Kantzea, Errotik Behar Dugun Gauza Da

1983ko apirilaren 24a

Beñat Axeari, URRIA musika taldekoari elkarrizketa

«URRIA»Ko Beñat Axeari-Rekin
Kantzea, Errotik Behar Dugun Gauza Da
Bide herriak, bide oso pertsonalak, hilatzen eta lantzen ari zaizkigu URRIA taldekoak. Azken denbora honetan gutxi entzunak ditugun Beñat Axeari eta bere adiskideak. ("Aspaldian gutxi intzunak ditugu" esatea ere nahiko gutxi esatea bada, pntxadiskos mamoiak jabe egin zaizkigun Herri honetan).
Beñat Axearirekin egon gara, beraz, egia esan elkarrizketa bat egiten baino kantugintzaren gora beherak aztertzen, eta azken aldi honetan egiten duten espektakulu mota herriaren grabaketa bat entzuten. Eta eztabaidatzen. Hemen argitaratzen dugunarekin, ziur gaude, irakurleak ez du URRIA taldeak egiten duen masikaren usainik hartuko. Kantaldiren batera joan besterik ez du.
ARGIA.– Zu . "Urria" taldearen partaidea zara. Aurreko diskoan zenuten konposizio berdina al duzue gaur egun?
BEIRAT AXEARI.– Ez, ez, aldatu da. Hiru kasutan mantentzen da, Baionakoak hirurok: taldeko neska, Christine Martineau bibolina jotzen duena; Pascal Gaigue kitarrak jotzen dituena; eta hirurok. Hiru horiek eta beste hiruk osatzen dugu "Urria", taldea eta denetara konposizio hori gure bidearen ispilu on bat da, duela urtebete elkarrekin gaudelarik elkarrekin topo egin bait dugu kantaldietan musika jotzen. Baina beste hiru horiek ez dira Baionakoak. Saxojolea, Michel Doneda Toulousekoa da, Frantziako elemendu interesgarrienetako bat; perkusiojolea Libournen da; eta kontrabaxujolea ere Toulousetik gertu bizi da. Orain arte beste estilo batzutan ibili dira baina orain elkarrekin goaz.
A.–Egiten duzuen musika zuek burututakoa al da?
B.A.– "Urria"ren barnean asko gara konposatzen dugunak, musika egiten dugunak. Pascal dago, eta gero neroni ere. Bestela, Michel Doneda ere hor dago, kontrabaxujolea, eta egia esan materiala ez zaigu falta. Gaur egun eszena gainetik eskaintzen duguna Pascalek eta biok egindakoa da, baina Michel-en gai pilo bat estreinatzeko asmoa dugu.
A.– Zure eboluzio pertsonalean zein pausu nabarmenduko zenituzke hil ala biziko erreferentzia gisa?
B.A.–Guretzat haustura inportante bat izan zen klerikalismoarekiko haustura. Haustura alderdi guztietatik begiratuta. Klerikalismoa pentsamolde baten esentzia bezala, edozeinek hitzegin dezake modu klerikal batez, eta era berean egon daiteke ezaugarri klerikala duen diskurtso politiko bat. Gu hasi ginenean politikakeriaren presio bat zegoen artearen gain, ez bakarrik musikaren gain. eta oso gauza panfletarioak esan beharra zegoen. Eta sentimenduaren dimentsioa, gorputzaren ahalmen kreatiboa desarroilatzea zaila zen muga horretatik pasatuz. Musika urjentzia pertsonal moduko zerbait zen halere, ez zerbait derrigorrez egin beharra, eta horrek ekarri zuen modu didaktikoekin puskatu behar izatea, apurtu behar izatea. Horrela eman genitnen geure musika konposatzeko eta inprobisazioa integratzeko lehen urratsak.
A.– Zuen lehenbiziko diskoa linea klerikalistaren barnean al legoke?
B.A.– Ez, bien artekoa da nire ustez. Esate baterako, LPa hasten duen kantuaren hitzak oso didaktikoak dira. Baina badira kantu batzu -Agustín Zamorarenak edo- poesiarentzat joateko desioa agertzen dutenak.
A. Oinarrizko galdera hat egingo ni ueke zergatik kantatzen duzue? Izan ere diskoa entzunda sortzen den lehen galdera horixe da eta.
B.A.– Beharrezkoa deiako. Guretzat urjentziazkoa da era horretara gure sentimenduak adieraztea.
Behar hori gero sartzen da ofizioa edo zeu zauden marko sozio-politikoaren barnean, baina oinarrian kantatzea errotik behar duzun gauza da. Hasi ginenean hori ez zen hain nabarmena, gerora deskubritu dugu piskanaka piskanaka geure baitara joanez. Hasera batetan ez zen horrela, oso desberdina zen.
A.- Baina publikoa ere hor dago eta?
B.A.– Jakina, hori ere fundamentala da. Guk ez dugu geuretzat bakarrik jotzen. Gure musikaren funtsean ekintza kolektibo baten asmoa dago, eta pentsatzen dugu publikoarekiko komunikazio hori badugula. Pentsatzen dugu komunikazio hori adierazi daitekeela. ez betiere akordio orokor baten bidez baina bai eztabaida baten bidez.
A.–Dena dela zuen musika entzunda garbi dago zuen musikak ez duela jende askorekin konektatzen esan nahi bait da ez dagoela zuen musika bezalako askorik...
B.A. Bai, hori problema da, baina gure experientziatik abaituta gurea ez da inkomunikazioaren experientzia, komunikazioarena baizik. Noski, beste batzurekin ezin ulertzea ere badago. Garbi azaltzen da konfiikto bat dela, eta nik uste dut maila jakin batetan gure lur honetan ez dagoela kultura sortzerik hausturarik burutu gabe, aurrerapausu bat eman gabe nolabait. Gero ere, gure komunikazioaren edukiak entzute jarrera bat eskatzen du, entzute jarrera aktibo bat. Ez gauza baten jasotze soila. Erlazio berri batzu sortu nahi ditugu publikoarekin, eta hori ez dago sekula aldez aurretik irabazia, hori guk irabazi behar dugu. Espektakuluaren magiaren bitartez lortu beharra dago hori. Gaur eguneko kondizioetan hori ez da lehen mementuan irabazten, kontran dauden gauza asko bait daude: produktuaren konsumatzeko betiko erlazioak. irratitatik entzuten dena, e.a. Hori dena badakigu, baina ez dugu gure desioan amore ematen. Eta ez dago gaizki, e? Ez dugu kontrako experientziarik jaso.
A. Zein erreferentzietatik abiatu zarete zuen musika mota hori aukeratzeko?
B.A. -"Urria"ren erreferentziak askotxo dira. Hasteko Euskal Herriko musika tradizional batzuren oihartzuna dago. Nire barruan ditudan Zuberoako doinuak heti ere kantatzen segitzen dut. Baina badira beste eragin musikal batzu ere. Europako bat bateko musikaren ildotik datozenak eta hemen guztiz ezezagunak direnak.
A.– Zuek herriki egindako kantaldiaren grabaketa entzun ondoren badirudi zuen musika askoz egokiagoa dela zuzenean emateko disko baten bitartez baino...
B.A.– Hor garbi dago gure produktu hori ez dugula horrelaxe grabatu nahi diskoan. Kontzertuak bere erritmoa eta emateko modu berezia dauka, eta grabatzeko garaian gauza oso modu desberdin batez planteiatzen duzu.
A.– Zein inguruneran mugitzen da hobeto zuen musika, urbanoan ala ruralean? Badirudi urbanora hobe egokitzen dela...
B.A.– Ni gizaki konplexu bat naiz, nik baditut mendi aldeko erroak baina Baionako herrialde urbanoan bizi naiz. Eta ni bezalako jendea ni bizi naizen lekuan topatuko dut, Baionan etabar; baina herri ttipietako eskualdeak ere ikutu ditugu, eta bertan eman izan ditugu kantaldiak. Asko eta asko oso positiboak izan dira, hau da, horrelako musika entzuteko ohitura ez zeukan jendeak oso gustora entzuten zuen eta komunikazio handi bat sortzen zen. Gero ere, noski, eztabaidak izan ziren Ipar Euskadin jendearen artean batzuk esanez hau ez zela euskalduna, besteak baietz... baina desberdintasuna ez zen rurala eta urbanoaren artean, pertsonalak baizik.
A.– Lehen, garai hatetan, astoz garrantzi handiagoa ematen zitzaien gai sozial edo politikoei–nolabait esateko-. Gaur egun, berriz, asto, gauza indibidualagoetaz aritzeko joera dagoela. Zuk nola ikusten duzu aldaketa hori?
B.A.– Oso gai zailak dira modu egoki batetan tratatzeko. Ez duzu nahi era didaktiko edo panfletario baten bidez erabili nahi, eta horregatik oso zailak dira. Urte askotan lan egina naiz ola batetan, eta garai batetan saiatu nintzen peoi gisa pasatako urte haiek kontatzen baina idaztea gauza zaila da eta egin nituen textuak ez zitzaizkidan gustatu. Orduan, momentuz utzi egin nuen gai hura. Apur bat gehiago heldu arte behintzat. Sentitzen bait nuen idatzitako hura ez zela errealitatea. Gai hauek oso inportanteak dira niretzat, baina oso zaila da hitzegin nahi duzunaz nahi duzunean hitzegin ahal izatea.
A.–Beraz, non gelditzen da gizartearekiko kompromezua?
B.A.–Guk kantari edo musikalari bezala badugu konpromezu bat gertatzen denarekin, eta horren adierazgarri gisa kantaldiak ematen ditugu okasio zehatz batzutan edota borrokan ari den jendeari laguntza emateko. Konpromezu pertsonal serio bat da, hau da, erabakitzen dugunean "han kantatuko dugu", horra hor gure babesa, mugimendu sozialari ematen diogun babesa.
A.– Nola ematen da zure baitan artistaren kontzeptua? Hau da, zein planteiamentutik abiatzen zara zure ofizioa ulertzeko?
B.A.– Hasteko, guk gure lana utzi genuen baieztatu ahal izateko sorkuntzazko lanetatik bizi tzeko ahalmena, gure lurraren kondizioetan artista bezala bizi ahal izatea erreibindikatu. Izan ere, pentsatzen genuen oso positiboa zela praktika horretatik bizi daitekeela, musikalari bezala, beharrezkoa zela. Bestela, espontaneismoaren sublimazio osoa gertatzen zen, artearen ukazioa. Eta artea aipatzen dudanean ez dut esan nahi guante zuriko artea, herri artea baizik. Baina herri artea ez da hartu behar espontaneis moaren aldetik, jendearen bizimodura eta pentsamoldera egokitzen zarelako, zeren modu horretaz onartua izango zara baina ez duzu kondiziorik sortuko gauzak aurrera joan daitezen.
Hor kontraesan bat dago eta horretan bizi gara. Hau da, pentsatzen genuen derrigorrezkoa zela artista bezala bizitzea, geure arteaz, eta planteiatu ahal izatea "ez gara igeltseroak, musikalariak gara". Eta deitzen gaituen jendearekin lan kontratu bat nahi dugu. Hori da planteiatu beharreko erlazioa. Baina bestaldetik ez dugu hori egiten mundutik kanpo dauden musikalariak bezala, herriarekin batera dagoen artista baten papera bete nahi dugu (eta hori, bistan da, ez dago aldez aurretik irabazita). Eta nahiz eta harririk ez erabili langileak garela. Garbi dago hori eginez arriskua dagoela herriarengandik urruntzeko eta hori da erori behar ez den zuloa.
XALBARDIN. ARTASO
28-30

GaiezKulturaMusikaMusika modeTaldeakURRIA
PertsonaiazAXEARI1
EgileezOSTOLAZA1Kultura
EgileezARTASO1Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

"Hiztunek ez diote bizkar ematen euskarari"

Lander Arbelaitz Mitxelena | Asier Basurto Arruti

Ikasle bat atxilotu dute Gasteizko EHUko campusean, eta lau identifikatu Ibaetan

Milaka lagunek ikasketak euskaraz egiteko eskubidea aldarrikatu dute

Mikel Garcia Idiakez | Irati Irazusta Jauregi

Eskola-jangeletako elikaduraren kalitatea kritikatu dute guraso elkarteek

Mikel Garcia Idiakez

Gasteizko segurtasun zinegotziari gezurra esatea egotzi diote udaltzainek jipoitutako gaztearen gurasoek

Leire Rodriguez Garmendia