5 urte, ama

2018-11-27  //  Bizhitsa  //  Iruzkinik ez

Lasai nago. Lasai noa. Esan eta… banan bana agurtu gintuzun… Sedatu aurreko uneetan. Bagenekien betirako zela agur hura, azkena zela:

Orain ni,

            ni naiz.

esan zenigun, ama.

Denbora behar izan nuen hitz horiek ulertzeko.

Lasai joaten uzteko eskatu nahi zenigun

artean zu

gu ere bazinelako.

Eta zu ere baginelako gu. Eta gurekin nahi zintugun. Ez zintugun joaten utzi nahi. Baina iritsia zen ordua.

Zu… zu zinen dagoeneko. Gaur bete dira, ama, 5 urte.

Eta hala ere, joanagatik, guregan zaude. Airea loditu balitz bezala zure presentziarekin, ausentziarekin.

Gaur dira 5 urte. Kontatuko nizuke urte hauetan ezkondu egin naizela, aita izan naizela, aldatu dudala lantokiz, eta hurrengo egunetan jaioko dela Orhi, gure hirugarren umea.

Zein tristea den horren eder eta zoriontsu bizi eta zu ez egotea, adibidez, zuk ere umeak besoetan hartu eta hazten ez ikustea. Zein tristea den dena eta zein ederra, ama.

Denok gara pixka bat Ciudadanos

2018-11-20  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

1975eko azaroaren 20an hil zen: FRANCO. Gaur betetzen dira 43 urte. Baina gure barruko Franko txikiak bizirik daude oraindik. Adibidez, adibidez familian. Batzuetan gurasoak bilakatzen gara Franko txiki: Umeei parkeetan, oinak busti dituztelako, ondo merezitako ipurdikoak ematen dizkiegunean, edo beste inori hitz egingo ez geniokeen bezala hitz egiten diegunean. Edo adibidez, adibidez eskolan, irakaslea botere goseak hartzen duenean: dena guk eta guk bakarrik jakingo bagenu bezala, dena guk eta guk bakarrik epaitu eta konpondu beharko bagenu bezala. Edo herrialde pobretuetara joaten garenean oporretara, giza museoetara, haiei pobre izatea tokatu egin balitzaie bezala. Edo Europak eraikitako harresiak ikusi nahi ez ditugunean. Ez eta Irungoak ere. Are gutxiago gure urbanizazioetakoak.

Normalean, boterea duenari gustatzen zaio sumisioa ikustea eta haserretzen da bere autoritatea zalantzan jartzen duenarekin. Eta saiatzen gara gure agintea babesteko arauak jartzen, batzuetan jakinda ere, ez garela ondo ari. Gure azalean korapilatuta daramagu tiranoa. Eta tirano hori, beti prest dago kontra datorrena txikitzeko, intransigenteki, miseria guztiekiko indiferente. Hori da guregan daramagun faxista. Hori da gure barruan daramagun Ciudadanos.

Eta ez. Ez da inolako faxismorik garaituko, gure barruko erregimenak derrokatzen ez ditugun bitartean.

Zahustarrak binan bina

2018-11-06  //  Bizhitza  //  Iruzkin bat

Zarautz ez da herri bat, Zarautz… konderri bat da. Ia denok bizi gara gutxienez 300.000 euro balio dituen etxeetan. Ia denok daukagu kotxe bat. Hipoteka bat eta Termomixa etxean.  Zarautz ez da herri bat. Zarautz konderri bat da… babes ofizialeko garajeetatik Audiak ateratzen direnetik. Telefono kabina ia denak desagertu zaizkigu. Eta hondartzako toldoak ere bai: Orain autokarabanak eta roulloteak eta Vitoak dauzkagulako, edo lursailak Landetako campingetan. Alkate bat daukagu txikia eta kabroya arraioa. Dama bat itsusia. 31 rotonda. 1.124 farola. Eta Barbara bat. Santa. Kiosko bat ere bai. Ostra baten formakoa. Malekoi bat itsasoari eusten ez diona. 9.000 etxe. Eta horietatik 3.000tan omen dute animaliaren bat: izan txakurra, izan aitona edo dortoka bat. Barren plazari Plaza Pilar deitzen diogu, gure barruko guardia zibil ezkutuak ohoratzeko. Herri euskalduna da Zarautz. Horregatik dago beti Diario Vasco okupatuta herriko kafetegietan. D ereduan hezi gintuzten, baina izan gintezkeenari sarriegi egiten diogu uko ez digulako inporta gehiegi… arnasak. Eta bai, guk ere demokrazia deitzen diogu monarkia honi. Surfak eta gurpilek txoratzen gaituzte. Orain gainera, eskubaloian ez ezik, golfean ere jolasten dugu. Eta konturatu zarete? Jendea antipatikoagoa da kiroldegian sauna jarri zigutenetik eta Karlos Garaikoetxea malekoian gurutzatzen ez dugunetik.

Zahustarrak binan bina eskuak patrikan… Zahustarrak nortasunik handirik gabeko memelo Pukastarrak!

Basarrik burua altzako balu, emango liguke ostia bat ezkerretik eta ostia bat eskuinetik Escuderok requiem bat konposatzen duen bitartean.

Nola atera armairutik 500.000 euskaldun?

2018-10-23  //  27zapata, Bizhitza  //  Iruzkinik ez

Euskaraz eta erdaraz dakigunak 750.000 lagun omen gara. Horietatik 40.000 lagun dira prentsa, liburuak eta diskoak euskaraz maiztasunez kontsumitzen dituztenak. Badira beste 33.000 lagun euskarazko prentsa irakurtzen dutenak, eta urtean, euskaraz bi liburu irakurtzen dituztenak. Eta beste 116.000 herritar inguruk euskarazko prentsa irakurri ez, eta gutxienez euskarazko liburu bat irakurtzen dute. Hiru multzoak batuta ez dira 200.000 lagunera iristen. Alegia, euskaldunen laurdenak dira, gehiago edo gutxiago, kultura euskaraz ere kontsumitzen dutenak. Eta galdetzen dut nik, denera 750.000 baldin bagara… Non arraio ezkutatzen dira gainerako euskaldunen hiru laurdenak? Alegia, non daude gainerako 500.000 euskaldunak? Kaixoooo hor zaudete? Noiz atera behar duzue armairutik?

Gaurko zapata parea, beraz, 500.000 lagun horientzat. Euskaraz kontsumitzen hasteko, Trantsizio gozo bat egin dezaten.

1. Urtean 2.500 liburu inguru argitaratzen dira euskaraz. 2500! Euskaraz idazten den dena ez da kaka zaharra izango, ezta? Hartu ezazu liburu bat eta irakurri. Ohiturak lehenengo esaldia irakurtzen hastetik aldatzen dira.

2. Irakurri ezazu igande honetan Argia. Edo Berria. Besterik ez bada ere sartu zaitez haien webguneetara.

3. Zoaz euskarazko antzerki bat ikustera Eguberriak baino lehen. Jo eta ma geratuko zara antzezle eta obren kalitateaz.

4. Programatu zure telebista berriz eta jarri ETB 1.

5. Instalatu ezazu Badok appa. Euskaraz sortzen den musikaren berri izan dezazun. Ez zaitezen kexatu gaurko gazteek ez dakitelako zein den Mikel Laboa. Ezagutzen duzu Txuma Murugarren? Eta Paxkal Irigoyen? Joan zara haien kontzerturen batera?

Bistan da. Asko eta hobeto egin dezakete instituzioek eta euskarazko kultur produkzioak. Baina aizue, miloi erdi euskaldun! Ez baduzue letra bakar bat ere jartzen zuen partetik, nekez osatuko dugu esaldi bat elkarrekin.

Nola hil inbidia, ahaleginean zauritu gabe

2018-10-09  //  27zapata, Bizhitza  //  Iruzkinik ez

Sentitzen dut inbidia Athleticek irabazten duenean, edota EAJk beti eta dena hain erraz irabazten duenean. Sentitzen dut inbidia, sentitzen dut bekaitza. Sentitzen naiz nirekoi, odola lodi maleziaz. Higuingarri. Higuintzaile. Itsu. Mutu. Eta gor.

Inbidiaren inbidia ere badut. Ez duelako inbidiak adinako bizi indarrik beste inork. Gutxiago bizi garen eta dugun kontsumoaren gizarte honetan: anplifikatzen baitu ideia bat, zoriontsu izateko ospea, dirua edo ni bezain guapoa izan behar duzula. Baina benetan diotsuet. Edertasunak ez du zorionik ematen. Beti dagoelako ederragoa, askoz ederragoa den Iparragirre bat. 

Ai… Azkenerako, inbidiaren gorroto gaiztoz okerren bat egiten bukatuko dut. Inbidiak ni akabatu baino lehen, nik akabatuko dut bera. Horretan ari naiz. 

Probatu dut goizetan dutxa hotz-hotza hartzen, probatu dut frankotiratzaileak jartzen ispiluan, mugikorretan antibirusak jartzen: ez dezadan instalatu Fotocasa bezalako aplikaziorik. Piztu ditut eta kokatu zazpi kandela beltz etxeko salan F bat eginez eta belaunikaturik baga-biga-higa errezatu dut,  begizulo erraldoi batek eraman nauen arte. Baina ez du nire inbidia eraman. 

Magia zuria ere probatzekotan naiz. Ez banu pentsatuko agian, azkenean, ni izango naizela nire inbidia hil beharraren beharraz, ni izango naizela zauritua aterako den bakarra. Inbidiak ere hiltzen bai baitaki.

Zertarako bota ikasgelatako hormak, harresia egina badago

2018-09-27  //  Bizhitsa  //  Iruzkin bat

Gaur egun, jakin daiteke (jakin dezakegu) ikasleek ikastetxeko ordenagailuetan eta tabletetan zer idazten duten, zein gune bisitatu dituzten. Gaur egun, iragarri daiteke, ikasle batek etorkizunean ikasketak utziko dituen edo ez.  Adibidez Microsoften algoritmo prediktikoak erabilita. Gaur egun, ikasle bakoitzaren aldartea eskaneatu daiteke klasean 3 kamera jarrita. Eta klase amaieran jakin dezakegu ikasle bakoitza nola egon den: triste, haserre, zoriontsu edo neutro. Azterketak zuzentzeko, berriz, machine learning erremintek erraz antzeman dezakete zein ikaslek zeini kopiatu dion azterketa. Edo haratago oraindik. Ikasle batek zein aktibitate zerebral izan duen jakiteko erremintak ere sortuko dituzte denbora laburrean.

Trepeta teknologiko hauek omen dira jakiteko indarkeriarik edo bullyingik izan edo izango den klasean, prebentzio-lana egiteko, jakiteko inor bere buruaz beste egiteko asmotan dabilen, edo inork bere ikastetxeko irakasle guztiak akabatu nahi dituen osabaren eskopeta hartuta. Errendimendu akademikoa hobetzeko balekoak ere izan daitezke, akaso. Zuek ez dakit baina nik, nik ez nuke etorkizuneko ikasle horien larruan egon nahi. Ordenagailu bat ematearekin batera, klaustro osoa sartuko zaio estutxean.

Erori zaizu inoiz sagarrik arbola baten azpian?

2018-09-20  //  Bizhitsa  //  Iruzkinik ez

Semaforoari begira egotea igual, igual… 10 minutuz. Ikusteko nola jartzen den aurrena gorri, gero berde, eta gero gorri berriz. Izan daiteke denbora galtzeko modu egokia hori. Denboraren bila minutu bakar bat ere galdu beharrik izan gabe.  

Beti ari baikara egin behar dugula hau eta egin behar dugula bestea pentsatzen. Ezinezkoa, inposiblea zaigu gure gauzak egiteari uztea. Ez baitago ezer ez egitea bezain gauza zailik. Adibidez, semaforoari begira egotea. Ikusteko aurrena nola jartzen den gorri, gero berde, eta gero gorri berriz.  

Itzali ditzagun mugikorrak, telebista eta mikrouhinak. Utzi diezaiogun denbora librean Amazonen erosteari. Atera gaitezen kalera. Ez kafe bat hartzeko, ez zerbait hartzeko, baizik eta belarretan etzan eta miraz egoteko haizearen eta hostoen arteko balsari. Edo txindurrien Tourrari. Edo atera gaitezen kalera euritan paseatzera eta nora zoazen galdetzen dizunari esaiozu ez dakizula, ez duzula jakin nahi. Ez zaizula inporta.  

Iraila da. Aspaldi da uda joan zaigula. Egunerokotasuna eta bizi erritmo eroa koartada ederra dira norbere buruarekin ez egoteko. Edo maite dugunekin. Maite gaituztenekin ez egoteko. Baina martxa horretan, ez zaigu inoiz sagarrik GURI eroriko arbola baten azpian.

Zer egin zure oporrek ez badute Instagram bat merezi

2018-09-05  //  Bizhitsa  //  Iruzkin bat

Badira ur gaineko hotelak. Eta mugitu egiten dira. Bidaiatu egin dezakete. Harmony da adibide bat. Parke tematiko aparteko bat: 7000 bidaiari, 20 igerileku, olatu artifizialeko putzua, tobogan erraldoiak, kasinoa, patinatzeko pista, 1400 lagunentzako areto bat, 20 jatetxe… (Ikusi minutu bateko bideoa ahal baduzue)

Puzten ari da aisia, gizentzen. Schwarzeneggertzen. Dieta arriskutsua duelako oso: anabolizatutako kultur merkatua, entretenimendu jendetsua eta esteroideak. Esajeratua hiperbolatzea da balio dien baliabide bakarra. Eta kasu! Schwarzenegger aisiak bere irudira egingo baitzaitu: subjektu nagi eta enpatxatu. Eta gu kontentu Instagramen zer jarri edukiko dugulako edo profileko argazkia eguneratu ahal izango dugulako. Irudia indartu dugu esentzia galtzeko. Gure aisiaren estereotipo kanpoederra lortzeko. Gure denbora librea Schwarzeneggertzean.

Opor egitea bada lanera edo eskolara huts egitea ere. Greba ere esan nahi du. Gure oporrak Terminatorren beso zuztarren antza gero eta handiagoa izango badute, opor egiten bukatu beharko dugu azkenean. Oporrei.

Ez kezkatu beraz zure oporrek ez badute instagram bat merezi. Agian hori izango da-eta seinale onena!

Gure oporrak

2017-04-23  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkin bat

(Parlantzua.eus blogerako idatzia)

Saldu ditzagun Castron erositako bigarren etxebizitza guztiak. Saldu Logroñoko apartamentuak. Utzi diezaiogun hainbeste aldiz Benidorrera joateari koño kaleak elikatzera. Saldu ditzagun ondasun horiek denak Euskal Herria irabazteko.

Atharratzeko plazara atera eta euskara entzun dezagun. Gaur egun Jakan entzuten den bezala. Edo gure seme-alabek Bastidako umeekin jolastu dezaten frontoian. Euskara han ez dadin izan urte osoan salbuespen. Ezagutuko genuke elkar gehiago. Ulertuko gehiago. Maitatuko. Gurea dena berreskuratzen lagunduko genuke Itzaltzun. Lodosan nahi gaituzte.

Guk erabakitzen dugu non gastatu diruak, non eta norekin egin harremanak. Ez genuke Biriatu pasatu beharko Landetako bungalowetara joateko bakarrik. Ez pasa berri ditugun aste santu hauetan, ez datorren uda honetan ere.

Gitarra bat

2016-11-07  //  Bizhitza, Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Inportantea da oso ingelesa. Besteak beste balio du kamisetetan idatzita daramatzagun esaldiak ulertzeko. I love NY eta horrelakoak. Ingelesa oso da inportantea bai: balio dizu bidaiatzeko, balio dizu Obamaren prentsaurrekoak ulertzeko eta batez ere batez ere balio dizu lana lortzeko. Adibidez kostaldeko tabernetan, adibidez udaltzain izateko, adibidez eta of course irakaskuntzan.
Ikerketek kontrakoa dioten arren, irudipena dugu ikasleek ez dutela behar besteko ingeles maila lortzen. Horregatik komeni da orain ingelesez erakustea gorputz hezkuntza, geografia edota euskal dantzak. Aspaldi da bukatu dela D ereduaren aroa: ikasle eleanitzak sortzea da lehentasun. Jakin dezatela euskaraz, baina egin dezatela ingelesez.
Gurasook ingelesa ume-umetatik erakusten duten ikastetxeak bilatzen ditugu. Eta hobe ingelestegian sartzen baditugu arratsaldetan. Ondorioa begibistakoa da: Ingelesa ondo dakiten irakasleak bilatzen dira ikastetxeetan. Eta nik diot zergatik den hori, adibidez, irakasle batek gitarra jotzen jakitea baino inportanteagoa. Ikastetxean gitarra jole bat izatea 3 hizkuntza normalkuntza teknikari batera izatea baino errentagarriagoa gertatu daiteke: kantuz beteko lituzke gelak, euskara sentiaraziko luke, alaitasuna eta taldetasuna ekarriko. Adimen anitzeko mindfullnes bat: kantatua.
Joan berri zaigu Manolo Urbieta. Loriatu dugu eta loriatuko. Baina gaur bera bezalako sortzaile batek ez luke lanik lortuko ikastetxeetan. Akorde batek baino askoz gehiago balio baitu C1ak.