“Xunto a esas tres señoritas había outras que estaban liberadas, precisamente aprendendo euskera”, cóntanos Mari Kruz Pardo, nai insistente do grupo de pais cando se implantou o modelo D na escola dA Cuncha.

‘A señorita de vascuence’

Como sabemos, Delia Negrete morreu hai tempo e Rosa Maria Garde foi retratada. Maibe San Nicolás é o único do tres homenaxeados que continúa traballando na escola dA Cuncha. E moi amodo, a señorita empezou a contar, desde dentro: “Eu cheguei a Karrantza en 1989, desde o Santutxu de Bilbao, como profesor específico de eúscaro. Antes fixera un curso en Otxarkoaga e tres en Burtzeña”. Ser profesor específico de eúscaro significa que a Delegación de Educación do Goberno Vasco en Bizkaia enviou a Maibe San Nicolás á Cuncha de Karrantza a ensinar eúscaro na escola do modelo A. “Toda a escola de aquí nesta época era do modelo A. Si eu tiña que dicilo, o ambiente da escola era algo especial; a min polo menos iso parecíame, porque eu estudara na ikastola, viña de Santutxu de Bilbao, e non entendía moi ben algunhas actitudes cara ao eúscaro, nunca as entendín en Otxarkoaga, nin en Burtzeña. Non é de contar, pero cando un profesor entraba todos os días na súa clase dicía ‘Saudade á señorita de vascuence’”. Maibe San Nicolás, con todo, a diferenza doutras moitas escolas, a actitude dos alumnos e pais en xeral era boa na escola dA Cuncha.

Andereños e pais

Non só eran andereños, senón tamén pais e nais: Por exemplo, Mari Kruz Pardo. “Primeiro, implantouse o modelo B reforzado na preescolar, e cando aqueles nenos chegaron ao primeiro curso da Educación Xeral Básica, o ano 1993-1994, púxose en marcha o modelo D. Os pais non queriamos que aos nosos fillos pasáselles o que nos pasou a nós, non aprendésemos euskera, pero o medo ao descoñecido, aínda que non o puidésemos facer coa vontade. Recordo que algúns pais dicían: ‘Non poderemos axudar ao noso fillo en casa’. Pero ese argumento non vale moito, porque, despois de certa idade, os fillos chegan a un nivel que supera a sabedoría dos pais”.

Maibe San Nicolás non sabe cantos nenos e profesores había cando asistiu á escola dA Cuncha, só que había dúas liñas. “Agora só temos unha liña, porque as diferentes crises que sufriu a gandaría provocaron a diminución da poboación de Karrantza. Eran moitos máis alumnos que agora na nosa escola, todos eles escolarizados no modelo A”. Co paso do tempo, os alumnos comezaron a illarse no modelo A, o que supuxo a unificación das aulas e o avance do modelo B.

Emprego do profesorado

En 1993-1994, a ampliación do modelo B fixo que os profesores do modelo A resultasen superfluos, aínda que legalmente puidesen ser titores do modelo B. Problemas! “Aos profesores euskaldunes e aos pais interesados parecíanos un paso atrás que os profesores do modelo A fosen titores das aulas do modelo B. Algúns profesores do modelo A eran da mesma localidade ou levaban varios anos na escola dA Cuncha. En Karrantza non vían a necesidade de modelos euskaldunes, ou estaban totalmente en contra. Xurdiu o debate, moitas veces tivemos discusións moi duras, como en centos de escolas de Euskal Herria”. Tamén Mari Kruz Pardo lembra aquela época chea de calapitas. “Eu diría que houbo algún incidente entre os profesores, un tivo que ir aquí, outro alá. Tamén algún dos pais levou aos nenos á escola privada, a uns 30 quilómetros de aquí. Ao final, cada vez menos pais e nais elixiron o modelo A, e acabouse”.

A pesar das discusións, o modelo en eúscaro prosperou na Cuncha. A profesora Maibe San Nicolás lembra: “Os novos enfoques e metodoloxías que se utilizaban no modelo B tamén influíron e os pais estaban satisfeitos co traballo realizado. Realizabamos sesións e proxectos de formación, empezamos a ir ao albergue de Segura, e a próxima vez que os pais e nais puideron elixir os dous modelos á hora de matricular aos nenos, a maioría optaron polo modelo D”.

A Escola trasladouse ao modelo D, xunto co cambio de metodoloxía. Segundo Maibe San Nicolás, “estudamos modelos diferentes até entón, comezamos a crear materiais axeitados, e traballamos e traballamos. Pero eramos novos! Especialmente recordo con entusiasmo o proxecto Karrantzara goaz e as estancias que fixemos no barnetegi de Segura”.

Recordo a Delia Negrete

Delia Negrete, Rosa María Garde, Maibe San Nicolás. Tres nomees, entre varios profesores. Mari Kruz Pardo explícanos: “Este tres traballaron case sempre en Karrantza. Delia era de alí, Rosa estivo aquí máis de 30 anos e Maibe segue traballando”. Por iso o tres foron nomeados para o posto. A nota é de Maibe San Nicolás: “Delia era de Karrantza, aprendeu euskera e realizou un traballo extraordinario tanto no pobo como na escola a favor do eúscaro. O día que recibimos o premio colocouse a imaxe de Olentzero en homenaxe a Delia, para lembrar a época na que saíu o primeiro Olentzero do pobo. Delia, que se dedicaba a organizar a pequena Korrika, tamén se dedicou á edición que saíu de Karrantza. Na escola foi á vez mestra e nai, e tivo moi claro o que quería para os seus fillos… Déronnos o premio, pero creo que fixemos o que tiñamos que facer, o que fixeron os nosos pais comigo. O acto foi moi emotivo, moitos choramos lembrando a Delia. Tres antigos alumnos fixeron a nosa presentación e sentinme realmente orgulloso”. Os novos naceron unha vez máis. Sempre van nacer as noticias.