Interneten begiratu azkar bat eginda, aurkitu dudan lehen gauza izan da 1981eko El País-eko artikulu bat, zera esaten duena, izenburuan: “Nafarroako preso eta atxilotuen familiarrek Poliziaren abusuak salatu dituzte”. “Azken boladan" atxilotutako hamazazpi lagunen familiarrek salatu dute Nafarroako komisarietan eta Guardia Zibilaren kasernetan torturatzen dela eta tratu txarrak ematen direla. "Lekukotasun eta froga asko dago" –diote familiar horiek–; baina zoritxarrez ez dute ezertarako balio tortura desagerrarazteko borondatea ez dagoen bitartean.

Artikuluak, 41 urte edukitzeagatik, ez du gaurkotasun askorik galdu; bai auzi zuzenki politikoetan torturaren erabilera sistematikoari buruzkoan, ausaz –eta hala ere mintzatu beharko litzateke etorkinek, demagun, gaur egun atxiloketa-zentroetan jasaten duten tratuei buruz–; ez ordea tortura desagerrarazteko borondateari dagokionean: tortura sistematikoa izan da urte luzez itun politiko-mediatiko-judizial-mediko bat izan delako torturatzaileei erabateko laguntza eta kobertura emateko, eta beren burua ez bakarrik demokratatzat, baizik eta progresistatzat eta are ezkertiartzat jotzen dutenetako batzuk ez zirelako izan itun horren ezjakin, ez aurkako. Sinpleki, beste aldera begiratu zuten, orduan horixe zelako zuzentasun politikoak eta ustezko demokraten taldekoa, zintzoen saldokoa, izateko eskatzen zen baldintza sine qua non. Inork ez du autokritika txikienik ere egin.

Asko dago torturaz hitz egiteko: herritarrak ikaratzeko eduki zuen efektuaz; erruduntasunak eraikitzeko izan zuen balioaz; eraginkortasun polizialaren irudia emateko izan zuen erabileraz; informazioa lortzeko aitzakian egindako izugarrikeriez; epaileek, auzi-medikuek, ofiziozko abokatuek, kazetariek, intelektualek… jokatu duten paperaz; tortura-instituzioaren historiaz, arlo juridikoan izandako trataeraz eta edukitako ondorioez; idazleek eta filosofoek –Baudelaire, Beccaria, Sciascia, Sarrionandia– gaiari nola egin dioten aurre; matxismoarekin daukan erlazioaz…

Fenomenoaren konplexutasunari hurbiltzen hasteko, Viento Sur aldizkarian Begoña Zabalak elkarrizketa luze, sakon eta ederra egin dio Mikel Sotori haren esperientziari buruz. Herritar moduan, eskertzen dizkiot Mikeli eta sareko kideei beren kemena eta eskuzabaltasuna (eta eskertzen diot Mikeli nire ipuin bati buruz egiten duen aipua, nahiz eta argitu behar dudan ez duela ezer autobiografikotik). Nafarroako Torturatuen Sareak martxa bat antolatu du hurrengo ekainaren 25ean, Iruñean. Ordura arte.