Nacemento 27 de xuño de 1605. O cabaleiro navarro Gaspar Ezpeleta, despois de cear co marqués de Falces, foise a casa (á súa casa ou a casa dunha muller, famosa pola súa condición de mullereiro). Atopábase no barrio de San Andrés, cando se atopou cun home que se atopaba alí. O home díxolle que se fose, encerellouse nunha pelexa e, finalmente, as espadas foron desenvainadas. A batalla perdeuna Ezpeleta e, ferido gravemente, empezou a pedir socorro, gritando. Morreu varias horas despois, sen pronunciar o nome do asasino.

Os berros de Ezpeleta espertaron aos veciños. Os primeiros en chegar ao ferido foron o sacerdote Esteban de Garibay e o escritor Miguel de Cervantes, e o cabaleiro navarro foi trasladado á casa deste último. Pronto chegou o alcalde e o xuíz Cristóbal de Villarroel, acompañado por dous axentes da Garda Civil. Tras interrogarlle a el, a Cervantes e a Garibay, Ezpeleta deixou o escenario do crime sen deter a ninguén e, ao parecer, sen un sospeitoso claro.

Todos os veciños do barrio de San Andrés sabían que Andrés Ezpeleta mantiña relacións coa esposa do señor Melchor Galván, entre outros, e que o propio Galván era o principal sospeitoso. Pero Galván Villlarroel era alcalde e axudante do xuíz. Para protexer ao asistente e desviar a atención, Villarroel “inventou” a outros sospeitosos. Segundo declarou a veciña Isabel de Ayala, as mulleres da casa de Cervantes "adoitan recibir visitas de cabaleiros tanto de día como de noite", e iso foi o que Villarroel utilizou para argumentar que o vengador podía ser Cervantes. O 30 de xuño, Miguel de Cervantes, a súa irmá Andrea, a súa sobriña Constanza e a súa filla Isabel ingresaron no cárcere de Valladolid. Oito días despois foron liberados sen probas contra eles.

O alcalde non tivo ningún impedimento para decretar unha prisión breve pero inxusta para os Cervantes. Até entón, Cervantes non gozaba da fama que máis tarde podería obter, pero a familia e o propio Miguel tiñan unha longa lista de antecedentes penais. O seu avó, Juan de Cervantes, ingresara na prisión de Valladolid por cuestións de esposa. O seu pai, Rodrigo, tamén estivo na mesma cárcere por non pagar un préstamo en prazo. Miguel permaneceu cinco anos en prisión en Alxeria tras a batalla de Lepanto, sufriu un breve encarceramento en Castro del Río, en Córdoba, cuxas causas non se detallan nos documentos, e chegou a pisar a Real Prisión de Sevilla por apropiarse de diñeiro público.

O asasinato de Ezpeleta non foi aclarado nunca.