Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
asteartea 2024ko apirilaren 23an
Marije Fullaondo: «Prozesua integrala izan ezean, ez dago prozesu politikorik»
Barajasko atentatua, ETAren bederatzi hilabetoeko su-etena eta prozesua bizirik zela gertatu zen. Zein izan zen zure lehen gogoeta?
Atentatuak ezustean harrapatu zuen mundu guztia. Zu zeu?
Zein iritzi gorde duzu, atentatuaren ostean Ibarretxe lehendakariak deitutako manifestazioaz.
Egun batzuk lehenago Batasunak su-etenari eustea eskatu zion ETAri.
ETAk su-etena indarrean dela berretsi zuen ondoren. Arnaldo Otegik ezker abertzalearen sektore batzuek ez dutela su-etenaren kudeaketa ondo ulertzen esan zuen. Batasunaren jardueran jarrera berriak ikusi dituzte batzuek.
Ibarretxek politikoak ez direla zirkunstantzien mailan izan adierazi zuen. Nola baloratzen duzu autokritika?
Batasunak ere, ez duela dena ondo egin onartu du. Zer zehazki?
Batzuek ETAk prozesuari ezarri nahi dion tutelatzea ikusi dute oztopo.
Su-etenak iraun zuen bitartean, Batasunak Zapaterorengan nolabaiteko konfiantza zeukala ikusi zuten zenbaitek. Nola berreskura daiteke konfiantza?
Konpromisoak aipatu dira sarritan, Zein konpromiso?
Prozesua dagoenean dagoela, nola berregin prozesua?
Nola ikusten duzu PSE zeregin horretan?
EAEko Auzitegi Nagusiak Ibarretxe deklaratzera deitu du Batasunarekin bildu izanagatik.
Ibarretxe atzo (urtarrillak 22) bildu omen zen Arnaldo Otegi eta Rufi Etxeberriarekin. Hitz gutxiago eta ekimen gehiago egingo duela dio Ibarretxek.
Batasunak sostengua emango lioke Ibarretxeren aldeko manifestazio bati?
Alderdien arteko zubiak erori ote? Prozesuak segi dezake? Zein parametrotan?
Batzuek aipatu duten negoziazio «tekniko» batekin ez da konpontzen.
Batasunak Uztaritzeko proposamena egin du berriki, Ipar Euskal Herritik datorren proposamena. Zer da?
Azkenik, maiatzean herri eta foru hauteskundeak izango dira. Batasuna legez kanpo dago, eta PPk EHAKren ilegalizazioa eskatu du.
Abuztuan prozesuak ez zuela aurrera egiten esan zuen Batasunak. ETAk su-etena eman zuenean eragile guztiek -PP izan ezik- prozesu politikoari ekiteko behar ziren gutxieneko baldintzak zeudela aitortu genuen. Abuztuan negoziazio politikoari ez zitzaiola ekin nahi ageri zen, eta halaber, ezker abertzalearen aurkako errepresioa handituz zihoala.
Atentatuak ezustean harrapatu zuen mundu guztia. Zu zeu?
Atentatuaren aurretiko inkestek ez zuten ezuste hori adierazten. Hala ere, ekintza horren indartsu baten ostean hamaika galdera egiten dizkiozu zure buruari, gertatutakoari buruzko sentimenduak eta ezustea nahasten dira, baina abuztuz gero egindako azterketa politikoa ere gogoan duzu. Horrek ez du esan nahi atentatua aurreikus zitekeenik, baina prozesua gauzatzeko aurrebaldintzak ez zirela betetzen ari kontziente nintzen.
Zein iritzi gorde duzu, atentatuaren ostean Ibarretxe lehendakariak deitutako manifestazioaz.
Manifestazioaren irudia lotsagarria izan zen. Ibarretxek EAEko hiritar guztiak deitu zituen «elkarrizketa eta bakea» lelopean manifestatzera. Guk «hori gure leloa ere bada» esan genuen, manifestazioa prozesuaren parametroetan kokatzen baitzuen. Guk konponbidea emango bada elkarrizketaren bidez emango dela diogu, bakea ere hortik etorriko dela, prozesua biolentziarik gabeko jokaleku batean egin behar dela. Anoetako Proposamenaren puntuetako bat da.
Egun batzuk lehenago Batasunak su-etenari eustea eskatu zion ETAri.
Eskaera hori Anoetako Proposamenarekiko koherentzian dago. Batasunak biolentziarik gabeko jokalekua behar dela dio, baina deia ez diogu soilik ETAri egin, Estatuari eta gainerako eragileei ere egin diegu. Euskal Herriak behar duen prozesu politikoa emango bada inolako biolentziarik gabeko jokalekuan emango da.
ETAk su-etena indarrean dela berretsi zuen ondoren. Arnaldo Otegik ezker abertzalearen sektore batzuek ez dutela su-etenaren kudeaketa ondo ulertzen esan zuen. Batasunaren jardueran jarrera berriak ikusi dituzte batzuek.
Ez dakit jarrera berririk dagoen. Gu urratsak ematen ari gara eta gehiago emateko prest gaude. Batasunaren jarreran prozesua berrosatzeko borondate osoa dago, ez baitago beste alternatibarik gatazkari konponbide demokratikoa emateko. Prozesua berrosatzeko ezker abertzaleak hartu ohi dituen iniziatibak politikoak dira. Horiek bere kideen hausnarketa komunaren adierazle dira, ez pertsona bakar batenak, Otegiren hitzez ari naiz. Prozesuaren hobe beharrerako ematen ditugun urratsak dira.
Ibarretxek politikoak ez direla zirkunstantzien mailan izan adierazi zuen. Nola baloratzen duzu autokritika?
Ziur asko arrazoia dauka. Ez gara zirkunstantzien mailan izan, baina den-denok. Denok egiten ditugu akatsak, diferentzia batekin: batzuk asko jartzen ari gara mahai gainean, beste batzuk ezer gutxi.
Batasunak ere, ez duela dena ondo egin onartu du. Zer zehazki?
Zaila da konkretatzea. Ez gara gai izan alderdien arteko negoziazio mahaia eratzeko, ez gara gauza prozesuan aurrera egiteko beharrezko diren oinarriak finkatzeko. Ez soilik Batasuna. Akats partekatua da.
Batzuek ETAk prozesuari ezarri nahi dion tutelatzea ikusi dute oztopo.
Batasuna nagusia da bere erabakiak hartzeko eta horrela egiten du. ETAk bere erraila du prozesuan eta Batasunak berea.
Su-etenak iraun zuen bitartean, Batasunak Zapaterorengan nolabaiteko konfiantza zeukala ikusi zuten zenbaitek. Nola berreskura daiteke konfiantza?
Zapaterorekiko konfiantza baino, berak borondatea agertu zuela esan dugu guk. Konfiantza soilaren gainean ezin da prozesu bat eraiki. Zapaterok presioak egotzi zizkien eragile batzuei, prozesua zaila eta luzea izango zela errepikatu zuen behin eta berriro. Zapatero, hitzetik ekintzetara pasatzerakoan, bidean gelditu zen, konpromisoak betetzeko bidean.
Konpromisoak aipatu dira sarritan, Zein konpromiso?
Guk ez dugu inolako konpromisorik hartu Zapateroren gobernuarekin, ez da gure negoziazio gunea. Gobernuaren eta ETAren arteko konpromisoez ari gara. Logikoki prozesu bat zerbaiten gainean eraikitzen baita; baldintza eta konpromiso zehatzen gainean.
Prozesua dagoenean dagoela, nola berregin prozesua?
Eragile guztion ekinbide politikoa errespetatuz. Alderdi guztien arteko elkarrizketa erdietsi behar dugu, hori da bide bakarra. Baldintzak eta konpromisoak behar dira eta horiek betetzeko ardura hartu. Eta guztion ekinbidea errespetatzeko, guztiok baldintza berdinetan aritu ahal izateko, ezinbestekoa da alderdien legea bertan behera geratzea.
Nola ikusten duzu PSE zeregin horretan?
PSEk ez dio elkarrizketaren bideari heldu nahi. Aitzitik, prozesuaren alternatibaren ordez, errepresioa eta ukazioa ugaritu dira. Baina prozesuak ez dauka beste alternatibarik prozesua berrosatzea baino. PSEk egiten duena bere erantzukizuna da. Guk ez dugu prozesua hautsitzat ematen, hasitako prozesuari berrekiteko eta akordio batera iristeko ari gara lanean.
EAEko Auzitegi Nagusiak Ibarretxe deklaratzera deitu du Batasunarekin bildu izanagatik.
Egoera ez al da eskizofreniko samarra? Ibarretxek gatazka bideratzeko Batasuneko ordezkaritzarekin bildu delako delitu egin du, baita Otegik, Barrenak eta Petrikorenak Ibarretxerekin hitz egiteagatik ere; laurak baitaude inputatuta, ez Ibarretxe soilik. Dena kriminalizatzen da herri honetan, elkarrizketatik hasita. Estatuaren interesen kontra izan daitekeen edozein ekimen delitu bihurtzen da, baita elkarrizketa ere.
Ibarretxe atzo (urtarrillak 22) bildu omen zen Arnaldo Otegi eta Rufi Etxeberriarekin. Hitz gutxiago eta ekimen gehiago egingo duela dio Ibarretxek.
Ez dakit zein ahaleginetan ari den Ibarretxe; espero dezagun bere hitzen atzetik ekintzak ere etortzea. Gu deituko gaituzten bilera guztietara joango gara prozesua aurrera atera dadin, Ibarretxek deitu edo beste inork deitu ere.
Batasunak sostengua emango lioke Ibarretxeren aldeko manifestazio bati?
Pertsona bezala, Ibarretxek gure elkartasun osoa du, eta horrela adierazi diogu. Dena dela, orain behar dena ez da pertsona, erakunde edo eragile jakinen inguruan manifestazioak antolatzea, prozesua berrabiaraztearen aldeko manifestazioak behar ditugu orain.
Alderdien arteko zubiak erori ote? Prozesuak segi dezake? Zein parametrotan?
Zubiak ezin dira erortzen utzi, ez dut uste erori direnik ere. Zubiak zutik daude, eta zutik diren heinean aurrera egin daiteke, bestela ezinezkoa da alderdien arteko negoziazio mahaia eratzea eta gatazka gainditzea.
Batzuek aipatu duten negoziazio «tekniko» batekin ez da konpontzen.
Jakina. Irtenbide tekniko batek ez du arazoa konpontzen. «Teknikoa»k bi aldeen desmilitarizazioa esan nahi badu, presoen eta biktimen aferak konpontzea, horrek ez du gatazka konpontzen. Prozesua integrala izan ezean ez dago prozesu politikorik. Ez dago eduki politikorik gabeko prozesurik ez irtenbiderik, ez dago irtenbiderik gatazkaren oinarriak politikoak direlako. Gaixotasun bat bezalakoa da, ondorio hutsetara jo eta ez badugu gaixotasunaren muina tratatzen ez dugu gaixotasuna sendatuko eta sintomak berriro ere agertuko dira.
Batasunak Uztaritzeko proposamena egin du berriki, Ipar Euskal Herritik datorren proposamena. Zer da?
Herri honen gatazka politikoaren oinarrian bi gako daude: autodeterminazio eskubidea -edo herriaren erabakimen eskubidea- eta lurraldetasuna, Euskal Herriari nazio izaera aitortzea barne delarik. Uztaritzeko proposamena, Euskal Herriaren antolaketaren barruan, Ipar Euskal Herritik egindako lurraldearen antolaketarako proposamena da. Frantziako Estatuak herri honekin arazo bat duela ukatzen duen arren, Batasunak bere arazo ere badela gogorarazi dio.
Azkenik, maiatzean herri eta foru hauteskundeak izango dira. Batasuna legez kanpo dago, eta PPk EHAKren ilegalizazioa eskatu du.
Bost urte joan dira Batasuna legez kanpo utzi zutenetik eta horrek ez du ezer konpondu, alderantziz. Ezker abertzaleak hauteskundeetan egon behar du. Herritar bakoitzaren boto emateko eskubidea eta norbera aurkeztu ahal izatea eskubide demokratiko hutsak dira. EHAK-k iaz legala bazen, bihar legala izan beharko luke. Alderdi hau ilegalizatzea beste urrats bat litzateke kriminalizazioaren bidean eta gatazka konpontzeko prozesuaren aurka, jarduera politiko normalizatu batera iritsi nahi duen herri baten jardunbide politikoa zapuztea litzateke.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Asier Iturralde Sarasola
#2
Gorka Bereziartua
#3
Mati Iturralde
#4
Asier Blas Mendoza
#5
Maite Díaz de Heredia Ruiz de Arbulo
Azkenak
2024-04-23
Euskal Irratiak
Indarrak biltzeko eguna antolatu du Erdiz Bizirik-ek Elizondon
Erdizko meategiaren kontrako plataforma herritarrak aldarrikapen eta besta eguna antolatu du joan den larunbatean Elizondon. Heldu diren asteetan epaiketa ukanen dute Magnesitas Navarra enpresaren kontra. Hain zuzen, auziak eraginen dituen gastuei buru egiteko sustengu... [+]
2024-04-23
ARGIA
Instagram da EAEko gazteen sare sozial gustukoena
TikTok eta BeReal dira azken urteotan gehien hazi diren sare sozialak. Gazteen artean, %40ak esan du euskara ere erabiltzen duela. Gaztelania 97,9ak erabiltzen du, eta ingelesa %62,4ak. Datuok Gazteen Euskal Behatokiak egindako Gazteak eta sare sozialak. Euskadiko gazteen... [+]
2024-04-23
Euskalerria irratia
Oskar Zapata (Topagunea)
"Euskarak aurrera egin dezan aliatu berriak behar ditugu"
Nafarroa Garaian euskararen aldeko jarrera gero eta handiagoa izan dadin ildo diskurtsibo berriak proposatu ditu Euskaltzaleon Topaguneak
2024-04-23
Gedar
Berriz lortu dute Berangoko Otxantegi Herri Lurren hustea geratzea
Apirilaren 18rako zegoen ezarrita desalojoa, eta lurrak defendatzeko asmoz bertaratu ziren hainbat pertsona. Ertzaintza, baina, ez zen joan, eta auzitegiek jakinarazi dute atzeratu egin dutela huste saiakera. Desalojoa gelditzea lortzen duten bigarren aldia da.
Eguneraketa berriak daude