argia.eus
INPRIMATU
Memorizadores, piratas e corsarios
Nagore Irazustabarrena Uranga @irazustabarrena 2013ko irailaren 25
Pedro Calderón de la Barcaren La vida es sueño antzezlanaren lehen edizio inprimatua, 1636koa, antzezlana estreinatu eta hurrengo urtekoa. Ordurako, ordea, antzezlanaren hainbat kopia pirata salgai zeuden kalean.
Pedro Calderón de la Barcaren La vida es sueño antzezlanaren lehen edizio inprimatua, 1636koa, antzezlana estreinatu eta hurrengo urtekoa. Ordurako, ordea, antzezlanaren hainbat kopia pirata salgai zeuden kalean.Espainiako Liburutegi nazionala.

Madrid 1635. Estreouse a coñecida obra A vida é soño de Calderón da Barca. Co éxito das primeiras actuacións, ao ano seguinte, en 1636, lanzáronse ao mercado as dúas primeiras edicións impresas da obra. Pero para entón xa se atopaban na rúa varias copias piratas manuscritas da obra. Estas copias escribíanas os memorizadores, os licenciados que acudían ás obras a falta doutro medio de vida, recollían a versión máis completa posible da obra e vendían copias na rúa. E si conseguían que as versións orixinais chegasen a vender antes de chegar aos libreiros, as vendas no mercado negro melloraban notablemente.

Calderón non foi a única vítima da pirataría; outros dramaturgos, como Molière ou Lope de Veiga, tamén se queixaron do traballo dos memoristas. Segundo Lope de Veiga: “Si copian os meus traballos, polo menos que os reproduzan correctamente”. De feito, era habitual que as copias fosen de moi mala calidade. Por exemplo, A vida é soño está composto por uns 3.000 versos, e a mellor falsificación que nos chegaron non ten máis que a metade dos versos, ao redor de 1.500; o peor, só 100.

Pero a peste dos memorizadores non era nova, senón que, pola contra, é tan vella como o teatro. Na Antiga Grecia foron excelentes memorizadores, xa que na época na que as representacións das obras de teatro eran máis escasas, podían lembrar centos de versos. Poucas veces transcribían as obras, a maioría das veces gardábanas na memoria para despois recitalas polas rúas. É certo que debido a esta actividade o autor era desposuído de parte do público, pero tamén era un modo de facer chegar as obras aos cidadáns que non podían acudir aos teatros.

Entre os piratas tamén había corsarios co permiso do autor ou do propietario. O seu traballo foi fundamental, por exemplo, para preservar o Corán. Ao principio, Mahoma explicou aos seus seguidores de forma oral o que ía ser o libro sacro dos musulmáns. Pero como sabía que despois do seu morte poder perder o contido do Corán, escolleu a varios memorizadores para que aprendesen de memoria todos os lumes e fosen os escribientes oficiais do Corán. Muad ibn Chabal, Ubayy ibn Kab e Zayd ibn Tabit, entre outros, formaron parte do grupo de memorizadores nomeados por Mahoma para conmemorar o aniversario da súa morte. As ordes do Corán adoitaban escribirse en follas de palmeira, en pedras ou en omóplatos de gambo. No ano 633, na batalla de Aqraba, morreron case todos os memorizadores de Mahoma. Entón, o califa Abu Bakr reuniu aos poucos memorizadores que conseguiron sobrevivir a batalla e, baixo a responsabilidade de Zayd ibn Tabit, ordenou anotar nun só libro todos os lumes do Corán para que non se perdan para sempre.