Erdi Aroko kantak, historia errimatua


2006ko urtarrilaren 08an

Erdi Aroko iturrietan garai haietako kantak asko erabili izan dira. Kroniken bidez iritsi zaizkigu batez ere guregana kanta hauek, baina baita ahoz aho, mendez mende. Ibarguen-Cachopin kronika oso ezaguna da, bertan hainbat ereserki eta kanta azaltzen dira: Butroeko andrearen ereserkia, Salinasko Kontearena, Rodrigo Zarateren kanta... Horien guztien bidez Erdi Aroko gertakizunen eta bizimoduaren berri jakin dezakegu. Baina kanta apokrifoak ere badaude (beranduago egindakoak) eta beste kanta asko erabat desitxuratuta geratu dira mendeen poderioz; horregatik, kontu handia izan behar da kantak interpretatzerakoan.

Adibide bezala Sancha Otsoa Ozaetak Martin Bañez Artazubiagari, bere senarrari, jarritako ereserkia dakarkigu, Mitxelenaren eskutik:

Oinetako lurrau jabilt ikara
lau haragiok bere an berehala
Martin Bañes Ibarretan hil dala.

Artuko dot esku batean gezia
bestean zuzi iraxegia,
erreko dot Aramaio guztia.


Martin Bañezi heriotza zigorra ezarri zioten Arrasate erretzeagatik. Baina sententzia Martin Bañez ihesi zegoela ezarri zenez, edonork zuen bera hiltzeko eskubidea, inolako zigorren beldurrik gabe. Aramaioko Juan Alonso Mujikak segada batean hil zuen Martin Bañez Artazubiaga, 1464an, Ibarretako burdinolan. Baina Aramaioko jauna ez zen konturatu Enrike IV.ak heriotza zigorra bertan behera utzi zuela urte batzuk lehenago, eta orain Artazubiagaren leinuari zegokion Aramaiokoaren kontrako mendeku eskubidea. Sancha Otsoaren ereserkiak gerra deklarazio bat dirudi ereserki bat baino: "Erreko dot Aramaio guztia!" dio garrasi batean, herri guztia dardarka jartzeko ere!


Azkenak
2024-03-31 | Julen Azpitarte
Zinearen historiako film-kontzerturik “onena”

Oscar sari andana jaso zuen The Silence of the Lambs (1991) thriller-a zuzendu zuen Jonathan Demme (1944-2017) zinegile estatubatuarrak estreinatu zuen zineak inoiz eman duen kontzerturik onena: 1970eko hamarkadaren erdialdean New Yorken eratutako Talking Heads taldearen Stop... [+]


"Enpresa pribatuen esku utzi da segurtasun publikoaren norabidea"

Ertzaintzaren azken hamarkadako bilakaera teknologikoa aztertu du bere liburu berrian Ahoztar Zelaieta ikerketa kazetari, kriminologo eta ARGIAko kolaboratzaileak. Segurtasunaren industria ikertu eta Ertzaintzarekin duen lotura plazaratu du, La Ertzaintza que viene... [+]


Campi Bisenzioko GKN fabrikan batu dituzte langile borroka eta ekologismoa

2021eko uztailaren 9an jaso zuten kanporatze abisua Campi Bisenzioko GKN lantegiko 422 langileek. Biharamunean berean abiatu zuten fabrikaren okupazioa eta orduz geroztik bertatik dabiltza borrokan, deslokalizazioaren aurkako borroka zena bestelako industria eredu baten aldeko... [+]


Judith Bilelo Biachó
"Erakundeek ez digute lagunduko, guk geure hizkuntzan hitz egitea lortzen ez badugu"

Judith Bilelo Biachó gure artean izan zen iragan udazkenean, Garabideren Aditu programaren karietara. Ekuatore Ginean jaioa (Malabo, Bioko, 1975), bubi etniako kide da, bubiera hiztun eta hizkuntzaren aldeko militantea. Iraganaz bezainbat mintzo da orainaz, geroari... [+]


Eguneraketa berriak daude