Boligrafo gorria
Hasiera » Literatura » Barrea eta totalitarismoa: 'Arrosaren izena'-ri irakurri diferente bat
maiatza27 3

Barrea eta totalitarismoa: 'Arrosaren izena'-ri irakurri diferente bat

Atalak: Literatura

Irribarrea: askatzailea ala totalitarismoaren erreminta?

Irribarrea, erreminta askatzailea?

Badakit nire ingurukoren batek jo-eta-akabatu egingo nauela Slavoj Zizek izena aipatu bezain pronto, azkenaldian kazkabarraz aritzeko ere haren esaldiren bat indarka sartzen baitut konbertsazioan. Baina spin-off mordoska egiteko moduan nago azken Larrunerako bildutako materialetatik tiraka, eta bat, gutxienez, argitaratu nahi nuke, Umberto Ecoren Il nome della rosa (Arrosaren izena) nobelari buruzko ikuspuntu interesgarria eskaintzen duelako.

Testu aski ezaguna da, edozein liburu-dendatan aurki daiteke oraindik ere, filma egin zuen Jean-Jacques Annaudek eta beraz ez dut istorioa gehiegi esplikatuko. Pertsonaia bakarra inporta zaigu gaur: Jorge, fraide zahar itsua, liburuko antagonista. Aristotelesen Poetika gaitzesten du, uste duelako jendeak jainkoari errespetua galduko diola, lan horretan barrearen alde ematen diren argudioak harat-honat zabalduz gero.

Ekar dezagun hona Zizeken The Sublime Object of Ideologyko (Ideologiaren Objektu Sublimea) aipu bat (badaezpada abisatzen dut, itzulpena libre samarra da):

Liburu honetan kezkatu beharko gintuzkeena oinarrizko azpi-tesia da: totalitarismoaren iturria hitz ofizialari dogmatikoki lotzea dela; barrearen falta, edo distantzia ironikoarena. Ongiarekin konpromiso handiegia hartzea bihur daiteke Gaizkirik handiena: benetako Gaizkia edozein dogmatismo fanatiko da, bereziki Ongi gorenaren izenean egiten dena. (…) Arrosaren izenan benetan kezkagarria dena, zera da: sinesten duela barrearen eta distantzia ironikoaren indar askatzaile, anti-totalitarioan. Gure tesia hemen, Ecoren nobelaren atzean dagoen premisaren juxtu kontrakoa da ia: gizarte garaikideetan, izan demokratiko edo totalitario, distantzia zinikoa, barrea, ironia, jokoaren parte dira, nolabait esatearren. Agintzen duen ideologiak ez du serio hartua izan nahi, ezta literalki ere —Ecoren nobelan bertan, Jorge zahar gizajoa, barrerik egiten ez duen sinesmen dogmatikoaren haragiztatzea, nahiko figura tragikoa da: zaharkitua, bizirik dagoen hilotzaren modukoa, iraganaren hondarra, inola ere ez gaur egungo indar sozial eta politikoen errepresentazio bat—.

Eta neurri batean egia dela ezin uka: algara sano bat baino gehiago eragin didaten liburu askok eta telebistako programa batzuek —garai bateko Caiga Quien Caigak, kasu— ez dute inolako subertsiorik eragin nahi. Ideologia nagusiaren jokoaren parte lirateke, Zizeken arrazoien arabera. Ezinbesteko osagaia, gurpilak bueltaka jarrai dezan.

Baina orduan, fini al da umorearen indar askatzailea? Ezin al da barrea erabili gure bizimodua egituratzen duen fantasia ideologikoaren kontra? Eta, aurrekoaren erantzuna ezezkoa bada zer, Jorge zahar gizajoa izatera kondenatuta dago bestelako mundua gura duen oro? Oker al zebilen George Orwell, esan zuenean txiste bakoitza iraultza txiki bat zela? Fribolitatea defenditzea kontra-iraultzailea ote da?

Ez daukat erantzunik. Baina behintzat, Zizeken iritziak liburu bat idazteko ideia eman dit: kontatu gabe baitago Arrosaren izenaren nobela paraleloa; Meettokek espainolez argitaratutako John Gardnerren Grendelen antzeko zerbait, istorioa Jorgeren begietatik —esateko modu bat da— kontatuko lukeena. Agian lan titaniko horri ekinda galderak bakarrik erantzungo dira.

3 Iruzkin

  1. Jozulin | 2010 maiatza 27 at 20:28

    “Fribolitate Engaiatua”ren teoria garatuko dut egunen batean, animatzen banaiz. Iraultzak ez du zertan serioa izan, azken batean.

    Reply
  2. Gorka Bereziartua | 2010 maiatza 27 at 21:57

    Ez da ideia txarra Jozulin. Liburua (tesia) ez dut irakurri baina Sven Woodside ideia horrekin lanean dabilela esango nuke…

    Reply
  3. Juan Luis Zabala | 2010 maiatza 27 at 23:56

    Gai horretaz pentsarazi zidan “Vaya Semanita”-n duela pare bat urte ikusitako esketx batek. Ustez barre egin behar zenuen udaletxe bateko ustelkeria kontu nabarmen batzuekin; eta, ustez barregarria izateaz gain, gisa horretako ustelkeriekin kritikoa ere bazen, itxuraz, esketxa. Baina niri, inolako barregurarik ez eragiteaz gain, iruditu zitzaidan esketxak ez zuela benetan ustelkeriaren kritikarik egiten; aitzitik: ustelkeria, azken batean, etsi-etsian geure artean onartu beharreko kalte garrantzirik gabekoa delako ideia transmititzen zuela. Esanez bezala: “Tira, badakigu nola izaten diren kontu horiek, horrelakoak eta okerragoak non-nahi eta beti, zer egingo diogu ba, horiekin alferrik da, hori ez dago konpontzerik”.

    Seguru asko arazoa ez zen esketxarena, nirea baizik. Gurea. Gizartearena.

    Reply

Iruzkina idatzi Utzi erantzuna

Zure e-posta helbidea ez da argitaratuko. Beharrezko eremuak * markatuta daude

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Gorka Bereziartua Mitxelena

Poz gehiago izango nuen albotik beha egonik, baina tontamentean 2005etik ari naiz blog honetan idazten. Kulturari buruz aritzen naiz, bestelako kontuetan muturra sartzen badut ere. Azken finean, blogak horretarako dira: nahi duzunaz idazteko, nahi duzun bezala.

Kategoriak

  • Antzerkia
  • Arkitektura
  • Artea
  • Azpiegiturak
  • Bilardorekin hizketan
  • Buletin informatiboak
  • Dantza
  • Ekonomia
  • Energia
  • Euskadi Irratiko Arratsean saioan irakurriak
  • Euskalerria Irratirako Burutazioak
  • Euskara
  • Fauna publikoa
  • Fikzioaren bide berriak
  • Flash batean
  • Gaur egungo teknologiak
  • Gizartea
  • Hezkuntza
  • Historia
  • Hizkuntzak
  • Jazzaldia 2011
  • Kazetaritza
  • Kirola
  • Komikia
  • Kulturgintza
  • Literatura
  • Mokaduak
  • Musika
  • Nazioartea
  • Politika
  • Primavera Club 2011
  • Primavera Sound 2011
  • Zinema – ikus-entzunezkoak
  • Zinemaldia 2012
  • Zinemaldia 2013
  • Zinemaldia 2014
  • Zinemaldia 2015
  • Zinemaldia 2016
  • Zinemaldia 2017
  • Zinemaldia 2018
  • Zinemaldia 2019
  • Zinemaldia 2020

Azken bidalketak

  • Merkatutik harago
  • ‘Hondar ahoak’: honelako telesail baten zain zeuden ikusleak
  • Azken broma handia
  • ‘Neskamearen ipuina’: beste ezinbesteko distopia bat euskaratu du Txalapartak
  • Euskaldunak indigenizatzen ditu Zinemaldiak?

Iruzkin berriak

  • ‘Hondar ahoak’: honelako telesail baten zain zeuden ikusleak | EIBZko liburutegia(e)k ‘Hondar ahoak’: honelako telesail baten zain zeuden ikusleak bidalketan
  • Martin Rezola(e)k Euskaldunak indigenizatzen ditu Zinemaldiak? bidalketan
  • Gorka Bereziartua(e)k Euskaldunak indigenizatzen ditu Zinemaldiak? bidalketan
  • Liz(e)k Euskaldunak indigenizatzen ditu Zinemaldiak? bidalketan
  • Gorka Setien(e)k Euskaldunak indigenizatzen ditu Zinemaldiak? bidalketan

Artxiboak

  • 2020(e)ko azaroa
  • 2020(e)ko urria
  • 2020(e)ko iraila
  • 2020(e)ko ekaina
  • 2020(e)ko maiatza
  • 2020(e)ko apirila
  • 2020(e)ko martxoa
  • 2020(e)ko otsaila
  • 2020(e)ko urtarrila
  • 2019(e)ko abendua
  • 2019(e)ko azaroa
  • 2019(e)ko urria
  • 2019(e)ko iraila
  • 2019(e)ko abuztua
  • 2019(e)ko ekaina
  • 2019(e)ko maiatza
  • 2019(e)ko apirila
  • 2019(e)ko martxoa
  • 2019(e)ko otsaila
  • 2019(e)ko urtarrila
  • 2018(e)ko abendua
  • 2018(e)ko azaroa
  • 2018(e)ko urria
  • 2018(e)ko iraila
  • 2018(e)ko abuztua
  • 2018(e)ko uztaila
  • 2018(e)ko ekaina
  • 2018(e)ko maiatza
  • 2018(e)ko apirila
  • 2018(e)ko martxoa
  • 2018(e)ko otsaila
  • 2018(e)ko urtarrila
  • 2017(e)ko abendua
  • 2017(e)ko azaroa
  • 2017(e)ko urria
  • 2017(e)ko iraila
  • 2017(e)ko abuztua
  • 2017(e)ko uztaila
  • 2017(e)ko ekaina
  • 2017(e)ko maiatza
  • 2017(e)ko apirila
  • 2017(e)ko martxoa
  • 2017(e)ko otsaila
  • 2017(e)ko urtarrila
  • 2016(e)ko iraila
  • 2016(e)ko abuztua
  • 2016(e)ko ekaina
  • 2016(e)ko maiatza
  • 2016(e)ko apirila
  • 2016(e)ko martxoa
  • 2016(e)ko otsaila
  • 2016(e)ko urtarrila
  • 2015(e)ko abendua
  • 2015(e)ko azaroa
  • 2015(e)ko urria
  • 2015(e)ko iraila
  • 2015(e)ko abuztua
  • 2015(e)ko uztaila
  • 2015(e)ko ekaina
  • 2015(e)ko maiatza
  • 2015(e)ko apirila
  • 2015(e)ko martxoa
  • 2015(e)ko otsaila
  • 2015(e)ko urtarrila
  • 2014(e)ko abendua
  • 2014(e)ko azaroa
  • 2014(e)ko urria
  • 2014(e)ko iraila
  • 2014(e)ko uztaila
  • 2014(e)ko ekaina
  • 2014(e)ko maiatza
  • 2014(e)ko apirila
  • 2014(e)ko martxoa
  • 2014(e)ko otsaila
  • 2014(e)ko urtarrila
  • 2013(e)ko abendua
  • 2013(e)ko azaroa
  • 2013(e)ko urria
  • 2013(e)ko iraila
  • 2013(e)ko abuztua
  • 2013(e)ko uztaila
  • 2013(e)ko ekaina
  • 2013(e)ko maiatza
  • 2013(e)ko apirila
  • 2013(e)ko martxoa
  • 2013(e)ko otsaila
  • 2013(e)ko urtarrila
  • 2012(e)ko abendua
  • 2012(e)ko azaroa
  • 2012(e)ko urria
  • 2012(e)ko iraila
  • 2012(e)ko abuztua
  • 2012(e)ko uztaila
  • 2012(e)ko ekaina
  • 2012(e)ko maiatza
  • 2012(e)ko apirila
  • 2012(e)ko martxoa
  • 2012(e)ko otsaila
  • 2012(e)ko urtarrila
  • 2011(e)ko abendua
  • 2011(e)ko azaroa
  • 2011(e)ko urria
  • 2011(e)ko iraila
  • 2011(e)ko abuztua
  • 2011(e)ko uztaila
  • 2011(e)ko ekaina
  • 2011(e)ko maiatza
  • 2011(e)ko apirila
  • 2011(e)ko martxoa
  • 2011(e)ko otsaila
  • 2011(e)ko urtarrila
  • 2010(e)ko abendua
  • 2010(e)ko azaroa
  • 2010(e)ko urria
  • 2010(e)ko iraila
  • 2010(e)ko abuztua
  • 2010(e)ko uztaila
  • 2010(e)ko ekaina
  • 2010(e)ko maiatza
  • 2010(e)ko apirila
  • 2010(e)ko martxoa
  • 2010(e)ko otsaila
  • 2010(e)ko urtarrila
  • 2009(e)ko abendua
  • 2009(e)ko azaroa
  • 2009(e)ko urria
  • 2009(e)ko iraila
  • 2009(e)ko abuztua
  • 2009(e)ko uztaila
  • 2009(e)ko ekaina
  • 2009(e)ko maiatza
  • 2009(e)ko apirila
  • 2009(e)ko otsaila
  • 2009(e)ko urtarrila
  • 2008(e)ko abendua
  • 2008(e)ko azaroa
  • 2008(e)ko urria
  • 2008(e)ko iraila
  • 2008(e)ko uztaila
  • 2008(e)ko ekaina
  • 2008(e)ko apirila
  • 2008(e)ko martxoa
  • 2008(e)ko otsaila
  • 2007(e)ko azaroa
  • 2007(e)ko iraila
  • 2006(e)ko azaroa
  • 2006(e)ko iraila
  • 2006(e)ko abuztua

Meta

  • Hasi saioa
  • Sarreren RSSa
  • Iruzkinen RSSa
  • WordPress.org

ARGIAko Blogarien Komunitatea - CC-BY-SA