Netflix, Amazon Prime eta Disney+en, Hizkuntza Gutxituen Europako Gutunak onartzen dituen bost hizkuntza baino ez dituzte erabiltzen. Bosten artean nagusi da, alde handiz, katalana. Ondoren datoz galiziera, euskara, luxenburgera eta Eskoziako gaelikoa. EHUko Nor Ikerketa Taldeak gidatu du ikerketa, Katixa Agirreren zuzendaritzapean. Pompeu Fabra eta Santiago de Conpostela unibertsitateetako ikerlariek ere hartu dute parte.
Ikerketaren egileak hauek dira: Katixa Agirre Miguelez, Antía Mª López Gómez, Naiara Larrakoetxea Salgado, Blanca Arias Badia, Marijo Deogracias Horrillo eta Josu Amezaga Albizu.
Ikerlariek ikus-entzunezkoetan streaming bidez eskaintzen duten nazioarteko hiru plataformaren datuak aztertu dituzte. Netflix, Amazon Prime eta Disney+ dira ikertutako plataformak eta 2023ko urrian jasotako datuak eskaini dituzte. Netflixi dagokionez, ikerlariek telebistako edo telebistari konektatutako edukietan dagoen hizkuntza-eskaintza hartu dute kontuan. Beste gailuak kontuan hartuz gero, Netflixen hizkuntza eskaintza handiagoa da, baina ikerlariek aintzat hartu dute kontsumoaren erdia baino gehiago telebista gailuetan egiten dela. Plataformek hizkuntza erabiltzeko hiru modu darabiltzate: audioak, audio deskribatzaileak (itsuentzako edo ikusmen arazo larriak dituztenentzako) eta azpidatziak.
Europar Batasunean, 2010etik 2020ra, plataforma horietarako harpidetzek 0,3 milioitik 140 milioira egin zuten gora. Horrek esan nahi du, etxeen %41ean dagoela plataformaren bateko harpidetza. Ikus-entzunezkoak kontsumitzeko modu horren ondorioz, nazioarteko edukiak ikusteko aukera gehiago dago, eta aldiz, nekezagoa da Europako eta tokiko edukiak kontsumitzea.
Azpiko infografian ikus daiteke egoera orokorra. Urdinez ageri dira audioak, gorriz audio deskribatzaileak eta berdez azpidatziak. Netflixek 70etik gora hizkuntza eskaintzen ditu audioz eta ia 60 azpidatzietan. Amazon Primek berriz, 60 hizkuntza pasatxo ditu bai audioz eta bai azpidatzietan. Disney+ ez da 30 hizkuntzara iristen hiru moldeetako batean ere.
Hizkuntza gutxituen egoera
Europar Batasuneko Hizkuntza Gutxituen Europako Gutunak babesten dituen dozenaka hizkuntzen artean, eskaintza oso urria da eta gorabeheratsua. Bost hizkuntza baino ez daude hiru plataformetan eta horietatik, alde handiz, nagusi da katalana. Gainerako lau hizkuntzak hauek dira: galiziera, euskara, luxenburgera eta Eskoziako gaelikoa. Molde guztietan ageri dira gutxi: audioan, azpidatzietan eta audio deskribatzaileetan.
Euskara hirugarren hizkuntza erabiliena da. Netflixek 36 audio lan ditu, 129 azpidatzita eta 53 audio deskribatzaile. Amazon Primek berriz, 118 ekoizpen ditu audioz eskaintzeko eta 650 azpidatzita. Ez du audio deskribatzailerik. Disney+en ez dago ezer euskaraz.
Plataformek hizkuntza gutxituak estatu ikuspegia kontuan hartuta eskaintzen dituzte. Estatu batean hizkuntza gutxitu batean eskain ditzakete ikus-entzunezkoak eta hizkuntza bera hitz egiten den ondoko estatuan ez. Euskararekin eta katalanarekin gertatzen da. Bikoiztutako ekoizpenekin gertatzen da hori, baina baita jatorrizkoekin ere. Adibidez, Hego Euskal Herrian ikus daitekeen euskarazko filma ezin da Ipar Euskal Herrian ikusi.
Ingelesaren nagusitasuna
Oso nabarmena da, adibidez, audio deskribatzaileetan. Ingelesaz gaineko hizkuntzen egoera oso ahula da. Netflixek, adibidez, ia 70.000 izenburu ditu audio deskribatzailez emanak eta %54 ingelesez dira. Alde handiz, hurrengo hizkuntza nagusia gaztelania da, 8.000 izenburu inguru ditu, guztiaren %12. Beste 48 hizkuntzatan eskaintzen ditu audio deskribatzaileak Netflixek, baina horietako erdiek baino gehiagok ehun izenburu baino gutxiago dituzte.
Ingelesa nagusi da hiru streaming plataformetan, bai audioan, bai azpidatzietan. Salbuespenak Belgika eta Suitza dira, frantsesari eta alemanari esker, ingelesari aurrea hartzen diote. Gainerakoan, ingelesa bigarren mailan gelditzen dela ikusteko Amazon Prime plataformari begiratu behar zaio. Alemanian, Frantzian, Espainian eta Italian, lau hizkuntza nagusiek, alegia, lau estatu hizkuntzek, aurrea hartzen diote ingelesari, bai audioetan, bai azpidatzietan.
Ikerketak onarpen ofizialik ez duten, baina Europar Batasunean milioika lagunek hitz egiten dituzten hizkuntzak ere jaso ditu. Horien artean hiru plataformetan gehien agertzen diren hizkuntzak hauek dira: arabiera, turkiera, kantonera, mandarina, bahasa indonesiera, koreera, hindiera, eta japoniera.
Ekoizpenak zenbat eta berriagoak diren, orduan eta hizkuntza gehiagotan ageri dira Netflixen, audioetan. Horrek ez du esan nahi ingelesaren nagusitasuna kolokan jarri denik, 2023ko eskaintza osoaren %70 baino gehiago ingelesez baitago. Izenburu berrietan, frantsesak, gaztelaniak eta alemanak gora egin dute, kasuren batean %40 eskaintzeraino. Europar Batasunean hizkuntza ofizialtzat hartzen ez diren hizkuntzek ere gora egin dute iazko ekoizpenean.