Historia europar bat
Etengailu edo disruptore endokrino esaten zaio hormonen funtzionamendu arrunta oztopatzen duten zenbait substantzia toxikori. Ez ditugu aspaldiko ezagunak; 90eko hamarkadako lehen urteetara arte ez ziren hasi zientzialariak orobat onartzen substantzia horien toxikotasuna. Oso litekeena da etengailu endokrinoek rol garrantzitsua izatea gaixotasun askoren garapenean: diabetesa, loditasuna, zenbait minbizi mota… Fetuaren garapenari kalte egin diezaioketela eta gizonezkoen antzutasunarekin zerikusia eduki dezaketela ere uste da.
Ia 900 balizko eta ez hain balizko etengailu endokrino izan dira identifikatuak gaurdaino. Horien artean, glifosato herbizida, A bisfenola eta ftalatoak, azken bi horiek kontsumo arrunteko hamaika produkturen osagai direnak, eta ez dira bakarrak. Lobbyen lana hurbiletik aztertzen duen Corporate Europe Observatory (CEO) elkartearen esanetan, disruptore endokrinoen arriskuez gehiago jakin ahala, substantzia horiek merkaturatzen dituzten enpresek hainbat taktika erabili dituzte, nola haien erregulazioa atzeratzeko hala haien kalteez zalantzak sortzeko. Batez ere, CEOk azpimarratzen du zeregin horretan ECETOC eta CEFIC elkarteek izandako garrantzia; bien jarduna da Europar Batasunaren aurrean industria kimikoaren interesak babestea.
Ondorioz, dio CEOk, EBn oraindik indarrean dagoen araudia ez da egokiena produktu kimikoen propietate disruptoreak neurtzeko. Nolanahi ere, Europar Batzordeak, azkenik, erregulazioari ekitea erabaki zuen 2009an. Horretarako lehen urratsa definizio bat ematea zen; lehenbizi, Ingurumen Zuzendaritza Nagusiak ikerketa bat egiteko eskatu zuen. Lan horren ondorioz, txosten bat argitaratu zen aurtengo urtarrilean (etengailu endokrinoen definizio zabal ematen duena), eta harrezkeroztik Ingurumen Zuzendaritza gaiari buruzko ekimen zabala ari da garatzen, aditu askoren parte-hartzea barne.
Urrian etorri zen ezustea: Osasun eta Kontsumo Zuzendaritza Nagusiak iragarri zuen EFSAri (Europako Elikagaien Segurtasunerako Agentzia) eskatuko ziola iritzi zientifiko bat, elikagaietan disruptore endokrinoen balizko presentziak pertsonen osasunean zein ingurumenean eragingo lituzkeen kalteez. Ustez, martxoan eman behar du EFSAk bere iritzia.
Hura ikusita, Osasun eta ingurumen gaiez arduratzen diren hainbat GKEk azalpenak eskatu zizkioten Europar Batzordeari. Batetik, jakin nahi zuten ea zergatik hartu behar zuen bere gain Osasun eta Kontsumo Zuzendaritzak ordurako beste zuzendaritza batek hasita zeukan lana. Bestetik, eta are garrantzitsuago, GKEek galdetu zuten nola litekeen disruptore endokrinoei buruzko iritzia eskatzea EFSAri, kontua izanda organismo horrek gaiarekiko agertu izan duen jarrera polemika iturri izan dela. Esaterako, EFSAk muzin egiten dio bai ebidentzia zientifikoari bai AEBetako Toxikologia Programa Nazionala bezalako erakundeen adierazpenei, eta ez du oraindik onartzen A bisfenola etengailu endokrinoa denik. “EFSAk ez die jaramonik egin nahi milaka ikerlani eta endokrinologiaren alorrean hamarkadetan egindako ikerkuntzari”, adierazi du Frederic vom Saal estatubatuar endokrinologoak.
CEOk zalantza agertzen du, Osasun eta Kontsumo Zuzendaritzak egindako jokaldiaren helburua industria kimikoa lasaitzea ote den. Hipotesi horren arabera, aurrez Ingurumen Zuzendaritzak abiarazitako prozesua asko oinarritzen zen industriaren eraginetik aske egindako ikerkuntzan. Agian industriak espero du, galdetzen du CEOk, EFSAk etengailu endokrinoen definizio estuagoa emango duela, eta ondorioz produktu asko aztertuak izatetik libratuko direla?
EFSAn gaia aztertzeko eratu den batzordeak hamazortzi kide ditu. Stéphane Horel kazetariak egindako ikerketaren arabera, horietatik zortzik interesak dauzkate industrian, eta beste hiruk Alemania eta Erresuma Batuko administrazioa ordezkatzen dute. Bi estatu horiek dagoeneko onartua dute etengailu endokrinoen definizio bat, ahulegia aditu askoren ustez. Bestalde, hamazortzi kideetatik lauk baino ez dute curriculum esanguratsua etengailu endokrinoen azterketan, eta euretako bakarra ere ez da aritu giza-endokrinologiaren eremuan. Azkenik, Pesticides Action Europe elkarteak dio gehienak ez direla zientzialari aktiboak, alegia, ez dute ia ezer argitaratu azken bost urteetan.
CEOren azken galdera, eta nirea: norainoko askatasunez jokatu du EFSAk “aditu” talde hori osatzerakoan?
Iruzkinik ez
Trackbacks/Pingbacks