Beñat Gaztelumendi, Bertsolaria: Euskara: Ikasi eta bizi
Ikastolen garaian jaiotakoak garenongan esperantza handiak ipini zirela dirudi, uste baitzen euskaraz ikasteak euskaraz bizitzea ekar zezakeela. Eta ikasi, gure belaunaldiko ia kide guztiok ikasi dugu. Aditz sistema ederki dakigu, izenlagun eta izenondoak askotan landu izan ditugu. Baina, agian, ez dugu jakin tresna horiek gure eguneroko bizitzara egokitzen. Urrezko aitzur bat eman digutela dirudi batzuetan, baina ez digutela lurra lantzen irakatsi. Edo, agian, gu ere ez garela horretan saiatu. Bizitasunik gabeko hizkuntza erabiltzen dugula esan ohi digute batzuetan, eta, iruditzen zait, egia dela. Baina, ez dut uste euskararen kasua denik soilik, nahiz eta gurean ahozko hizkuntza era aberats batean erabiltzeko arazoa besteetan baino larriagoa den.
Hizkuntza ez da hitz hutsa. Ez da jakitea soilik. Jakitetik erabiltzera bitartean behar bat dago, eta behar hori da, askotan, falta dena. Erreferentziak eduki behar dira: umetan egiten ditugun lehenengo lagunak dira erreferentzia; ondoren datoz telebista, irratia, musika, internet... Beraz, haurtzaroan lehenengo pausua ematen dugu: euskaraz ikasten dugu. Baina, ondoren, behar bat sortu behar da hizkuntza horretan hitz egiteko, eta, behar hori inguruak sortzen du.
Nire ingurua nahikoa euskalduna da berez, eta gure adinean zer esanik ez, ia guztiok auzoko ikastolatik ateratakoak baikara. Ni hamabi urtera arte egon nintzen ikastola horretan, ikastola txiki horretan. Egia esan, hamabi urte bete arte inoiz ez nuen erdaraz jakiteko beharrik sentitu. Kontua zen nire klase-kide gehienen gurasoak euskaldunak zirela, eta, beraz, ikastolara hasi ginenean beste hizkuntzarik ez genekiela. Baziren batzuk gurasoren bat erdalduna zutenak, baina, gehienok txikitan gazteleraz tutik ere ez genekienez, gure behar eta mugetara egokitu behar izan zuten. Beraz, garai hartan euskaraz jakin bagenekien, eta gazteleraz ere ondo ikasi genuen. Balantza alde batera edo bestera eroriko zen, lehen esan bezala, inguruak erabakiko zuen, erreferentziek. Eta, gure kasuan, ETB1eko marrazki bizidunak ziren erreferentzia, euskaraz ikusten genituenak, alegia. Eta euskaraz ikusten genituenez, saiatuta ere ezinezkoa gertatuko zitzaigun ia bezperako atalaren laburpena gazteleraz egitea, besteak beste marrazki bizidun horien elkarrizketak euskarazkoak zirelako berez, eta, hizkuntza, gauza guztien gainetik, praktikoa da: pertsonok ahalik eta lanik gutxien egin nahi izaten dugu. Eta lan handia izango zen guztia gaztelerara itzultzen ahalegintzea.
Seigarren maila amaitu ondoren, ordea, Donostiara joatea egokitu zitzaidan ikastera. Ikastola handi batera heldu nintzen. Irakasleak ahal zuten heinean saiatzen ziren bertako ikasleak euskaraz aritzera bultzatzen. Baina, etxean gazteleraz hezitako ume gehiago zegoen ikastolan, eta, kalean ere, jende gehienak erdaraz hitz egiten zuen. Gainera, urte batzuk lehenago euskarazko marrazki bizidunak izan ziren bezala, garai hartan beste erreferentzia batzuk zeuden indarrean: "Operación Triunfo" eta antzekoak. Ez zegoen beste gairik. Eta, noski, umetan marrazkiei buruz euskaraz hitz egitea errazagoa zen bezala, Bisbalek eta bere lagunek gazteleraz aritzera gonbidatu ohi zuten jendea. Hala, eta, lehen esan bezala, hizkuntza gauza guztien gainetik praktikoa denez, gazteleraz hasitako elkarrizketarik ez zen euskaraz bukatzen.
Nire kasuan hau nahiko ezberdina zen. Alde batetik, ordurako bertso-eskolan buru-belarri sartuta ibiltzen nintzen, astean ordu dezente igaro ohi nituen kantari. Eta, kantari ari ez nintzenean, bertso zaharrak irakurtzen ibili ohi nintzen. Hartara, eguneko ordu gehienak euskaraz bizi ohi nituen eta jolas-orduetan ere ez nintzen gai izaten erdaraz hitz egiteko. Bestalde, txikitako lagun koadrilarekin jarraitzen nuen, auzoko ikastolan ibiliak guztiak, eta, beraz, euskaraz esaten genituen esan beharrekoak. Dena den, aitortu beharra daukat urte hauetan gaztelera pixkanaka gure taldean sartuz joan zela, besteak ere, ni bezala, Donostian ari baitziren ikasten, eta astean zehar erdara hain gertuan eduki ondoren zaila baitzen asteburuan euskaraz aritzea. Hala, astean bost egunez euskaraz aritzeko gaitasuna kamustu ondoren zaila zen asteburuan jatorrizko hizkuntzara itzultzea, euskaraz ondo jakin arren emozioak adierazteko hain garrantzitsuak izan daitezkeen ñabardurak zehazteko gaitasuna galdu egiten baitzen.
Ondoren, karrera bat aukeratzeko ordua iritsi zen. Nire ustez, behin hemezortzi urte bete ondoren, nahikoa zehaztua egon ohi da etorkizunean zein hizkuntzatan biziko garen. Gainera, nire kasuan aukera izan dut karrera euskaraz edo erdaraz egin erabakitzeko -denek ez dute zorte hori-, eta, klasean nabaritzen dut euskara gehiago entzuten dudala. Eta gauza bera gertatzen da lagunartean ere. Ez dakit hizkuntzaren inguruan nolabaiteko kontzientzia bat hartu dugulako izan ote den edo ez. Ez nuke halakorik esango. Iruditzen zait erreferentzia kontua dela: iraganean hartutako jarrerek erabakitzen dute gure oraingo jokabidea. Nik lehen lagun batekin euskaraz hitz egiten banuen orain ez naiz gazteleraz hasiko, ezta zinean erdaraz ikusi dudan azken pelikularen laburpena egin behar badiot ere. Agian, urte batzuk lehenago banuen arrisku hori, jarrera ez baineukan oraindik definitua. Orain oinarriak ongi ipinita daude, lehengo erreferentziek zutabe sendoak eraiki dituzte, eta ia ezin naiteke egun batetik bestera lagunekin erdaraz hitz egitera igaro, ohitura eta inertzia batzuk eraikita daudenez errazagoa baitzaigu elkarrekin euskaraz aritzea. Hizkuntza praktikoa baita gauza guztien gainetik.
Zerk lotzen ditu Galesko muino berdeak eta Patagoniako basamortu hotzak? Bada, hil nahi ez duen hizkuntza batek. Noelia Sánchez Jenkinsen arbasoak 1865ean lehorreratu ziren Patagonian (Argentina). Galesetik iritsi ziren, britainiarrek inposatutako zapalkuntzatik ihesean... [+]
Gipuzkoako enpresak hainbat kontratu sinatu ditu Israelgo industria militarrarekin, eta diru publikoa jasotzen du ibilgailu elektriko bat garatzeko, Espainiako Gobernuak finantzatutako proiektu baten bidez.
Ingalaterrako Massive Attack taldeak artisten arteko aliantza sustatu du, hasi berri diren artistei edo Israelen aldeko erakundeen zentsura pairatzen dutenei babesa emateko.
Espainiako Gobernuak Europako Batzordeari egindako eskaerari Euskal Herriko, Kataluniako eta Galiziako 28 unibertsitatek babesa eman diote. Salvador Illa Kataluniako Generalitateko presidenteak eta Imanol Pradales lehendakariak eskutitz bat sinatu dute eskaerari babesa... [+]
Bilera akigarria izan zuten asteazkenean Eskirozko BSHko lan batzordeko kideek eta multinazional alemaniarraren zuzendaritzako kideek: aurreakordioa lortu zuten UGT, CCOO, ATTIS eta Solidarik (17 ordezkaritik gehiengoa dute 12 kiderekin) eta ez dute mahai gainean jarritakoa... [+]
Gaztetape (Getaria) eta Muriola (Barrika) hondartzak 2050. urterako desager daitezke Greenpeaceren txostenaren arabera. Itzurun (Zumaia), Karraspio (Mendexa), Isuntza (Lekeitio) eta Azkorri (Getxo) hondartzek hedaduraren erdia gal dezakete.
Nafarroako Gobernuak espetxeetako osasun zerbitzuaren eskumena eskuratu zuenetik, baliabideak “indartu” dituzten arren, presoek nabarmendu dute ez diela sobera eragin egunerokoan.
Hezkuntza Sailak 2025-2026 ikasturtearen antolaketa bigarren hezkuntzako ikastetxe publikoetan ebazpena argitaratu du. Urteroko agiria da, uztail hasierakoa; ikasturte-hasierako ebazpena esaten diogu.
Aurtengoan, hauxe jasotzen du euskarazko bertsioak:... [+]
Artziniegako Udalak mezua zabaldu du gertatutakoa gaitzesteko eta elkartasuna adierazteko irainak jaso dituzten herritarrei.
Duela bi urte Aranzadi Zientzia Elkarteak neandertalek egindako harrizko tresna batzuk eta haiek jandako animalien hezurrak aurkitu zituzten San Adriango koban. Horrela jakin zuten neandertalek duela 40.000 urte koba hori erabili zutela. Aurten egin duten indusketa-kanpainan... [+]
WeTransferren baldintza berri gaiztoen aurrean, alternatibarik? Bai, pare bat, edo bien arteko konbinazioa. Enkriptazioa edo/eta Tori.eus zerbitzu euskalduna erabiltzea.
Georges Ibrahim Abdallah, Frantzian 40 urteko espetxealdia igaro ondoren kaleratuko dute. Palestinaren askatasunaren aldeko militantea, Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea izan zen, eta diplomazialari israeldar eta amerikar bana hiltzeaz akusatu zuten. Inoiz... [+]
Azken sei urteotan Piztu Donostia eragile sozialaren talde motorra osatu dugunoi txanda pasatzeko unea iritsi zaigu, mila gai eta beste mila fronte zabalik geratzen diren arren.
Duela sei urte Eneko Goiak, PSOEren laguntzarekin, osaturiko Donostiako Udalak bideratzen zuen... [+]