Astean asteko historia: 1975eko azaroaren 1a

2019-11-03  //  1919-2019 mendeurrena  //  Iruzkinik ez

[Koldo Izagirre] Ez dugu urtealdi oso baten erakutsia egiten ahal urte bakarra hartuz. Baina badira muga bihurtzen diren uneak. Zer nobedade geneuzkan Franco hil zen urte hartan, Durangon? Antton Olariagak edertutako Saioka eskola liburuak eta Lizardi, Lete eta Gandiagaren letrak musikatuz osatutako Antton Valverde LPa, Mikel Zarateren Alegi mingotsak eta Txomin Artolaren Olaxta, Jon Miranderen idazlan hautatuak eta Gorka Knörren Nik nahi dudana, Gordailuren Haurren Biblia eta Artze anaien Txalaparta’75, Manuel Lasarteren Gordean neuzkanak eta Anje Dualderen eta Mixel Ducauren Errobi, Mikel Arregiren Hego haizearen konpasean eta Benito Lertxundiren Eta maita herria üken dezadan plazera, Ikastola Elkartearen Kristau Ikasbidea eta Oskorriren Aita-semeak/Gosetea singlea, Jose Mari Satrustegiren Euskaldunen seksu bideak eta Beñat Axeariren Euskal Herria 1975… Hezkuntza eredu desberdinak talkan, Zuberoako kantuak Euskal Herriaren ondare modernoa bihurtzen, euskararen hitzak adiera berriz betetzen, apaizak etnomaitaketa asmatzen, irakurleak autore maldito bat deskubritzen, malenkonia esistentzialak, rockaren indarra, poemak kantagarri.

Francoren heriotzak bihurtuko zuen muga urte hura, baina azaroaren aurrenean bizirik zeukan oraindik bere suhiak zuzentzen zuen mediku taldeak. Durangon, urte hartan, Gabriel Arestiren heriotza zebilen ahotan. Amatiñok Zeruko Argia-n sortu zuen Zenbat Gara atalean esan bezala, Gabriel Arestik ideiak zeuzkan, beste edozenbat gauzaren artean Euskal Herrian falta zaiguna. Ideiak hitz eta kantu eta eztabaida bihurtzeko talentua ere bazeukan Arestik. Ideiez gain euskalduna izatearen lotsa eta harrotasuna, biak bat.

Informazioa ez al da ba zabaltzeko?

2019-11-03  //  Internet  //  Iruzkinik ez

[Itsaso Zubiria Etxeberria] Gutxi izango dira kontra egingo dizutenak planteatzen diezunean edukia besteen eskura, libre uztearen teoria. Teorian geratzen den bitartean, behintzat. Utopian. Baina zer gertatzen da praktikan jartzen hasten garenean? Hor hasten dira agertzen aurreneko “baina hau nik egin dut eta nirea da, zergatik eman besteei erabiltzeko eskubidea?”, bezalako esaldiak. Teoria eta praktika hauek euskal komunikabideetako lizentzietara ekarri eta gaiaz ARGIAren ikuspegitik hitz egin zuten urriaren 24an Iametzak antolatutako Euskarabildua jardunaldietan Axier Lopez eta Xabier Letonak, Elkarrekin eta libre bagoaz. ARGIA eta CC lizentziak hitzaldian.

Sarrera moduan aipatu zituzten software librearen hastapenak eta honi lotu zioten lizentzia eta kultura librearen haria. Nola bizi du ARGIA bezalako euskal hedabide batek bere eduki guztiak CC by-sa lizentziapean denen eskura jartzea? Eta hizkuntza txiki eta gutxitu batean funtzionatu eta komunikatzen diren beste hedabideek nola bizi dute hau? Zertan da lizentzien kontuan euskal hedabideen komunitatea? Bi jarrera nagusi bereizi zituzten: batzuen ustez, edukiak libre partekatu behar dira, edukiak osorik, ahalik eta gehien hobeto, horrek indartu egiten gaituelako, bai euskal hedabideok oro har, baita hedabide bakoitza ere. Besteen ustez, medio handiago batek txikiaren edukia hartzen badu, txikiaren zabalkundea mugatzen du, besteak beste, sareko posizionamendu kontuengatik edo handiak itzal handiagoa duelako; horregatik, eskatzen da edukiaren hasiera hartzea, baina gero irakurtzen jarraitu nahi izatekotan edukia landu duen hedabidera bideratzea.
Baina ez al dugu ba elkartuta indarra hartzen? Hala ulertzen du, behintzat, ARGIAk. Komunitatean sinesten du, eta entenditzen du komunitateko informazio eta edukiak geroz eta mugimendu handiagoa izan, talde hori bera sendotzen duela, agenda informatibo bat markatzen laguntzen duela, nazio eraikuntzarako beste giltza bat gehiago dela. Eta azpimarratu zutenez, duela hiru urte martxan jarri zen ARGIAren harpidetza eredua ez dago ulertzerik lizentzia eta kultura librea konprenitu gabe. Gai potoloa, euskal hedabideen komunitatean akaso eztabaida sakonagoa izan beharko lukeena, eta erpin asko dituena.

Iametza, hiruak bat: Komunikazioa, diseinua eta garapen teknologikoa

2019-11-03  //  1919-2019 mendeurrena  //  Iruzkinik ez

[Miren Osa Galdona] 2007an hezur-mamitu eta 2008an eratu zen ofizialki Iametza. “Ametzagaiña taldeko ARGIA, Antza eta Adurrek indarrak batuz askoz aukera gehiago genituela pentsatu genuen”. Eli Pomboren hitzak dira. 2009ko irailaz geroztik bera da Iametzako kudeatzailea eta lehen pertsonan bizi izan du enpresaren bilakaera.

ARGIAk komunikazioan, Antzak diseinuan eta Adurrek garapen teknologikoan urte luzeetako esperientzia zutenez, pentsatu zuten hiru enpresa hauen artean Iametza sortuz gero, bezeroei zerbitzu osoa eta espezializatua emateko aukera izango zuela Iametzak.

Bezeroen beharretara egokitzeko gaitasuna

Teknologian, komunikazioan eta diseinu lanetan zentratzen da enpresaren jarduna. Hamabi lagunek osatzen dute lantaldea, esperientzia eta freskotasunaren arteko koktela osatuz: hastapeneko taldetik gutxi batzuek baino ez dute jarraitzen bertan, eta azken urteetan jende gaztea sartu da, ideia berriak txertatuz.

Lehen urteetan hiru ildo nagusitan zentratu zen Iametzaren jarduna: udalentzat egindako euskarari buruzko atariak, tokian tokiko toponimoa ardatz zuten webguneak eta Herria Ezagutzen, irakaskuntzara bideratutako proiektu hezitzailea. Dezente aldatu dira bezeroen beharrak ordutik, besteak beste, IKT teknologiak eta komunikazio tresnak asko demokratizatu baitira azken urteetan.

Egun bestelako lan ildoetan jartzen dituzte gogoak, hasierako balio eta indar berekin: burujabetza teknologikoa, hizkuntza teknologiak, datu base dokumentalak garatzea eta neurrira egindako komunikazio zerbitzuak dira ardatzik nabarmenenak, baina Iametzaren ezaugarri nagusia edozeinen beharretara egokitzeko gaitasuna da: euskararen arnasguneak prestigiatzeko sortutako Arnasa Gara komunikazio planetik hasi eta ARGIAren webgunea garatu eta sostengu teknikoa emateraino.

Azken asteotan iametza.eus webgunea berritu du, baita enpresaren irudia eta leloa ere. Deskolonizatu nahi badugu, arlo guztietan burujabe izan behar garela argi izan behar dugu. Iametza bide horretan doa: loturak sortuz, sareak eraikiz eta, batez ere, behar berrietara egokituz.

Nola normalizatu ia zuloraino eraman zigutena

2019-10-23  //  Elkarlanak, Komunitatea  //  Iruzkinik ez

[Itsaso Zubiria Etxeberria] Aretxabaletan izan da egun hauetan Pello Zubiria, ARGIAko ordezkari. Garabide elkarteak eskatuta, euskal kazetaritzaren historiako gakoez Hego Ameriketako hamar hizkuntza gutxituetako ordezkariei hitzaldia ematera gonbidatu dute, jardunaldi batzuen barruan. Kazetari zaharrari eman diote agindua gako horiez hitz egitera joateko, zaharrei tokatzen zaie historia kontatzea. Hitz egin du aymara, amazigha, guarania, kaqchikela, k’iche, nasa, maputxea, Yucatango maia, kitxua edo nawata hiztunen aurrean.

Hizkuntza gutxituen normalizazioan kazetaritzak jokatzen duen paperaz aritzea zen asmoa. Historiak eta bizipenak konpartitzea. Euskal Herrian euskal (edo Euskal Herriko, ez baitira guztiak oso euskal) kazetaritzak egindako ibilbideaz, emandako pausoez, ezintasunez eta 40 urteren ondoren oraindik bizirik dauden eztabaidez jardutea.

Botatako gako batzuk

Sarri ez da sortzen hizkuntza gutxitua hitz egiten den lekuan bertan hedabidea. California’ko Eskual Herriaren eta Eskual Gazetaren adibideak jarri ditu hizlariak. 1936ko gerrak dena errotik moztu zuen horretan zer sortu zen, nor ibili ziren zokoratuta baina bizirik zirauten euskal hiztunak bereganatu nahian, Elizaren edo politikari abertzaleen papera honetan… jarraitu du.

Heltzen da 1960-1970eko hamarkadako mugimendua. Europa osoko ezkerreko mugimendua. Hasten dira ikastolak dantzan, helduen euskalduntze eta alfabetatzeak, euskara batuaren eztabaida. Eta sortzen dira hedabideak elebidun edo elebakar izan behar duten eztabaidak, hizkuntzaren estandarizazioak euskalkietan izan dezakeen eraginaren inguruko diskusioa, hizkuntzak dituen hitz-jolasen galera posiblea, baina aldi berean komunikazioak beharrezko duen hizkuntz batasuna ematea.

Horren ondotik dator “eta nolako pertsonak nahi ditugu gure komunikabideetan lanean?” galdera. Profesional kualifikatuak ala ez hain kualifikatu baina konprometituak? Profesionaltasunaren eta militantziaren arteko muga lausoak.

Eta hori guztia diru publikoa tartean sartzen denean nola kudeatzen da? Nola lor daiteke komunikabide bat diru publikoz lagundua izatea eta aldi berean independentea?
“Oso kazetaritza politizatua egiten duzue”, oraindik ere aditzen da komentarioa. “Irakurle guztientzako moduko kazeta egin behar da”, diote. Baina nor dira irakurle horiek guztiak? Non daude? Ez al da hobe gure irakurleari kazetaritza konprometitu eta serioa eskaintzea, denek irakurriko dutenaren izenean zaborra eskaintzea baino?

Kazetaria gustura itzuli da etxera, emandako hitzaldiagatik baino, egin dituen harremanengatik. Ez baitira edonor etorri diren lagun indigenak. Unibertsitateko hizkuntzalari eta soziolinguistak, kazetariak edo hezkuntza munduko jende aditua.

Polita izan zen urriaren 12an Deskoloniza gaitezen lemarekin egin zen ARGIAren mendeurren festan Donostian haiekin berriz topo egitea. Argazkia testigu.

Web telebista saioak: umorearen proiektu serioa

2019-10-23  //  1919-2019 mendeurrena, Webgunea  //  Iruzkinik ez

[Miren Osa Galdona] Erronka handia izan dira ikus-entzunezkoak ARGIArentzat, baliabideetan inbertsioa eta lan egiteko moduan aldaketa eskatzen baitute. Hitzetik Hultzera izan zen ARGIAk egindako lehen web telebista saioa, 2009an. Bertsolari Txapelketa Nagusiari jarraipena egin zioten bost programa xumetan. Info7 irratiarekin elkarlanean egina, Agin Laburuk eta Estitxu Eizagirrek aurkezten zuten eta Axier Lopezek grabatu eta editatu. Ondoren etorri zen ARGIAren web telebista saio izarra izan den Beranduegi, gaurko artikuluan aztertuko duguna. Honen ostean, 2013ko Bertsolari Txapelketa Nagusia jarraitzeko Damutuko Zaizute saioa jarri zuen martxan ARGIAk, Hernaniko eta Oiartzungo bertso eskoletako gazte koadrila baten eskutik. 2017ko Txapelketa Nagusia jarraitzeko, aldiz, formatoz aldatu eta Zautela saioan elkarrizketa pausatua egin zien Kattalin Miner aurkezleak bertsolariei.

Goiko bideoan, Hitzetik Hultzeraren lehen saioa eta behean Damutuko Zaizuteren bigarrena:

Behean, Zautela elkarrizketa programa:

Beranduegi

2011 zen, eta orduan ere, euskaraz egindako saio umoretsuen gabezia handia zegoen. Erredakzioko baliabide xumeekin ekin zioten aktualitateak lehen lerroan jartzen zituen gaiak astintzeari, albisteak ironiaz, zorroztasunez eta txiste txarrez josiz. Politika eta gizarte gaiak ez ezik, bestelako sekzioak ere baziren lehen saioetan, ARGIAko blogariek egiten zuten “podcast” formatuko atal berezia, esaterako.

Axier Lopezek grabatu eta editatutako saioek aurrera egin ahala, elementu berriak gehitu zituzten, formatu originala mantenduz: Gorka Bereziartuari Unai Brea gehitu zitzaion aurkezle lanetan, garai batean Teleberriren irudi izan ziren bi gizon haien “kasualitatezko” parodia eginez. Esketxak ere sartu zituzten, eta aktore lanetan jarri behar izan ziren erredakzio barruko hainbat kide: aipamen berezia merezi dute Jon Tornerrek, Olatz Kortak eta Karlos Olasolok, malgutasun handia erakutsi baitzuten edozein paper antzezterakoan.

Asko izan ziren saio gogoangarriak: 67. kapituluan Patxi Lopez orduko EAEko lehendakariak elkarrizketa esklusiboa eskaini zion Bereziartuari, Beranduegi ikusten zuela kontatuz, eta saio ederra ez ezik, freskoa eta oso interesgarria zela aitortuz. Donostiako Askeguneari buruzko saio monografikoa ere gogoan izango dute askok; Xalbadorrek belodromoan botatako bertso ospetsuak ertzainburuaren ahotan jarri zituzten, bertsolariak publikoari esan bezala, gazte jendeari asko maite zituela abestuz.

100. saioan, estreinalditik bi urte eta erdira, arrakastaren olatuan surfeatzen ari zirela, ibilbidea amaitutzat eman, eta itxi egin zuten txiringitoa. Proba moduan hasi zen jolasak espero ez zuten arrakasta lortu zuen, astez aste bataz beste 1.500 ikusle lortuz. Jendearen estimua ez ezik, beste sari batzuk ere irabazi zituen ARGIAren web telebistak: 2012an Rikardo Arregi Kazetaritza Sarietako Epaimahaiaren Aipamen Berezia jaso zuen. Egun aldizkariaren azken orrialdearen jabe da Beranduegi, eta ez dirudi aise kenduko diotenik lekua (edo bai). Inoiz ez baita beranduegi gauzak aldatzeko.

Astean asteko historia: 1984ko urtarrilaren 29a

2019-10-23  //  1919-2019 mendeurrena  //  Iruzkinik ez

[Koldo Izagirre] Ezin adierazgarriagoa da Antton Azkargortak eta Karmelo Landak Ondarroako portuan eginiko erreportaian ageri duten deskribapen hauxe: alturako ontziek ekarritako arraina salgai daukate lonjan, handizkako erosleak subastan ari dira eta kamioiak prest daude Madrilerantz eta Bartzelonarantz abiatzeko, baxurako armadoreen aurpegi kezkatuen aurrean.

Arrantzaren artisauak bere kosta du lantegi.

Arrantzaren harrapariak, mundu osoko urak dauzka bere.

Aro modernoan Euskal Herriak atzerrian izan duen arrantza porturik handiena Dakar izan da. Belaunaldiak ibili zaizkigu gure arrantzaleak ur haietan arraina urritzen, demaseko ustiaketak ez dionez ugaltzeko astirik ematen. Demasekoak? Arautuak ez dauden sareak erabiltzea; debekatutako eremuetan sartzea edo lizentziarik ez dutenetan, gauez; arrain txikirako lizentziarekin bodega hegaluzez eta ezpataz betetzea… Gisa guztietako fraudeak. Ekologia… adarrik ez!

Baxurako senegaldarrek duela hamar urte ekartzen zutenaren erdia dakarte, eta horrek eragin zuzena dauka biztanleriaren osasunean, arrainarena izan baitute beti otorduko proteina. Azkenean, Mauritaniako uretan sartu. Istiluak. Afrika, badakizu.

Kezka baxurako armadoreen aurpegian, bai, Ondarroan. Zenbat eta fuel gehiago erre, zenbat eta itsaso gehiago erre, orduan eta laguntza handiagoak. Europa, hori ere badakizu.

Urriaren 22an aurkeztuko dugu “Ez gara neutralak” liburua

2019-10-21  //  1919-2019 mendeurrena  //  Iruzkinik ez

Liburuaren egile Gorka Bereziartua “Ez gara neutralak” eskuan. Argazkia: Dani Blanco.

ARGIAk 100 urte bete dituela baliatuz argitaratu dugu liburua, baina ez da hedabidearen historiari buruzko lan bat: azken hamarkadetan ARGIAn izandako bizipenak, ikuspegiak eta gauzak egiteko moduak esplikatzeko saiakera da, hedabide honen filosofia bereziari buruz lehen aldiz publikoki gogoeta egiteko ahalegina.
Langileak dira ARGIAren jabeak eta %100 euskaraz argitaratzen diren hedabideen artean beteranoena da. Ezaugarri berezi horietatik abiatuta, Euskal Herriari eta munduari begiratzeko modu partikular bat garatu du medio honek, oso diferentea dena sarritan hedabide handiek saldu nahi izaten duten neutraltasun-itxuraren aldean.
Bestelako kazetaritza hori aldarrikatu nahi dugu liburu honekin, pentsatuz bertan jaso ditugun ideiak aberasgarriak izango direla informazioaren munduak gaur egun bizi duen egoerarekin kezka edo interesa duten pertsonentzat.

Aurkezpenerako gonbidapena

Urriaren 22an, asteartean, aurkeztuko dugu liburua Donostiako Udal Liburutegiko sotoan (San Jeronimo kalean), 12:00etan. ARGIA zale guztiok gaude bertara gonbidatuta.

ARGIA Jendeak etxean jasoko dugu

ARGIA Jendeak eusten dio kazetaritza proiektu independente honi. ARGIAren jabe garen langileok liburu hau ARGIA Jende bakoitzaren etxean egotea nahi dugu. Guztion ekarpenari esker jarraitzen baitu bizi-bizi, eta kide guztiok ospatu dezagun guztion lorpena, kontziente izanik zer den ARGIA, zein den urte hauetan guztietan eutsi duen izaera eta funtzioa.

Horregatik, ARGIA astekariaren 2663 zenbakiarekin batera etxean jasoko du liburua ARGIA Jende bakoitzak.

Ez gara neutralak liburuak egingo duen bidea, ARGIA Jende guztion esku dago. ARGIAk egiten dituen gauzak guztiak bezala hau ere lizentzia librekoa da, beraz, liburuko edukiak kopiatu eta zabaldu ditzake bakoitzak lasai bere lagunartean, lantokian, aktibismoan…

ARGIA Jendea bazara (edo oraintxe egiten bazara), ez erosi.

Gainerakoentzat, ARGIAren Azokan eskuragai 14 euroan.

Interneteko irratsaio laburrak: ARGIAren droga berria

2019-10-20  //  Internet  //  Iruzkinik ez

[Itsaso Zubiria Etxeberria] Podcastak egiten hasi da ARGIA, esan nahi baitu Internet bidez entzun daitezken irratsaio laburrak egiten hasi dela –ez dakit zergatik jarri den hain modan gauzei bere izenez ez deitzearen txatxukeria hau–. Eneritz Arzallus etxeko kazetariak eman dit artikulua osatzeko beharrezko informazioa, bera baita saioen gidaria.

Astekariko Net Hurbil atala hartu dute aitzakia astero emankizun bat eskaintzeko. Arzallusek egindako galderetatik tiraka, Pello Zubiriak aste horretan aldizkarian argitaratuko duen artikuluaren inguruko gako batzuk emango dizkio entzuleari, eta irakurtzeko amuari heldu diezaioten ahaleginduko da.

Asmoa da poliki-poliki kide gehiago animatzea irratsaio horiek egitera. Ez erredakzioko lagunak bakarrik, baita kolaboratzaileak ere. Oraingoz Net Hurbilaren laburpen saioa eskaintzen bada ere, intentzioa da laster, nazioarteko gaiez gain, analisiak, kulturari edo historiari lotutakoak ala antzekoak sortu eta eskaintzeko gaitasuna izatea.

Aspaldi xamarretik datorren gaia

“Azken erredakzio bileretan presente egon den kontua izan da podcastena”, onartu digu Arzallusek. “Geroz eta hedabide gehiago ari da formatu honetara salto egiten eta aspaldian bagenbiltzan gure moldea bilatzen”. Ez da nazioarteko hedabideez bakarrik ari, gure inguruan topa ditzakegu Hala Bedi Irratiak sortzen dituen podcast edukiak, Pikara Magazine ere ari da bere bidea egiten, Arrosa Sareak ere eskaintzen ditu honelako irratsaioak, Berria egunkariak sortu du antzeko zerbait. “ARGIA oso lotuta dago astekarira, paperera, eta lantaldea bera ere bai; nahiz eta multimedia arloan pauso handiak eman diren, idatzizko eduki asko daukagu oraindik podcast edo bideo bezalako formatuetan aprobetxatu eta zabaldu dezakeguna”, adierazi du ikus-entzunezkoen atalean murgilduta dabilen gazteak.

Astelehenero argitaratzen da ordu laurden inguruko iraupena duen emankizuna. Sarean topatu dezakegu argia.eus/podcastak helbidean, laburpen bideo eta guzti.

Hau idazten ari naizenerako lehen biak entzun ditut. Hirugarrenaren zain nago dagoeneko, eta droga gogorra izan daiteke hau.

Nagore Irazustabarrena: Historia eta istorioak irakurleen esku jarriz

2019-10-20  //  1919-2019 mendeurrena  //  Iruzkinik ez

Nagore Irazustabarrena. Argazkia: Dani Blanco.

[Miren Osa Galdona] Denboraren Makina atala aldizkariko harribitxietako bat bilakatu da. Nagore Irazustabarrena da astez aste han-hemengo antzinako bitxikeriak idazteaz arduratzen dena. Askorentzat asteroko zita da, eta hala sortu da bere baitan zale koadrila majoa, Denboraren Makinaren “fanak” liratekeenak. Baina noiztik dihardu Irazustabarrenak gai bitxiok ontzen?
2006ko ekainaren 4an idatzi zuen lehen artikulua Denboraren Makina atalerako. Lehenago, ordea, ondo baino hobeto ezagutzen zituen erredakzioko dinamika eta txokoak. Historiako ikasketak egin zituen, eta dokumentazio lanetan aritu zen ARGIAn 1997ko udaberrian. Pello Zubiriak, orduko zuzendariak, bota zion zerbait idazteko amua, baina Irazustabarrenak muzin egin zion gonbidapenari, “kazetaria ez, historialaria” zela argudiatuta. Zubiriak bera ere historialaria dela erantzun zion eta aitzakia faltan geratu zen Irazustabarrena.

Handik astebetera, Lasarteko jaietan, Ixabel Bereziartua eta Marijo Aierza orduko ARGIAko lan taldeko komertzial eta administraria gerturatu zitzaizkion AEKren txosnan txanda egiten ari zela: “Erredakzioko kide gehienek greba egitea eta hurrengo alea ez ateratzea erabaki zutela kontatu zidaten, eta nola edo hala atera behar zenez, komertzialak ere idazten jarri zituztela esan zidaten”. Biharamunean erredakziora joan zen egoera ikusita laguntzeko asmotan, eta azkenean, kontu bat eta beste, ia hamar urte igaro zituen bertan.

“Trantsizio garaia izan zen, zentzu askotan, baina nagusiki trantsizio digitala. Gogoan dut hasieran zenbait artikulu oraindik fax bidez jasotzen genituela, eta gailuak tinta gutxi zeukanean ez zegoela testu horiek irakurtzerik”, dio Irazustabarrenak. Zigarroaren kez betetako erredakzioa du gogoan, non kaosa eta presa eguneroko elementuak ziren. Halaber, behin aldizkaria inprentatik aterata ikusita, “satisfazio handia” sentitzen zuela dio, pasatako larritasun guztiek merezi izan zutenaren seinale.

Erredakzioko zikloa pasatuta, asteroko kolaboratzailea izatera igaro zen Irazustabarrena. 600 artikulutik gora idatzi ditu ordutik Denboraren Makina atalean, salbuespenak salbuespen astero bere aletxoa jarriz aldizkariari. “Iraganean gertatu den edozerri buruz idazten dudanez, gaiak leku askotatik ateratzen ditut, edo etortzen zaizkit: han edo hemen irakurrita, ingurukoek iradokita…Batzuk aspalditik dauzkat gordeta, beste batzuk aktualitatearen haritik tiraka sortzen dira”.

Ez dadila makina geratu, eta jarrai dezala denbora luzez martxan! Urte askotarako, Nagore!

Astean asteko historia: 1982ko maiatzaren 23a

2019-10-20  //  1919-2019 mendeurrena  //  Iruzkinik ez

[Koldo Izagirre]

Artoak berde orrika
jalgi plazara korrika
zabal dezagun euskara
gure mingainon tortika

Indigena eta emakumezkoa. Eta Guatemalan. Gerra zibila noiztik? Zortzi urte nituela hasi nintzen lanean. Goseak hil zitzaizkigun bi anaia txipi. Amari ukatu egin zioten egun bat libre hartzea umetxo biak lurperatzeko. Hala ere hartu, eta lanetik bota zuen ugazabak.

jalgi plazara korrika
handika edo hortika
zabal dezagun euskara
aditzak bete hordika

Aitak bazekien zer edo zer espainieraz, ahaleginetan aritu zen gure herriko nekazarientzat jabego tituluak lortu nahirik. Ugazabaren zanpatzaileek torturatu egin zuten. Mendian utzi zuten hila zelakoan. Gero komunistatzat salatu. Petroleoa atzemana zen gure lurretan.

handikan edo hortika
mendi gora Gorozika
zabal dezagun euskara
betiko erretolika

Aita eta lehengusu bat fosforo zuriarekin erre zituzten, bizirik, Guatemalako poliziek Espainiako enbaxadan eginiko sarraskian. Munduari indigenen aurkako gerraren berri ematearren sartuak ziren, enbaxadorearen baimenarekin. Baina Guatemalako Poliziak inbaditu egin zuen Espainiaren orubea zena eta hogeita bi indio kitxé, ixil, atxi eta pokomtxi hil zituen.

mendi gora Gorozika
euskaltzalea pozika
zabal dezagun euskara
betiko gezur lodika

Ez dut ama izateko asmorik. Hil eginen lizkidakete haurrak, hamalau urteko anaia katekista hil zidaten bezala. Neskame ibili nintzelarik, artoa jaten nuen nik, eta ugazaben zakurrek okela. Rigoberta Menchú dut izena, orain hiru urte jarri nintzen espainieraz ikasten.