Santiagoko Bidean atzekoz aurrera
Aiegitik Lizarrarantz itzuliko gara, baina oraingoan ondotik pasako gara, Iruñearako bidean. Bidean Bilatorta (hemen erromatarren garaiko aurriak eta erliebe aurre erromanikoak daude), Lakar (XII. mendeko Santa Engrazia basilika), Lorka, Zirauki (zubi erromatarra) eta Mañeru nekazari kutsuko herrien ondotik pasako gara.
Azken herria igaro eta handik bi kilometrora, mendate batean, izen bereko atsedenlekua dago (34 km. daramatzagu). Beste bi kilometrotara Garesen sartuko gara. Ilzarbeko bailarako hiriburu, bere izaera historiko-artistiko oso garrantzitsua Santiagoko Bidearen bi ibilbideek bertan bat egiteari zor dio.
Gareseko erdigunea zeharkatu ostean, eskuinerantz joko dugu, "Campanas-Eunate" norabidean eta handik bi kilometrotara Obanos herriaren ondotik pasako gara. Herritxo atsegin honek San Joan Bataiatzailearen eliza neogotikoa erakutsiko digu besteak beste, baina horrez gain bere kaleetatik paseatzeko herri egokia da.
Garesetik dakargun errepidean beste bizpahiru kilometrora berriz, gure eskuinaldean Nafarroako tenplurik misteriotsu eta harrigarrienetarikoa ageri zaigu, Eunateko Andra Mari eta bere elizpe oktogonala, alegia. Gareseraino bide beretik itzuliz, oraingoan eskumarantz joko dugu, errepide nagusi honetatik Iruñerantz hurbildu asmoz.
GARES
Garesen Santiagorako bide nafarra eta aragoarra batzen dira. Horrenbestez, hiriak monumentu aberats ugari du erakusgai. Hiriaren gaztelerazko izenaren jatorria Arga ibaiaren gaineko zubi ederretik dator, XII. mendean harriz eginikoa, eta puntu erdiko sei begi dituena. Arretaz begiratzen baduzue, zubi honen zutabe batean oso mezu polita duen plaka beltz bat aurkituko duzue.
Hiriaren sarreran Tenplariek fundatutako Gurutzefikatuaren eliza dago. Barruan Gurutziltzaketaren XIV. mendeko tailu ederra gordetzen du. Erromesen kalean edo Kale nagusian, Santiago eliza dugu, XII. mendean altxatua eta XVI. mendean berregina. Lehen tenplu erromanikotik XII. mendeko bi atalde ederrak geratzen dira. Barrualdean, irudi sakratu eta bitxi bilduma garrantzitsua dago.
San Pedro Apostoluaren eliza XV. mendekoa da, baina ondoren zenbait erreforma egin zaio. Azkenik, Sancti Spiritus-eko Komendatzaileen komentuko eliza aipatuko dugu. Hiriko kaleetan zehar presarik gabe ibiltzea aholkatzen dugu, etxe eta jauregietako armarriak lasai behatzen ditugun bitartean.
Eunateko Andra Mari
Obanosetik gertu dagoen tenplu hau Santiagoko Bideko berezienetakoa da. Erromaniko berantiar estilokoa (1170 urtearen ingurukoa), oin oktogonala du eta nerbio koadrangeluarrez estalia da. Aldarean berriz, Andra Mariren tailu bat aurkituko dugu.
Kanpoaldean edertasun handiko apiriko edo atrium batek inguratzen du, landareez apaindutako kapiteldun zutabeekin. Zortzi aldeetatik soilik hiru dira jatorrizkoak, gainontzekoak XVIII. mendekoak dira.
Jatorriari dagokionez, tenplariekin lotu ohi dute batzuek, baina seguraski San Joanen ospital-ordearen hil-kapera izan zen. Ahozko tradizioak, berriz, erregina batek altxarazi zuela dio, bere harriek azpian anderearen hilobia gordez.