Nos últimos anos escoitamos aquí e alá, aínda que non tivo nin moito menos a cobertura que se merece nos grandes medios de comunicación: O límite de quecemento global de 2 graos no Acordo de París de 2015 superarase con toda probabilidade nas próximas décadas, e o de 1,5 graos xa está totalmente perdido. Para 2100, é dicir, cando os recentemente nacidos de hoxe en día teñen a idade de Gorka Knörr ou Anje Duhalde, isto non é tan lonxe, o quecemento global pode ser de 2,7 graos como mínimo. Así se desprende do informe publicado o ano pasado por Climate Action Tracker (Seguidores das Accións Climáticas) sobre a COP29. Un traballo coordinado o ano pasado polo oceanógrafo e climatólogo Stefan Rahmstorf describe os efectos do quecemento a 3 graos en todo o planeta. Este traballo ten simplemente o título de Climate and Weather at 3 degrees more (clima e tempo de 3 graos máis) e contén unha descrición detallada: Si quéntanse 3 graos, a Terra pasaría a un nivel de temperatura que non pasou en varios millóns de anos, e os ecosistemas, as sociedades e as infraestruturas non están adaptados a esas temperaturas. En particular, os efectos do quecemento non son proporcionais, é dicir, os efectos do quecemento de 3 graos non son só o triplo dos efectos do quecemento de 1 grao, senón moito máis, e moito máis graves. As zonas de terra seguirán quentándose, moito máis que a media global, e moitas rexións sufrirán máis ou menos que o quecemento global. É dicir, un quecemento local de 6 ou máis graos. A calor extrema será máis frecuente e aumentará a mortalidade humana, golpeando primeiro aos máis débiles: pobres, traballadores no exterior, anciáns, persoas con discapacidade...

As grandes partes da zona tropical converteranse en zonas excesivamente quentes para vivir nela, como a India, o Sueste asiático ou África central. Ademais, as choivas extremas, as inundacións, as secas, os incendios e a colleita perdida serán máis frecuentes e máis graves. A capacidade de destrución dos ciclóns tropicais será maior, acelérase o ascenso do nivel do mar e se derrite a maior parte do xeo dos polos, condenando a varios estados a desaparecer. Lonxe estamos eses estados descoñecidos en perigo de extinción, como as illas Marshall, Tuvalu ou Maldivas. Máis coñecidos e poboados son Vietnam do Sur, o centro de Bangkok en Tailandia, a metade do territorio de Bangladesh ou o delta do Nilo. Os Estados, como Francia, comezaron a deseñar plans para adaptarse ao quecemento de 4 graos de final de século, pero moitos climatólogos cren que a adaptación a este tipo de quecemento non é realista, xa que a propia economía desestabilizarase totalmente.

Os bancos arránxanse, pero...

Os grandes bancos din que se deron conta disto e empezan a facer cálculos. Impulsan iniciativas para transformar todo o sistema económico? Bo, talvez algún día, pero aínda non. Está a realizar préstamos e investimentos con outros criterios? Si, pero non o que podiamos esperar. Por exemplo, desde o banco Morgan Stanley aseguran que esperan un quecemento de 3 graos e que decidiron debilitar o esforzo global de descarbonización da economía. Analizouse, por exemplo, que o mercado mundial do aire acondicionado é de 235.000 millóns de dólares, que está a experimentar un crecemento do 3% e que podería chegar ao 7% en 2030. Deste xeito, os futuros investimentos céntranse neste sector e, en xeral, tal e como apunta Reuters, xa en outubro do ano pasado flexibilizáronse moito os obxectivos de redución de gases de efecto invernadoiro.Non é o único banco que deixou de finxir. Por exemplo, o banco Wells Fargo tamén suspendeu en marzo os seus obxectivos de "emisións net-cero" e a principios deste ano os bancos Citi, Bank of America e JPMorgan saíron dunha alianza interbancaria que aposta por alcanzar as emisións cero.

Os bancos poden garantir a transición dos combustibles fósiles a unha enerxía máis limpa, pero “o capital moverase a un alto nivel só cando sexa economicamente razoable”. Así o afirmou Mary Kate Binecki, portavoz do Institute of International Finance, Instituto Internacional de Finanzas, que representa a preto de 400 bancos de máis de 60 países.

Realismo?

Aí está a cuestión: economicamente non ten sentido seguir investindo en combustibles fósiles a finais de século, porque sería cortar o camiño aos beneficios futuros. Pero se no contexto actual non existe un impulso político para investir na metamorfose, os bancos non se esforzarán por si mesmos. En novembro do ano pasado o director do banco JPMorgan dicía o seguinte: "O liderado construtivo e a liña política do Goberno tamén son necesarios, especialmente no que se refire a impostos, autorizacións, redes enerxéticas, infraestruturas e innovación tecnolóxica". Para aqueles aos que o contexto político e legal a curto prazo non lles axude, o esforzo global necesario para evitar desastres non será apoiado polos grandes bancos.

Pero cando a negación política do problema choca cos efectos do problema, que faremos? Nas actividades que non sexan aseguradas, os bancos non van investir, porque obrigatoriamente haberá menos préstamos e, por tanto, menos intereses, aínda que un goberno petroleiro négueo. O auxe do mercado do aire acondicionado non compensa as grandes infraestruturas comerciais –como os portos de Amsterdam e Róterdan– que se esborrallaron a nivel mundial ou que necesitan unha adaptación xigantesca, como as perdas de millóns de hectáreas fértiles/fértiis dos deltas dos grandes ríos, que alimentan hoxe por centos de millóns de persoas. En lugar de evitar o cambio climático, o número 2.831 de ARGIA, adaptarnos á situación: como diciamos na reportaxe Os erros da racionalidade económica, mirando ao mundo físico, é evidente canto nos vai a custar a prolongación do camiño percorrido até agora. Pero se se quere mirar seriamente ao cambio climático, necesitamos unha narrativa forte, e iso, aínda non se produciu.