Enmaráñannos a convivencia dos vascos en tres nós, e a pesar dos longos anos, a paciencia e a determinación decidida, non podemos liberar eses lazos. Polo menos hai tres nós do momento: presos, euskera, inmigrantes.

Co novo ano reunímonos en Bilbao miles de persoas, amigos, compañeiros e compañeiras, compañeiros e compañeiras, compañeiros e compañeiras de viaxe e solidarios, presos políticos e refuxiados vascos, liberados dunha vez por todas e coa esixencia dunha convivencia pacífica e libre. Pero a esta marcha, o ano que vén tamén teremos que volver. Porque os poderes, autoridades e gobernos do Estado español non queren acabar coa trama dos presos. O vasco que queira conseguir algo de nós terá que bailar na música do noso goberno, calculan desde Madrid. E así van os anos e decenios sen poder acabar co problema dos presos.

O eúscaro é o segundo nó. Debido a que a situación no réxime franquista era peor, os descendentes déronnos bilingüismo, os vascos andamos por aí, querendo e sen poder aprender, cooficiais aquí e alá, e forzados sempre ao castelán e ao francés, vendo que o eúscaro que é noso se retrae con dor e dor e, con todo, en lugar de ceder ás ordes dos estados, sempre foi un prexuízo.

O terceiro nó é a situación que afecta á poboación inmigrante. Benvidos á nosa casa, refuxiados, pobres, castigados, marxinados, condenados na terra. Ese é o noso sentimento. Co obxectivo de ofrecer unha acollida axeitada, de coidar con respecto as súas identidades e de abrirlles as mans para unirse á nosa nacionalidade. Pero a nosa casa non é nosa, non podemos gobernar a nosa casa, e desde o Estado, unha vez máis, aprovéitanse dela para afogar no barro da nai patria as identidades tanto dos inmigrantes como dos vascos.

O ano pasado e o ano novo, os vascos non podemos seguir envoltos neses nós unidos polos dous estados. Nós mesmos temos que estender e fortalecer a convivencia en casa, cunha estratexia propia que nos leve á soberanía, á liberdade e á paz. Na forte manifestación de Bilbao habemos visto que en Euskal Herria pódese conseguir a unidade entre os cidadáns, e tamén a solidariedade internacional.

Os vascos temos que unir aos partidos, sindicatos, institucións e entidades locais e polas de acordo nos obxectivos nacionais básicos, porque somos Ipar e Hego, Nafarroa e Bizkaia, Zuberoa e Lapurdi, Araba e Gipuzkoa, Euskal Herria, ao redor de obxectivos concretos. Cos obxectivos claros, avanzar sen complexos na construción nacional. Nos elementos básicos non debemos retroceder, os presos vascos son presos políticos, como o conflito político, e as solucións hai que canalizalas polas vías políticas democráticas. Necesitamos un sistema de xustiza propio, baseado na integración máis que na pena; desenvolver a nosa cultura, a nosa lingua, a nosa identidade, a nosa historia e a nosa memoria colectiva, ofrecer unha estrutura democrática á nación vasca e desenvolver un futuro propio.

Os vascos somos capaces, nas nosas dimensións, de facer todo iso dunha maneira excelente, mesmo cun coñecemento e unha cualificación máis axeitados que os de Madrid e París.

Temos que recuperar a soberanía en todos eses ámbitos a partir deste 2025, e liberar os nós.