Avares
Na esperanza de que o coñecemento nos faga máis responsables
- Angel Amigo: O ano de todos os demos. Documental. (Zurriola Group Entertaiment) Ernesto Che Guevara foi asasinado no 40 aniversario do seu asasinato. A véspera da celebración do aniversario vin o documental sobre Bergaretxe Pertur, dirixente de ETA Eduardo Moreno. Na entrada da sala de cine (A Bretxa de San Sebastián) lin unha cita de Che: “O coñecemento fainos responsables”.
Con esa premisa colléronme as imaxes da película. Lembrei, como Chek, que Pertur tamén tiña paixón polo coñecemento. Naturalmente, non coñecín a ningún dos dous; lin o que sei deles. No caso de Pertur, como paisano, tiven o que me contaron del.
Estendéronse dúas hipótese sobre a morte –desaparición– de Pertur. Segundo o primeiro, podería ser eliminado polos membros da organización á que pertencía. A segunda é a hipótese de Anxo Amigo na película O ano de todos os demos: Asasinado por neofascistas italianos en colaboración coa extrema dereita española ou con grupos parapoliciales. A
desaparición de Pertur, a miña loitadora –decidín recoñecer a miña condición ou categoría de loitadora– foi “aceptada” nos indicios da primeira hipótese. Tiña algunhas conviccións. Claro que non é outra cousa que estar seguro. Mentres non haxa probas, as suposicións podrecen. Esta película non me deu máis convicción de que non sexa así.
Doutra banda, a película fíxome saltar varios criterios: está feita para españois. Na miña opinión, desde un punto de vista cultural, a película é española. E, por tanto, fixen este xuízo: este pobo ten un problema político con España –e con Francia-, pero tamén un gran problema cultural consigo mesmo. Un gran problema de coñecemento. Non é novo.
Entre as imaxes, nunha pancarta lin “Azkatasuna eta Anmistia” (sic). Mostroume o nivel de coñecemento deste pobo de outrora: escaso, humilde. Dígoo con todo o respecto ao pobo. Na película os entrevistados fixéronme reflexionar. Acórdome especialmente de dúas palabras: Os do xeral Anxo Ugarte –xeneral de Franco; a letra negra é miña– e os do comisario francés Alain Etcheto (de Baiona). Ugarte dixo: “Eu son vasco. Exerzo de vasco” (“Son vasco. Actúo como vasco”). Etcheto proseguiu: “Eu son vasco, pero non sabiniano” – máis ou menos, refírome a min–. É evidente que
Ugarte fascista –a letra negra é a miña– e vasco, vasco para acabar cos vascos. Etcheto, pola súa banda, coñeceu a numerosos dirixentes de ETA –teño un coñecemento sólido, sen probas, de novo– e tras 40 anos de ETA, só coñeceu a sabia vasquidad.
A palabra de asimilación sacudiume –unha vez máis–. A voz da mezzosoprano Ainhoa Soraluze axudoume a penetrarme na película. En canto aos créditos, Soraluze chamábase Ahinoa (sic). Acordeime do nome de Che. Xa na rúa, acordeime do músico Pertur. Repasei as letras de dúas cancións vascas: “No resto estamos remojándonos no inverno; xa o fixemos en español!”. “Son euskaldun e non estou orgullosa!”. Quizais algún día o coñecemento fáganos máis responsables.
Estendéronse dúas hipótese sobre a morte –desaparición– de Pertur. Segundo o primeiro, podería ser eliminado polos membros da organización á que pertencía. A segunda é a hipótese de Anxo Amigo na película O ano de todos os demos: Asasinado por neofascistas italianos en colaboración coa extrema dereita española ou con grupos parapoliciales. A
desaparición de Pertur, a miña loitadora –decidín recoñecer a miña condición ou categoría de loitadora– foi “aceptada” nos indicios da primeira hipótese. Tiña algunhas conviccións. Claro que non é outra cousa que estar seguro. Mentres non haxa probas, as suposicións podrecen. Esta película non me deu máis convicción de que non sexa así.
Doutra banda, a película fíxome saltar varios criterios: está feita para españois. Na miña opinión, desde un punto de vista cultural, a película é española. E, por tanto, fixen este xuízo: este pobo ten un problema político con España –e con Francia-, pero tamén un gran problema cultural consigo mesmo. Un gran problema de coñecemento. Non é novo.
Entre as imaxes, nunha pancarta lin “Azkatasuna eta Anmistia” (sic). Mostroume o nivel de coñecemento deste pobo de outrora: escaso, humilde. Dígoo con todo o respecto ao pobo. Na película os entrevistados fixéronme reflexionar. Acórdome especialmente de dúas palabras: Os do xeral Anxo Ugarte –xeneral de Franco; a letra negra é miña– e os do comisario francés Alain Etcheto (de Baiona). Ugarte dixo: “Eu son vasco. Exerzo de vasco” (“Son vasco. Actúo como vasco”). Etcheto proseguiu: “Eu son vasco, pero non sabiniano” – máis ou menos, refírome a min–. É evidente que
Ugarte fascista –a letra negra é a miña– e vasco, vasco para acabar cos vascos. Etcheto, pola súa banda, coñeceu a numerosos dirixentes de ETA –teño un coñecemento sólido, sen probas, de novo– e tras 40 anos de ETA, só coñeceu a sabia vasquidad.
A palabra de asimilación sacudiume –unha vez máis–. A voz da mezzosoprano Ainhoa Soraluze axudoume a penetrarme na película. En canto aos créditos, Soraluze chamábase Ahinoa (sic). Acordeime do nome de Che. Xa na rúa, acordeime do músico Pertur. Repasei as letras de dúas cancións vascas: “No resto estamos remojándonos no inverno; xa o fixemos en español!”. “Son euskaldun e non estou orgullosa!”. Quizais algún día o coñecemento fáganos máis responsables.