En 1998, Pasaban tentou subir un dos ochomiles (Dhaulagiri), pero tivo que retroceder a 272 metros da cima xa que había demasiada neve. O Everest (8.848 m), no seu terceiro intento. E na primavera de 2010 as dúas últimas: Annapurna (8.091 m) e Shisha Pangma (8.013 m).

Pouco despois do seu regreso do himalaya, en 2011, Sustrai outeiro realizou unha entrevista con ARGIA. De aí trouxemos as seguintes pasaxes:

LUZ: Que sentes ante a morte?

Edurne Pasaban: É unha pantasma que está aí para todos, pero é certo que está máis presente no día a día dos montañeiros. Son moi miedoso, teño medo á morte, dáme medo ver un cadáver... Son sentimentos moi humanos, ninguén quere ver o cadáver que sacan dun accidente de coche. Pero cando estás alí, quizá porque non tes máis remedio, atópasche enseguida. A min ocorreume un accidente no monte, ver a tres compañeiros mortos, a outro e a min quedarme vivo e converterme en egoísta. Ves aos teus amigos mortos e, con todo, pensas: “estes non teñen nada que facer e eu teño que saír de aquí”. Vostede non se pon histérica nin pasa nada. Logo si, chegarás abaixo e non tardarás en pasar meses en dar media volta, pero no momento... Os montañeiros dicimos moitas veces que queremos morrer no monte, que queremos descansar alí, pero eu non, eu non quero esa morte. Eu quero irme do mundo como o meu avó, con 90 anos, na cama da miña casa, rodeado dos meus netos.

A: Con todo, ao atravesar o Kangchenjunga, impaciente por non poder facelo, rogou aos seus amigos que o abandonasen.

P: Tivemos que facer a cima e pasar a noite no cuarto campamento, e para cando baixamos xa levaba 48 horas sen comer nin beber. Deume un acceso de cans. Entón dixen aos meus compañeiros que me deixasen alí, que xa non podía máis. (...) Cando llo dixen aos meus amigos, levábame na mochila impensable, pero tamén sabía que os meus amigos non me abandonarían alí. Creo que a seguridade que che dan os teus compañeiros é a sensación máis rica e importante que ten a montaña.

A: Todas as túas expedicións non chegaron á cima, e aínda que pareza un tópico, aposto a que eses fracasos foron tan ricos e importantes como as cimas.

P: De todos os fracasos apréndese algo. Dei a volta moitas veces porque tiña medo, ou porque me daba conta de que non estaba tecnicamente preparado para pasar por algúns sitios. Sendo consciente diso, só quédache superar os teus medos e prepararche tecnicamente ou cambiarche de oficio.

MOUNTAINEERS FOR HIMALAYAS

“Nepal é un pobo que vive na Idade Media”, dicía Pasaban na entrevista de ARGIA: "Si todos os gobernos do mundo son corruptos, o de alí é aínda máis corrupto. O que eu non entendo é que si o permiso para subir ao Everest custa 10.000 euros e para o ano que vén hai máis de 300 solicitudes aceptadas, onde se perde ese diñeiro. O Everest para Nepal é a Torre Eiffel para París, pero os beneficios obtidos non se invisten nela. As obras, repoboacións, regadíos, etc. que se levaron a cabo neste val foron realizadas por ONGs e fundacións externas, co desprezo absoluto do goberno local. Nós, por exemplo, temos un albergue de educación que acolle a 95 nenos, pero o goberno pasa de nós. Porque sentimos o que facemos”.

En Pasaban trátase da fundación Mountaineers for Himalayas. Desde a súa creación, a Coordinadora de ONGD de Euskadi puxo en conversación ao montañeiro tolosarra e á defensora e feminista dos dereitos humanos dO Salvador Morena Herrera. Neste vídeo podedes ver a charla, con subtítulos en eúscaro: