KOLOREAK


2001eko irailaren 30ean
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Hori gorriak ikusteko dago oraindik... Etorkizun beltza dugu aurrean... Gizon hori zuria baino zuriagoa da... Koloreak. Colours deitzen zen garai batean Donovan abeslariak abesten zuen kantarik ezagunenetako bat, orduan oso gazte ginen askok eta askok himnotzat hartu izan genuena. Eguneroko bizitzan koloreak aipatzen ditugu askotan zerbait baloratzerakoan, sinbolo edo eredu gisa erabiltzen ditugu maiz zerbait zerbaitekin konparatzerakoan. Esango nuke gehien erabiltzen dugun baliabideetakoa dela koloreak aipatzeko joera hori. Gaur bertan, «Euskaldunon Egunkaria» hartu eta ikusten dut hirugarren orrian Pako Aristik Berdeak aipatzen dituela, Martin Barriusok "mundua gero eta grisago honetan" dioela eta Mikel Elorzaren artikulua "Herri daltonikoa" deitzen dela. Betidanik aplikatu izan dira koloreak politikagintzarekin loturiko gaietan. Aipaturiko artikulu horretan Mikel Elortzak kolore gorria, urdina, beltza, berdea... aipatzen ditu nazionalista, abertzale, sozialista eta bestelakoen jokabideak azpimarratzeko. Orain agintean ez dagoen lehendakari baten nortasuna eta jokabidea zehazterakoan sarri entzun izan dugu grisa kolorea. Esan bezala, koloreak politikari aplikatuz egindako saioak dira.

Badut adiskide bat daltonikoa dena eta askotan adarra jo diogu akats hori dela-eta. Animalia gehientsuenak daltonikoak omen dira, hots, koloreek ez dituzte ondo bereizten eta askok zuri beltzean ikusten dute. Soilik gizakiek eta tximinoek ikusten omen dugu koloretan. Nahiago izaten dugu, ordea, zenbait gauza zuri-beltzean ikusi, zenbait momentu kolore gutxiko tonalitate horietan gozatu. Nik, esate baterako, filme batzuk eta argazki mota batzuk zuri-beltzean eskatzen ditut. Joan den astean gazte batzuk elkarrizketa egin zidaten Txolarre Irratirako eta azken aldera test moduko bat nik bat-batean erantzuteko, eta hor ere koloreak atera ziren dantzan. Iguiñiz pintoreak dio txikitatik ulertu zuela kolore hutsa dela espresioa eta mezua. Eta halaz ere jende askori ikara ematen diola koloreak. "Pilpiraka ari da bizitza eta argia eta kolorea besterik ez da". Beste margolari batek, Zumetak, aitortzen du koloreak esaten diola nondik jarraitu behar duen, zer egin. "Kolorerik gabe niretzat oso zaila da sinistea".

Ez dago gaizki kolorez zipriztintzea gure bizitza. Humboldt etorri zenean Euskalerria bisitatzera, 1801. urtean, Getarian hori kolorez pintatuta aurkitu zuen Elkanoren jaiotetxea, eta harritu egin zen. Kolore guztiek oso esanahi ezberdina baitute eta nork bere kolorea du gustoko. Koloreen esanahia eta balioa aldatzen joan da urtetan zehar eta kultura ezberdinen arabera. Rimbaud poeta handiak bokalak ere koloretan ikusten zituen eta "A noir, E blanc, I rouge, U vert, O bleu" idatzita utzi zuen. Kolore beltzak, hemen ez bezala, poza eta alaitasuna esan nahi du Ekialdean eta juxtu kontrakoa kolore zuriak. Idazle askok izuikara handia omen dio zuriz -ezer idatzi gabe- dagoen orriari. Antartidako zuritasun jasanezinak izua, adierazten digu, zuri kolorea izugarria delako askorentzat. Bale famatu hura izuikararen sinbolo dena, zuria zen. Azken finean ez da harritzekoa, zenbait hizkuntzatan zuri eta beltz koloreak sinonimoak izan baitziren antzina. Gure herri honek kolore gehiago behar du, gristasun gutxiago, alaixeago izatekotan. Mendiak, zelaiak berde daude oraindik eta laster marroi-horixtara joko dute udazkenarekin batera. Garai ederra naturarekin bat egiteko, bakean bizi eta aldamenekoa ere bakean uzteko


Azkenak
2025-07-20 | Garazi Zabaleta
Aukera Natura
Kuartangoko lursaileko paisaia eraldatzen

Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]


2025-07-20 | Jakoba Errekondo
Sagastien joeraren hipotesia

Etorri dira herriko jaiak. Gureak sanferminen atarikoak dira, uztailaren abiatzea. Eta aurten berrikuntza bat izan dute. Artisten herria da gurea, eta apain-apain janzten dute jaietarako, baina aurten, ustekabean, herriko kale nagusiko sarrerako sagarrondoak lorez jantzita hartu... [+]


Enborrik zulatzen ez duen okila

Euskal Herrian badugu inurrijale bat, baina ez da Ameriketan aurkitzen den ugaztun hori. Gurean hegazti bat da inurrijale amorratua dena, hainbeste gustatzen zaizkio inurriak ezen Debagoiena eta Debabarrenean inurrijale ere deitzen dioten. Eta hau, okil espezie bat da:... [+]


Zigiluen artean elkar ulertu, alternatibak eraikitzeko

Hainbat zigilu elkarrizketan jartzea. Horixe izan da Udako Euskal Unibertsitateak (UEU) eta EHKOlektiboak Usurbilen antolatutako jardunaldien abiapuntua. Bertan elkartu dira: EHKO Berme Sistema Parte hartzailea, Ekolurra zigilu ekologiko ofiziala, Idoki Iparraldeko etxe... [+]


2025-07-18 | Mara Altuna Díaz
Noelia Sánchez Jenkins, gales irakaslea Patagonian
“Galesak bizirik dirau Patagonian”

Zerk lotzen ditu Galesko muino berdeak eta Patagoniako basamortu hotzak? Bada, hil nahi ez duen hizkuntza batek. Noelia Sánchez Jenkinsen arbasoak 1865ean lehorreratu ziren Patagonian (Argentina). Galesetik iritsi ziren, britainiarrek inposatutako zapalkuntzatik ihesean... [+]


2025-07-18 | Gedar
SAPAri 2,3 milioi emango dizkio Espainiako Industria Ministerioak

Gipuzkoako enpresak hainbat kontratu sinatu ditu Israelgo industria militarrarekin, eta diru publikoa jasotzen du ibilgailu elektriko bat garatzeko, Espainiako Gobernuak finantzatutako proiektu baten bidez.


Massive Attack musika taldeak Gazaren aldeko musikarien aliantza sortu du

Ingalaterrako Massive Attack taldeak artisten arteko aliantza sustatu du, hasi berri diren artistei edo Israelen aldeko erakundeen zentsura pairatzen dutenei babesa emateko.


Euskara, katalana eta galiziera Europar Batasuneko hizkuntza ofizial gisa aitortzea babestu dute hainbat unibertsitatek

Espainiako Gobernuak Europako Batzordeari egindako eskaerari Euskal Herriko, Kataluniako eta Galiziako 28 unibertsitatek babesa eman diote. Salvador Illa Kataluniako Generalitateko presidenteak eta Imanol Pradales lehendakariak eskutitz bat sinatu dute eskaerari babesa... [+]


Aurreakordioa erdietsita, Eskirozko BSH enpresa abenduan itxiko dute

Bilera akigarria izan zuten asteazkenean Eskirozko BSHko lan batzordeko kideek eta multinazional alemaniarraren zuzendaritzako kideek: aurreakordioa lortu zuten UGT, CCOO, ATTIS eta Solidarik (17 ordezkaritik gehiengoa dute 12 kiderekin) eta ez dute mahai gainean jarritakoa... [+]


Bizkaia eta Gipuzkoako hainbat hondartza desagertzeko arriskuan daude

Gaztetape (Getaria) eta Muriola (Barrika) hondartzak 2050. urterako desager daitezke Greenpeaceren txostenaren arabera. Itzurun (Zumaia), Karraspio (Mendexa), Isuntza (Lekeitio) eta Azkorri (Getxo) hondartzek hedaduraren erdia gal dezakete.


Iruñeko espetxeko osasun arreta “urria” dela salatu du Salhaketa Nafarroak

Nafarroako Gobernuak espetxeetako osasun zerbitzuaren eskumena eskuratu zuenetik, baliabideak “indartu” dituzten arren, presoek nabarmendu dute ez diela sobera eragin egunerokoan.


2025-07-18 | Elhuyar
Neandertalak San Adriango koban maiz ibili zirela berretsi dute, Aizkorrin

Duela bi urte Aranzadi Zientzia Elkarteak neandertalek egindako harrizko tresna batzuk eta haiek jandako animalien hezurrak aurkitu zituzten San Adriango koban. Horrela jakin zuten neandertalek duela 40.000 urte koba hori erabili zutela. Aurten egin duten indusketa-kanpainan... [+]


2025-07-18 | Sustatu
Fitxategi handien transferentziarako alternatibak (WeTransferrekoa ikusita)

WeTransferren baldintza berri gaiztoen aurrean, alternatibarik? Bai, pare bat, edo bien arteko konbinazioa. Enkriptazioa edo/eta Tori.eus zerbitzu euskalduna erabiltzea.


Eguneraketa berriak daude