- A semana pasada escribín que era tempo para plantar árbores e árbores, e nese sentido máis dun preguntoume que diferenza hai entre a árbore e a árbore. Non é o mesmo. Na nosa casa o avó e os irmáns traballaron coa madeira e a madeira, e para nós todos eran árbores. Logo, cando alfabetizamos aprendemos que tamén había árbores. Parece máis apropiado dicir “árbore” á árbore; a palabra “árbore” é foránea e a árbore é autóctono. Hoxe case todo o mundo utiliza a “árbore”. O nome de “árbore” aplícase exclusivamente aos que dan froito útil para nós, aos que chamamos froiteiros (manzano, Malus domestica, por exemplo) árbores froiteiras, froiteiras, froiteiras e froiteiras. Algún día alguén o atopará e descubrirá que tamén é unha árbore de froitas recollido no dicionario, e terminará o uso da nosa palabra “árbore”. Calquera cousa en nome de Coxidad!
Menos mal que en 2009 o poeta pamplonés Josetxo Azkona Garzia escribiu o libro Arbola, a árbore. Aí está recollido o seu descubrimento, a árbore non é árbore. Tiven a oportunidade de escoitar unha entrevista nunha radio con sorpresas de parabén. Expresaba perfectamente a diferenza entre a árbore e a árbore cando se decatou da súa sorpresa. E levalo a unha serie de poemas.
Na portada do libro di: “Somos árbores e árbores. Imos á cidade! Quedémonos no bosque”. Aí está o coxo. As árbores cultívanse: nacen da semente, traspasan, cambian, podan… As árbores teñen a súa orixe e modo de vida. As árbores son culturais, as árbores naturais. A árbore baséase na civilización. Árbores natureza.
Josetxo comeza o libro cunha entrada ao portal e deixa moi claro algunhas frases: “O horticultor sae do barco e leva con coidado unha cinta de calendario […]. A cerdeira é cambiante porque se cambia dun lugar a outro ou se muta (porque o temos). É unha árbore e non unha árbore […]. A cerdeira […] dará froitos esgotadores. Por iso tamén é árbore e non árbore.
O tezo, a diferenza da cerdeira, non se forma en viveiros. Non necesita obra allea para ser como é. É natural e duradeiro, totalmente silvestre, por ser natural no bosque ou na selva, do mesmo xeito que o haxa ou a nai. É unha árbore e non unha árbore […]
Somos cerdeira e tezo: árbores e árbores”.
Por tanto, traballamos para sacar proveito ás árbores: o froito, a madeira… E a árbore natural case sen tocar. Pero tamén lles quitamos o rendemento, non? O medio ambiente, os cogomelos, a madeira… Que dúbida! Todos árbores e todos árbores. Ou?