Olatz Sanchez Lamikiz
Latitudeekin dantzan dabilen barakaldarra naiz, han eta hemen, Iparra eta Hegoa orratz. Hizkuntza ttipiez arituko naiz, besteak beste; ikusi eta ikasi dudana zurekin konpartituko dut. Küpaelueyu, kiñetrokin, espazio zati bat eskainiko dizut zentzurik zabalenean, dela idatzi puxka, dela lur zati, dela bitxikeria, dela begirada. Haiek geureganatu eta iraultzen ahaleginduko naiz espazio berriak sortzeko.
Azken bidalketak
Iruzkin berriak
Artxiboak
- 2015(e)ko abendua
- 2015(e)ko azaroa
- 2015(e)ko maiatza
- 2015(e)ko apirila
- 2015(e)ko urtarrila
- 2014(e)ko abendua
- 2014(e)ko iraila
- 2014(e)ko abuztua
- 2014(e)ko ekaina
- 2014(e)ko maiatza
- 2014(e)ko apirila
- 2014(e)ko martxoa
- 2014(e)ko otsaila
- 2014(e)ko urtarrila
- 2013(e)ko abendua
- 2013(e)ko azaroa
- 2013(e)ko urria
Haria galdu
Atalak: Artea, Justizia
Gero eta maizago gertatzen ari da jatorrizko herrietako hainbat ohituren lapurreta instituzionala, sarritan, gobernuek babestua.
Absurduak badu subrealismotik koxka bat. Mexikoko Oaxaca komunitateko kideak Frantziako diseinatzaile baten aurkako epaiketan murgildurik daude haien eskubide kolektiboak aitortuak izan daitezen; izan ere, Isabel Marant diseinatzaileak Tlahuitoltepec Mixeko biztanleen jantzien diseinu tradizionalak kopiatu omen ditu. Diseinatzaileak marrazki politak eta estetika kuriosoa ikusi du alkandoren trazetan baina auzia hori baino askoz ere sakonagoa da.
Jatorrizko herriek badituzte haien ohiturak eta ezaugarri kultural berezkoak, bakarrak. Naturarekiko harremana handiagoa den heinean, lekuan-lekuko belar eta landareen ezagutza maila handia dute eta jakina da sendabelarren maisu eta maistrak jatorrizko herrietako lagunak direna. Ezaugarri kulturalen baitan dantzak, erritmoak eta musika tresnak ditugu, besteak beste. Erritualetan erabili ohi dituzte, urtaro aldaketak iragartzeko, negua zein udaburua ospatzeko, ama lurra omendu eta uzta oparoa eskertzeko…
Emakume eta gizonek badute haien estetika propioa; ile orrazkera, apaingarriak eta jantzietako marrazkiak informazioz beteriko jantziak dira. Jantzi bakoitzean ehundutako lorea, kolorea, mugimendua….guretzat jertse ederra izan daitekeena, haientzat sinbolismoz jositako jantzia da, komunitateko kideen arteko mezularia.
Ondarea ez da norberari dagokion “ondasuna”, berez, ez da inorena. Lurraldetasuna norberari ertsiki loturiko auzia da, inmateriala. Mitoaz haraindi doan ohitura, egunerokotasuna. Literatura, abestiak, animaliak, naturari begira egotea….ondasun ukiezinaren baitan daude.
Gillaume Boccarak indigenen nazionalizazioaz dihardu kulturaniztasun neoliberalaren gurpil zoroan. Merkatuaren liberalizazioak jatorrizko herrien lurraldeetara iristeko bidea erraztu du; paradigma berriak ageri dira aipaturiko hurbilpenaren eskutik. Ohituretako asko, ezaugarri kultural diren keinu ugari ( ez ekonomiko, ez merkantziazko), merkantilizatu dira.
Liberalizazio prozesuan muga etnonazional berriak sortuz doaz. Hala, jatorrizko herrietako leku magikoak gobernu arrotzen ondare bilakatu eta haien historiaz jabetzen direlarik, kontrol forma berria sortzen da. Jabetza modu berria da ondarearen bidez kudeatzen dena, espazioak kolonizatzeko izaera globalizatzaile eta garaikidea duena. Michael Goldmanek eko-gobernuaren terminoa jaso du eta Diddier Fassinek Gobierno humanitario izeneko kontzeptualizazioa proposatu du egoera konplexu berriei irtenbidea emateko zirrikitu bila, baina momentuz, kontzeptu teorikoak baino ez dira, oinarri praktiko sendorik gabekoak.
Ondare kulturala ez da jendarteari atxiki dakiokeen ondasuna eta jabetza intelektuala norbanakoa, indibiduala da, ez kolektiboa. Norenak dira, orduan, herriko kantak? Norenak erritmo eta doinuak? Norenak dira herri batean beren-beregi ehundu den jantzia? Jabetza kolektiboa hedatzearen beharra gero eta garrantzitsuagoa da, areago gero eta maizago gertatzen ari diren “lapurreta” instituzionalak kontrolatzeko.
Adibide gisa, jo dezagun Txileko 169 hitzarmenak dakarren auzira. Jatorrizko herriek ez dute berezko ondarerik, denak Txileko gobernuari dagozkie; herrien arteko komunikazioan oztopo bikoitza sortu da: alde batetik, jatorrizko herriak jabetza kontzeptuaz eztabaidatzera behartuta daude ( haiek bestela ulertzen dute mundua: naturak haiei utzi dien lur zatia zaindu behar dute, ez dira lur zatiaren jabe, kontrakoa baizik) eta bestetik, haien historiaren ikusezintasuna betikotzeko arriskua handitu egin da. Herrien aitortzarik gabe, haiek ez dira beste gobernuen politikekin identifikatuko, ez haien historia manipulatu eta merkantilizatuko duten neurrian, bederen. Dena legez arautu beharreko joera modernoak kritika ugari jaso ditu, jatorrizko herrien mugek estatu bat baino gehiago hartzen dutenean.
Baina globalizazio kulturalak eta kontsumoak ez dauka mugarik; modernismoaren izenean, konkista berriak abiatu dira espazio intimoagoetara.