argia.eus
INPRIMATU
Minoría polaca de Soleczniki e Lituania
Asier Blas Mendoza @AxiBM 2014ko azaroaren 06a

Os países de Europa do Leste que lograron recentemente a independencia desenvolveron políticas moi nacionalistas. Os novos estados queren dar a curto prazo de forma autoritaria os pasos que os antigos estados de nación occidentais deron no camiño da uniformización durante séculos. O método xa é coñecido en Occidente, o certo é que aquí se fixo en contextos históricos de baixa densidade democrática ou sen democracia. No século XXI, en cambio, a defensa das minorías e a democracia hexemónica convertéronse no discurso político liberal.

A maioría das veces as fronteiras dos estados non son naturais, por iso algúns nacionalismos comprácense en acudir á historia para xustificar as súas reivindicacións territoriais, sobre todo si nelas non domina o seu sentimento nacional. Nos edificios públicos de Lituania pódese atopar por todas partes un mapa do maior tamaño que tivo o Gran Ducado de Lituania. Aos lituanos ouviralles dicir con frecuencia que as terras lituanas habían chegado até Odesa. O que non van explicar é que este Ducado era eslavo: o idioma oficial era o ruso (segundo as teorías era o precursor da bielorrusia, o ucraíno, o ruso ou o pobo) e o Gran Vytautas, ao que tanto eloxian, non sabía o lituano.

A situación do lituano debilitado empeorou notablemente cando o Ducado e Polonia formaron a confederación: unha parte dos seus cidadáns abandonaron o rute e o lituano en favor do polaco. Desde entón, a maioría de Vilnius falaba polaco, aínda que tamén era importante a presenza das linguas eslavas orientais. A principios do século XX, os xudeus eran a primeira nacionalidade da cidade, o yiddisha podíase escoitar e ler facilmente. No caso do lituano era o contrario, a presenza dos lituanos na cidade segundo os censos de 1897 a 1931 era de entre un 0,8% e un 2,6%, e na rexión de Vilnius non chegaba ao 20%.

Durante a Primeira Guerra Mundial os alemáns apostaron por que a rexión de Vilnius fose un novo estado lituano, pero como perderon a guerra, os polacos apoderáronse das armas. O desquite chegou na Segunda Guerra Mundial. Os nacionalistas lituanos convertéronse nun dos protagonistas dos progromos contra os xudeus, eliminando a Vilnius, cunha poboación xudía de aproximadamente o 45%. Durante a guerra, a capital repoboouse cos lituanos e na época soviética esta tendencia reforzouse. Aínda así, cerca do 20% da poboación de Vilnius é lituano-polaca (outro 20% son eslavo-lituanos orientais). Doutra banda, a capital está rodeada dun anel que forman os pobos da maioría polaca.

En Soleczniki o 77% da poboación é lituano-polaca, pero o Estado quere erradicar o polaco da vida pública. Por exemplo, o lituano-polacos non poden escribir os seus nomes no seu idioma en documentos oficiais e está prohibido escribir calquera cartel en polaco, mesmo en negocios e casas privadas. Con todo, os cidadáns, pola súa conta, recadaron fondos para a instalación de nomes bilingües de rúas en vivendas unifamiliares privadas. Os cidadáns recibiron multas astronómicas que o Concello se vería obrigado a pagar no caso de que non as pagasen eles mesmos. O alcalde, Zdzislav Paleviček, explicoume con tristeza que cada día a cantidade de diñeiro que hai que pagar vai en aumento e que a única opción para evitalo é retirar os carteis das casas privadas. É unha tarefa difícil e fea para un concello que non ten policías municipais invadir a propiedade privada.