Zenbait burutazio Bizardunak-Esne Beltza aferaz

Gorka Bereziartua
15

Esne Beltzaren 'Esna' disko berriko portada.
Esne Beltzaren ‘Esna’ disko berriko portada.

Ez neukan gaiaz idazteko batere asmorik, baina ikusten ari naiz joan den astean Bizardunak taldeak Esne Beltzaren azken singleaz publikatu duen Facebookeko post bat dela eta animoak ez direla hoztu oraindik. Puntu hauetan jarri ditut gaiak probokatu dizkidan burutazioak. Horietako batzuk beste era batera bota ditut han eta hemen, blog bat daukadala oroitu aurretik.

Zero: Bizardunek idatzi dutena ez da taberna batean edonork esan dezakeenaren oso diferentea. Aldea da, talde batek beste bati buruz esan duela. Eta publikoki.
Bat: Bizardunen idatzia kritikatzeko sare sozialetan irakurri ditudan mezu guztien artean bakar batek ere ez du esaten Esne Beltzaren kanta ona iruditzen zaionik. Gaia hori zela uste nuen: singlea gustatzen zaigu ala ez? Gainontzeko guztia galdera sinple horri erantzun nahi ez izatetik deribatzen den alferreko marmarra dela iruditzen zait –jarraian datozen puntuak bezalaxe, portzierto–.
Bi: Aipatutako testuak goiburuan “comunicado” jartzen du eta zenbaitek manifestu bezala irakurri dute, auskalo zergatik. Baina titularrean “manifestu” hitza agertuko balitz ere, manifestu bat litzateke? Testuak beti du testuinguru bat, kasu honetan Facebook. Testuak beti du egile bat, kasu honetan bere adierazpen publikoetan boutadeak jaurtitzeagatik nabarmendu izan den taldea. Osagai horiek kontuan hartu gabe hitzak bere literaltasunean hartzen baldin baditugu, buka dezakegu sinesten La Orquesta Mondragón benetako orkestra bat izan zela edo Unión del Pueblo Navarro eta Nafarroako Herri Batasuna gauza bera direla.
Hiru: Aipatutako Facebookeko testua kritikatzeko erabilitako argudioen artean gehien errepikatu direnak: “Bizardunek erdaraz kantatzen dute, nor dira beraiek euskaraz egiten dena epaitzeko” eta “kritika beharrezkoa da, baina izan dadila eraikitzailea”. Lehenengoari dagokionez: beti irudituko zait susmagarri iritzia emateko zilegitasun karnetak banatzen dituen jendea. Kritika egin den hizkuntzari dagokionez, Esne Beltzak kanta euskaraz egin balu ere ez luke asko balio, baina gogora dezagun Sueños de color-en sekulako presentzia duela gaztelaniak; eta argudioak ez luke balio handirik, arrazoi horietan oinarrituta euskara ez den hizkuntza batean norbaitek euskal talde bati buruz zerbait positiboa esaten duen bakoitzean ere, kanpotar horrek iritzia emateko daukan zilegitasuna auzitan jarri behar genukeelako. Ez dugu egiten, noski. Kritika “eraikitzaileak” egiteko derrigortasunaz: oraindik ez da publikatu testu mota hori nola idazten den xehe azaltzen duen eskulibururik. Mesedez, norbaitek egin dezala behingoz, bestela ez gara aklaratzen eta.
Bizardunak taldea.
Bizardunak taldea.

Lau: Duela nik-ze-ostia-dakit-noiz Euskal Kulturgintza Txintxoaren hit-paradean gogor jo zuen mantra batek eta geroztik neguarekin batera itzultzen da eztabaida kulturaletako arrakasten zerrendetara. “Kultura txikia gara eta ez dezagun elkar kritikatu” esaldiaz ari naiz. Jon Garmendia Txuriyak artikulu honetan interpretazio klasiko xamar bat eskaini digu. Hau zehazki: “Gurea bezalako kultura zapaldu eta ttipituetan aski zailtasun badugu burua gorantz ateratzeko elkarri mokoka ari gaitezen, edo agian, horrexegatik ari gara mokoka. Zailtasunak besterik ez ditu «kulturak» aurrera egiteko, eta aurretik «euskal» jartzen badiozu oraindik gehiago, eta zurrunbilo horretan harrapatuak gaude sortzaile guztiak gure herri zahar honetan”. Euskal kultura, euskara normalizatzea lortuko bagenu ere, eta Euskal Herri independente bat sortzea, beti litzateke kultura txikia, hiru milioi biztanlek ez dutelako gehiagorako ematen. Hiper-kopulatzen hasiko bagina ere, zenbat izatea lortuko genuke? Bost-sei milioi mende baten buruan? Konplikatua kultura txikia izateari uztea. Esaten ari al gara, hortaz, inoiz ezingo dela euskarazko kultur ekoizpen baten inguruko kritika negatiborik plazaratu epaiketa publiko bat jasan gabe? Iruditzen zait kultura txikiaren argudioa erabiltzearen atzean mentalitate subordinatu batek operatzen duela: izan ere, txikiak gara gure burua Espainiako edo Frantziako kulturen menpe irudikatzen badugu. Kontua da, ez dugula zertan hori egin. Eta ez dakit zergatik tematzen garen hori egiten. Nik behintzat, aske izan nahi dut, hemen eta orain.
Bost: Orain arte esan ez badut ere, ez zait batere gustatu Esne Beltzaren kanta hori. Taldearen ibilbide musikalak ere, oro har, nahiko indiferente utzi nau. Orain arte esan ez badut ere, Bizardunek lehen minutuan grazia egin zidaten eta bigarrenetik aurrera seko aspertu. Aurreko guztia idatzi baldin badut ez da izan, hortaz, gaiarekin atxikimendu bereziren bat daukadalako, etengabe herri honetako kultur rifi-rafeak termino berdinetan planteatzen direlako baizik. Izugarri aspergarria da. Ez dut uste euskal kulturari batere laguntzen dionik eztabaida guztiak eremu pribatura mugatzeak; ezta iritzi garbi bat ematera ausartzen denari halako pressinga egiteak ere. Deituidazue zoro, baina nik lasai hitz egin ezin den ekosistemetatik ihes egiteko ohitura dut. Ez dut uste bakarra naizenik.

15 Iruzkin
Utzi erantzuna

Zure e-posta helbidea ez da argitaratuko. Beharrezko eremuak * markatuta daude

Gune honek Akismet erabiltzen du zaborra murrizteko. Ikusi nola prozesatzen diren zure erantzunen datuak.

ARGIAko Blogarien Komunitatea - CC-BY-SA