Erramun Martikorena: «Eleketa Hasi Ainizin Egiten Nuen Kantu»


2021eko uztailaren 23an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Erramun Martikorena kantariari elkarrizketa
Mementuko Pausa Bat Egin Du Sei Urtetako Ekitaldi Etengabearen Ondotik
Erramun Martikorena: «Eleketa Hasi Ainizin Egiten Nuen Kantu»
Baigorriko Oxobia etxean jaio eta bizi da Erramun Martikorena, azken sei urteetan deitu zaion leku guztietara kantu egitera joan ohi den kantaria. Hori bai, berak daukan aberastasun eta altxor haundien eta bakarrarekin: bere ahotsa. Makina bat kantu tradizional gozatu ditugu bere ahots soil baina indartsuaren bitartez. «Herriz Herri» kazetatik hartua ditugu ondoko galdera-erantzunak.
HERRIZ HERRI. - 41 urte dituzu eta laborantzatik bizi zara Baigorrin?
ERRAMUN MARTIKORENA.– Bai, 43-an sortua Oxobian, 14 urtetan eskola utzirik etxeko laborantzari lotu nintzen aitamekin eta geroztik hola eramanki dut bizia.
H.H.–Orain artean segurik diozu, Uste dut gauza berri batzuei ere pinatatua zaren?
E.M.–Bai. Gaurko egunean tresnatzeak aldaketa handia ekarri du hemengo laborantza ttipiei. Diru sartzeak behar izan azkarki emendatu eta hazkuntzatik egiteko behar dira eremiak izan. Gero hazkuntzak biziki estekatzen ditu. Alde batetik kiwi landareak ezarri ditu. Mahatsa bezala beha behar da egon bainan lan guttiago du. Azpian, haunditu ondoan, pentzea ahal duzu egin.
Bertze aldetik, biperra landatu dut eta Ezpeletako kooperatifari igortzen ditut.
Biak eremu ttipietan egin daitezkeen gauzak dira. Ez dut oraino erreiten ahal zer irabazi eginen dudan.
H.H.–Kantari berala biziki ezagatua zara. Noiz hasi zinen kantatzen?
E.M.– Eleketa hasi aintzin noski. Aitatxirekin ikasirik «Ottia lili denian» emaiten nuen eleketa hasi gabe. Guztia, hark eman zidala nik uste.
H.H.- Eta gero, ondotik, nun edo nola ikasi dituzu kantuak?
E.M.–Ainitz banuen entzunik aitatxi zenari eta orroitzapena banuen. 14, 15 urtetan, eskola utzi eta «Xaramela»tik ere ikasi nituen. Soldadogoa egin eta, Baigorriko korralean sartu nintzen, 64.ean. Hor, lagunekin ere segitu nuen eta geroztik beti segitzen dut. Herrian berean batzu eta bertzeri galde eginez ere atxemaiten dira zenbait. Zahar batzuen gogotan zeudenak bildu ahal izan ditut ere. Pentsatzeko da kantu bat ateratzen zelarik ixkiriotan, 4, berdin 5 baztertzen zirela eta galtzen
H.H.– Botzaren lantzeko ibili zara nonbait ikasten?
E.M.–Ikasketa berezirik ez dut segitu nihun ere. Arizanez bakarrik. Aitatxi behatuz. Eskolan orain zerbait egiten bada, gure denboran ez dugu xantza hori ukan. 14-15 urteetan, biziki erreztasun bada botzaren lantzeko eta uste dut gauza beharrezkoa dela memento horretan zerbait egitea.
H.H.–Egun, zure botza entzun daiteke kantaldi edo irratietarik, berdin disketarik. Nola gertatu zen zure botzaren karrikaratzea?
E.M.–Lehenik korralarekin. Gero Larzabalen egin ziren duela 15 urte zeingehiagoka batzu ezagutuak ez ziren kantarientzat. Hor agertu nintzen eta zenbait urte isilik egon ondoan 78.an atera zen lehen diska bat. Hor hasi ninzen ibiltzen herriz herri, lehenik ipar aldean, gero hego aldean.
H.H.–Kantu zaharrak berdin berriak kantatzen dituzu. Badea kanturik zuk idatzirik?
E.M. Ez. Nahiago dut kantatu bertze batek egin kantua. Suietaren emaitea gertatu zait eta gero doinua emaitea. Uste dut nire saila kantatzean dagoen.
H.H.–Haizeak daraman berri bat da nola kantatzetik gelditzekoa ziren. Eraukuzu ba funtsezko zerbait?
E.M.–Ba, egia da mementoan pausa bat egiten dudala. Bainan mementoko delibero bat da.
H.H.–Zergatik pausa hori?
E.M.–Duela 6 urte hasi ninzelarik ibiltzen, gogoan hartu nuen galdetua izanen nintzen toki guzietara joatea. Esperentzia bat egin dut. Ez dut batere urrikirik hola ibilirik. Bainan orain, nola ez naizen profesional bat, zenbait berrikatzen badira ere biziki errezki, nire partetik uste dut behar dudan apur bat gelditu. Geroxeago beharbada bertze kantu batzuekin bainan ez dut uste lehen bezainbat ibiliko naizen.
H.H.– Egunaz laborari eta ganean plazetan kantari, ez ote da gauza zaila?
E.M.– Bai. dudarik gabe. Bere saila nahi bada untsa eraman, egun batzu badira non nekaturik arizan ondoan, soro sartzen edo... taula gaineratu orduko behar duzu fresko izan. Gero kantatu eta nahi izan dut beti bestan parte hartu han berean afaldu edo trago bat edan, solasean jendearekin egon. Gauaren parte bat xahutzen da berehala eta azkénik ordu bat eta berdin gehio bidetan Biharamunak zailak dira
H.H.–Euskalduna lehen bezain kantari dea?
E.M.–Gazte gazte nintzelarik, biziki aise kantu egiten zen. Bainan, gero ta guttiago, bezala kantatzen zelarik atera ziren kantu eta kantari berriak. Arrapizte bat gaitza izan zen. Orain iduri zait berriz eztitze bat badela. Kantu berri guti ateratzen da.
H.H.– Horregatik ote da kantaldi guttiago ere? Zer diozu?
E.M.–Bai egin duke horrek ere. Gero ainitz tokitan kantaldia muntatzen dutenek ezin dute eskuratu leku egokiena horretarako. Ezker pareta batean ez da aise zerbait ori egitea. Bai entzulea, bai kantaria nekatuak gertatzen dira.
H.H.–Kantuak ba ote du indarrik euskalduna euskaldan atxikitzeko?
E.M.–Ez nuen uste. Baina orain segur naiz kantuak bere indarra baduela. gero eta gehiago jendeek indar bat egiten dute euskararen ikasteko. Gau eskolak hor dira. Bainan bizimoldea sobera erdalduna da, beren artean jende horiek euskaraz pentsatzeko. Kantuak laguntzen ahal ditu manera errez batean. Esperantza haundia daukat jende horietarik bai eta ikastoletan euskaraz eskolatzen ari diren haurretarik kantu egile berriak sortuko direla.
H.H.–Zerk egin dizu plazer haundiena plazetan kantari ibiltzean?
E.M. Nihaurengandik ikasiak dituzten kantu batzu, haur batzuek berek kantatzea. Herriko bosta batzuez biziki oroitzapen ona izan dut.
Beste gisan ere, ene kantuen artetik, haurrek igan taulara eta eni entzunik ikasi kantuak berek ematea.
HERRIZ HERRI

14 urtez geroztik laborantzari lotuta eramanki dut bizitza».
Ez dut kanturik nik egina; nahaigo dut kantatu bertze batek egin kantua
34, 35

GaiezKulturaMusikaMusika modePertsonakAbeslariakMARTIKOREN1
PertsonaiazMARTIKOREN1
EgileezHERRIZ-HER1Kultura

Azkenak
Baigorri-Tafalla senidetze eguna
Liturgia ez-katoliko bat Urdozeko kaperan

Kasu Hegoaldeko begirada horri. Lehen-lehenik desmitifikatu larre berde, etxe zuri eta teila gorrien lur ederrekiko miresmen itsua, halako maitasun inkondizionala, hizkerari eta ustezko bizitzeko manerari loturiko fetitxismoa. Utz, Ruper Ordorikari sarri entzun gisan,... [+]


2024-11-04 | Behe Banda
Barra warroak |
Ipuin bat kiskaltzeaz

Korrika eta presaka ekarri dute megafonoa. Hau onartezina da. Hau ezin da onartu. Denok batera oihu egin dezagun, ezin dugu honela jarraitu. Zurean ere sartu direla? Bai arrazoi duzu, jo ditzagun txaloak zuretzat. Hurrengo astean hemen batuko gara denok eta aurre egingo diegu,... [+]


Segurtasuna ala eskuin mutur berriaren amua?

Iragarritako heriotza baten kronika. Donostiako Udalak Egiako Kaleko Afari Solidarioak debekatu ditu, «segurtasunaren» aitzakian. Bizpahiru urte dira Egian segurtasuna guztien ahotan dagoela, eta azken hilabeteotan, talde eskuindarren gorakadarekin, egoerak okerrera... [+]


ANALISIA |
Donostiako Egiako eta Gasteizko Errotako mobilizazio arrazistak (eta etorriko direnak): kointzidentziak eta galderak

Azken asteetan mobilizazio arrazistak piztu dira Gasteizko Errota eta Donostiako Egia auzoetan, eta biek iragarri dute asteroko deialdiei eusteko asmoa. Haien artean desberdintasunak daude, baita antzekotasun asko ere: sustatzaileak anonimoak izatea, konfrontazioa bilatzea, edo... [+]


2024-11-04 | Garazi Zabaleta
Mimogoxo
Edertasuna baino osasuna helburu duen proiektua Ezkion

Naturopatiaren eta iridiologiaren mundutik iritsi zen Eztizen Agirresarobe Pineda ezkiotarra kosmetika naturalaren mundura: “Hirugarren urtea dut naturopatia eta iridiologia ikasketetan, baina lehenagotik ere egiten nituen ukenduak, kakaoak, eta antzekoak”, azaldu... [+]


2024-11-04 | Jakoba Errekondo
Eguzki-lore meteorologoa

Mendirik altuenetako okoilu gordeetan. Ziztu biziz haize hotzak zazpi hilabetez neguztatzen duen zokoan. Udan igotzen dituzten azienda saldoek motzean eusten dioten belaze bazterretako zuhaixken altzoan. Bertan ezin biziraunari eutsi eta basoak ere txil egin eta urrun-urrunera... [+]


Sardina europarra
Mugarik gabe, baina ez mugagabe

         Sardina bat... bi sardina... topatu ziren...

Atlantikoan, Mediterraneoan, Indikoan, Pazifikoan… Gauez bada, 25-55 metroko sakoneran; egunez sakonago, 100 metrorainokoan, harrapariengandik babesteko.


Birika-belarra

Udazken betean gaudela arnas bideei erreparatu beharra daukagu, garai honetan ia gehienok izango baitugu katarroren bat. Hori bakarrik denean gustura, arnasbideetako gaitz larriagoak zeharo gaiztotuta dabilzkigulako azkenaldian. Gure artean aurre zaintza egitea ohitura zabaldua... [+]


‘Lo que no te cuentan de Donosti’-ren kontrako elkarretaratzea antolatu dute, beren deialdiarekin bat eginez

Hainbat eragile antifaxista eta antirrazistak antolatuta, Lo que no te cuentan de Donosti (LQNTCDD) taldearen kontrako elkarretaratzea antolatu dute, datorren astelehenean 20:00etan, Amarako Easo plazan. Telegram kanal horretatik, leku horretan deitua dute asteroko... [+]


2024-11-01 | Gedar
Portugaleteko Sastraka Gaztetxeko bederatzi kide epaituko dituzte

2020an birjabetu zuten espazioa Portugaleten, eta horren harira epaituko dituzte bederatzi pertsona azaroaren 5ean. Ostiral honetan manifestaziora deitu dute, 'Okupazioaren kontrako erasoak gelditu' lelopean.


2024-11-01 | Hala Bedi
Gorka Erostarbe (Badok)
“Edukiak gorantz egin du eta sorkuntza aldetik une polita bizitzen ari da euskal musika”

Badok-ek, Berriako musika atariak, 15 urte bete ditu. Bi ekitaldi ezberdin antolatu dituzte urteurrena ospatzeko, bata Hendaian azaroaren 16an eta bestea Durangoko Azokan. Hainbat artista izango dira bertan. Euskal musikaren gaur egungo egoeraren erradiografia txikia ere eskaini... [+]


2024-11-01 | Sustatu | Sustatu
Wikipedia AA eduki okerretik (baina ez AA orotatik) askatzeko premia eta proiektua

WikiProject AI Cleanup proiektuari ekin diote Wikipedian: "Adimen Artifizialaren garbiketa", nolabait esatearren. Wikilari boluntarioak momentuz ingelesez, frantsesez eta alemanez hasi dira adimen artifizialaren bidez sortutako materialak detektatu eta (okerrak... [+]


Estatuaren biolentziaren beste 93 biktima aitortu ditu EAEko Balorazio Batzordeak

Asteazken honetan beste 93 biktima aitortu ditu estatuaren eta talde parapolizialen biktimen azterketak egiten dituen Balorazio Batzordeak. Baliabide faltagatik, bere lanarekin aurrera jarraitzeko zailtasunak ere aitortu ditu. Egiari Zor Fundazioak ongi baloratu du batzordearen... [+]


2024-10-31 | Leire Ibar
Ostegunetik igandera, Gazte Topagune Sozialista antolatu dute Altsasun

"Alternatiba sozialista indartzera bidean" GKSk eta IAk eztabaidarako, hausnarketarako eta aldarrikapenerako espazioak antolatzeko beharra azpimarratu dute, eta horren baitan antolatu dute Gazte Topagune Sozialista. Ostegunetik hasita igandera arte izango da Altsasun.


Eguneraketa berriak daude