- Nos Pireneos atópase a maior zona do mundo dos bojes salvaxes, e é precisamente no Pirineo navarro, Abaurregaina, onde en 2020 creouse o proxecto Ezpelzaintza 2050. O Cydalima perspectalis sitsa está a causar un gran desastre nos espelines nos últimos anos, e os seus membros traballan na protección e mantemento da especie. “En 2019 decatámonos da peste sits que estaba a destruír o boj en Navarra, pero pola altitude aínda non chegou. Sabiamos que tamén chegaría aquí, así que aproveitando que os nosos bosques aínda estaban sans, comezamos a recoller sementes de boj”, explica Nayara Tanit Ibañez San Millán, membro do proxecto.
Ibañez explica que hai dous tipos de boj: salvaxe e decorativo. “Desde os Pireneos até o sur dos Alpes, o bosque de boj máis extenso do mundo, un boj autóctono, salvaxe. Pero, ademais de nos bosques, nos xardíns das cidades, nas rotondas, nos parques, neste caso, tamén é abundante o tipo que se utiliza como ornamento”, explica. Precisamente nestes bojes decorativos atópase a orixe da polilla que está a causar a catástrofe. “En moitos casos, os bojes dos xardíns son traídos de lonxe e poden traer enfermidades e pragas externas que pasan destes bojes aos salvaxes”, engadiu.
En Abaurrea Alta comezaron a organizar actividades para protexer o boj en 2020, e entre outras cousas, levou a cabo un proxecto para crear un banco de sementes de boj na localidade. “Coa participación da cidadanía conseguimos crear un banco de sementes. Saían en grupos a recoller os froitos da boj”, di Ibáñez. Ese mesmo ano descubriuse a chegada do rebumbio á zona, e para 2021 a epidemia xa estaba estendida. “Foi entón cando decidimos formalmente crear a asociación Ezpelzaintza 2050”, engadiu.
Iniciativas de protección da especie con achegas dos socios
Nos Países Cataláns existen varios grupos de protección do boj, que traballan na protección da especie mediante a fumigación de bosques e outras iniciativas, pero o proxecto navarro ha tomado outro rumbo. “Nós queremos ir ao fondo do problema e cal é o núcleo do problema? O comercio do boj e a exótica especie invasora de sits que provocou a peste”, di. Aínda que se fala moito da epidemia, a lei española non a inclúe no catálogo de especies invasoras, e a asociación solicitou a súa modificación en 2021.
Ademais, puxéronse en marcha outras iniciativas para a protección do boj: extensión do banco de sementes, colocación de trampas para a captura do sel, creación dunha ferramenta de geolocalización de árbores, talleres para a captura de orugas, recompilación do patrimonio inmaterial ligado ao boj… “En Alemaña en dez anos perdeuse o 98% dos bosques de boj, porque a oruga multiplícase rapidamente”, explicou. A asociación comprométese a seguir traballando para que os bosques autóctonos non se perdan no ano 2050, e a socia subliñou que as achegas dos socios son imprescindibles nese camiño. Toda a información está dispoñible na web ezpelzaintza.org e nela pódese apoiar o proxecto.