Empezar polo final. O feminismo vasco, paradigma do
cambio Naia Torrealdai Mandaluniz
Txalaparta, 2025
-----------------------------------------------------------
Naia Torrealdai Mandaluniz, desde o Final. O feminismo vasco ha publicado na colección Iparrorratza de Iratzar e Txalaparta un ensaio de paradigma para o cambio.
En cen páxinas situou o “feminismo vasco ”, retratou a situación actual e esbozou a súa axenda para os próximos anos. Entre comiñas puxemos o tema deste texto porque ás veces se refire ao Bilgune Feminista de Euskal Herria –de aí fala e fálalle– e outras veces ao Movemento Feminista de Euskal Herria (ese é o seu contexto inmediato, xunto coa esquerda abertzale).
O autor cita as genealogías e preséntase así: “A partir de 2010 todas as persoas que entramos no movemento feminista (…) vivimos o feminismo tras as importantes teorizaciones das loitas baseadas en experiencias diversas”. Pero non profunda moito nos antecedentes.
Tamén fai referencia á interseccionalidad, coas súas luces e sombras, e di que debe ser “local e puntual”. Neste sentido, expón “tensións internas” do feminismo e “o reto principal é conseguir un feminismo que recolla diferentes opresiones”, conclúe.
Defende a necesidade de alianzas. Por iso, subliñou dous nós: a categoría muller + traballadora e a de branco + a de vasco. Por unha banda, que o feminismo e o marxismo teñen que alimentarse mutuamente; por outro, que hai que distinguir os privilexios e os dereitos e pór en marcha a loita polos dereitos colectivos e universais.
O que máis me interesou foi como se situou no tema do eúscaro e da cultura vasca. Na súa opinión, o movemento feminista “debe entenderse como un marco de debate e de contradicimiento”. Así o determina: “fomos parte das entidades colonialistas, pero tamén fomos parte dos danos colaterais do imperialismo”. Así mesmo, explicou que a identidade vasca non é un privilexio nin hexemónico, pero si o é a blancura.
Recuperou conceptos como utopía para a transformación sociopolítica, vangarda, fraternidad ou comunidade, entre outros. A primeira deu a luz o título. A segunda cita ao interlocutor independentista. A fraternidad e a comunidade son quizá, hoxe en día, as que máis se deben traballar no Movemento Feminista de Euskal Herria.