Os concellos de Treviño e Arganzón aprobaron en novembro e decembro respectivamente un plan estratéxico para a promoción do eúscaro. O Plan Estratéxico do Barrendegi de Treviño para a Promoción do Eúscaro (2020-2024), desenvolvido polo Servizo de Eúscaro de Treviño, ten como obxectivo definir unha folla de ruta para todo o enclave durante catro anos, tomando medidas concretas para activar as redes de euskaldunes, euskaldunizar á poboación e crear as condicións para que a poboación poida vivir en eúscaro na comarca.

Con todo, a Xunta de Castela e León rexeitou o proceso de normalización lingüística en Treviño e, segundo puido saber ALEA, adoptou medidas xudiciais. No caso do Condado de Treviño, impugnou ante o Xulgado do Contencioso-Administrativo a decisión do Concello, mentres que en La Puebla de Arganzón pediu ao alcalde que suspenda o acordo plenario, ameazándolle con acudir á vía xudicial si non o fai.

Treviño aos tribunais e La Puebla de Arganzón

O Departamento de Presidencia da Xunta de Castela e León (pp) notificou as resolucións aprobadas o 9 de marzo a Enrique Barbadillo (PNV), alcalde de Treviño, e a Pablo Ortiz de Latierro (EH Bildu), alcalde de Arganzón.

A Xunta de Castela e León impugnará ante o Xulgado do Contencioso-Administrativo o quinto punto do pleno do Concello do Condado de Treviño (Plan de Eúscaro) aprobado o 20 de novembro. En argumentos xurídicos moi similares, pídese ao alcalde de Arganzón que reconsidere a decisión do pleno de aprobar o Plan, aínda que a resolución deixa aberta a posibilidade de acudir á vía xudicial no caso de que non cumpra co solicitado no prazo dun mes.

"Vulneración do ordenamento xurídico"

Tras analizar a documentación recibida, a Xunta de Castela e León concluíu que o Plan de Eúscaro "vulnerou o ordenamento xurídico" e citou unha serie de razóns xurídicas para xustificalo.

A primeira das razóns é a seguinte: As únicas linguas recoñecidas no territorio de Castela e León son o castelán, a leonesa e o galego; o eúscaro non é unha delas. Ademais, fai referencia a unha sentenza do Tribunal Constitucional de 2018: "Unha lingua é oficial cando é aceptada polos poderes públicos, independentemente da súa realidade e do seu peso como fenómeno social", apuntou a conselleira.

Pola súa banda, a Xunta de Castela e León considera "oportuno analizar si o acordo plenario respecta as limitacións competenciais que as leis outorgan ao Concello de Treviño". Neste sentido, no terceiro punto da resolución vólvese a citar a sentenza do Tribunal Constitucional de España de 2018: Segundo a interpretación da Xunta, "dado que o eúscaro non é lingua oficial de Castela e León, o Concello de Treviño non pode adoptar ningunha decisión de normalización do eúscaro".

Xunto a iso, utiliza unha sentenza do Tribunal Supremo de España de 2009 para argumentar que: "A promoción e desenvolvemento do uso do eúscaro non é competencia dos municipios (...) o desenvolvemento do uso do eúscaro é competencia da Comunidade Autónoma".

Conflito administrativo

O Plan Estratéxico 2020-2024, que pode culminarse nos tribunais, está deseñado para desenvolverse en toda a Barrendegi de Treviño, e está composto por cinco eixos: uso social, novos falantes, modelo de xestión, educación e administración.

Nestes dous últimos ámbitos atópanse os principais choques administrativos: por unha banda, o ensino público de Treviño, a diferenza da ikastola de Arganzón, está integrada no sistema educativo de Castela e León, e o obxectivo do Plan é "avanzar na educación". Doutra banda, segundo a normativa de Castela e León, o eúscaro non se ten en conta na administración, xa que non é unha lingua oficial, polo que o Plan propón un conxunto de medidas para "influír na administración".

En concreto, a resolución recorre á seguinte fórmula: "En cada un dos eixos mencionados inclúense factores que afectan as competencias da Comunidade de Castela e León, como a educación, a cultura, o acceso ás liñas subvencionales do Goberno Vasco...", di o Executivo autonómico.

Segundo o informe remitido pola Deputación de Burgos á Xunta, o Plan de Eúscaro é un "salto á nada xurídico" e un "Plan estratéxico sen amparo legal no Estatuto de Autonomía de Castela e León". A resolución do Departamento de Educación segue unha liña similar: "A opción de impartir esta lingua nos centros educativos de Castela e León carece de base legal, salvo que outras instancias realicen as adaptacións legais que estimen oportunas".

Extracto da resolución de Castela e León dirixida aos alcaldes de Treviño.

O enclave de Treviño, no destino

En canto coñécense as resolucións, ALEA falou co alcalde de Arganzón, Pablo Ortiz de Latierro. Ao seu xuízo, as tensións administrativas xurdidas nos últimos meses ao redor das medidas contra a Covid-19 deixaron claro que "o enclave de Treviño está no punto de mira da Xunta de Castela e León".

A diferenza do Condado de Treviño, a decisión do pleno de La Puebla de Arganzón aínda non foi recorrida ante os tribunais e, polo momento, o Concello está a estudar a situación. -É estraño. Ao Concello de Treviño dixéronlle unha cousa e a nós outra, e o resto é unha pega de respaldo", criticou Ortiz de Latierro.

No entanto, subliñou que o Plan de Eúscaro é "único" para toda a instalación, e que os dous municipios de Treviño terán que traballar "polo mesmo camiño", aínda que as decisións adoptadas pola Xunta sexan diferentes: O alcalde de La Puebla de Arganzón advertiu de que "aínda temos que analizar e decidir todo, pero se Treviño vaise aos xulgados tamén temos que ir nós".

O futuro do plan

O alcalde de Arganzón ten claro que o Plan de Eúscaro ten "unha gran importancia" para a normalización lingüística do enclave: "En todas as cuadrillas de Álava hai un plan de eúscaro, e Treviño é parte de Álava, que é un territorio histórico. Temos dous idiomas: o castelán e o eúscaro. E temos que protexer aos dous", sinalou Ortiz de Latierro.

Segundo lembrou, non é a primeira vez que unha decisión relacionada co eúscaro xera unha resposta similar á da Xunta: "Con motivo do Día do Eúscaro de 2019, aprobamos mocións en dous concellos, non dixeron nada a Treviño e pedíronlle a Arganzón que se retirase", engadiu.

Hai uns anos, nos concellos de Treviño e Arganzón aprobáronse as mocións para que os nomes das rúas traducísense en ambos os idiomas e foron recorridas pola Xunta. En 2015, o caso chegou ao Tribunal Supremo e deu a razón aos concellos: "Na resolución actual da Xunta non se fai referencia a esta sentenza, mentres que outras si o fan".