O pasado xoves, día 24, cumpríronse 50 anos desde que en 1975 o membro de ETA PM Mikel Gardoki Azpiroz fose tiroteado pola Policía franquista no barrio de Ergobia de Astigarraga. Con motivo da efeméride, organizada pola Fundación Egiari Zor, celebrouse unha homenaxe no frontón de Ategorrieta, no seu barrio. Un cuarto de século despois do asasinato, a versión franquista do sucedido segue sendo oficial, polo que as institucións públicas han chamado a seguir dando pasos a favor da convivencia: “É hora de saber a verdade”.

Nacido en Andoain, Gardoki chegou moi novo a Donostia-San Sebastián, cos seus pais e a súa irmá, a vivir en Ategorrieta. O mozo, de 25 anos, foi asasinado e en 1979 bautizouse co seu nome o Paseo de Ulía, xunto ao frontón de Ategorrieta, que hoxe é o Paseo de Bordatxipi. Con todo, en 2011, unha sentenza obrigou ao Concello de San Sebastián a cambiar o nome da rúa, en contra da opinión maioritaria do consistorio donostiarra. Con todo, tal e como se puido comprobar no acto de hoxe, non se conseguiu borrar a memoria de Gardoki.

Juan Miguel Goiburu Mendizabal Goiherri, que se atopaba xunto a Gardoki no momento do tiroteo, tomou a palabra e relatou suceder con gran detalle. Segundo explicou, Gardoki e el trouxeron propaganda política sobre o Primeiro de Maio de ETApm o 24 de abril de 1975 desde Iparralde e, tras deixar propaganda en Hernani, foron tomar un café nun bar de Ergobia. Á saída, con todo, esperábanlles "máis de 20 policías"; os militantes empezaron a correr, foron disparados polos franquistas e Gardoki foi asasinado no lugar. Goiherri sobreviviu, pero foi detido, torturado e encarcerado no contexto do estado de excepción decretado con motivo da detención en Gipuzkoa e Bizkaia. Aquí atoparedes todos os detalles do relato de Goiherri.

Mikel Gardoki Azpiroz foi asasinado pola Policía franquista en 1975, tiroz.Euskal Fundación Memoria

“A verdade escóndese detrás da escuridade”

Ane Muguruza, da fundación Egiari Zor, denunciou o camiño longo e abrupto que aínda teñen que percorrer as vítimas da violencia estatal para conseguir o seu recoñecemento: “Coñecemos demasiadas mortes provocadas por grupos e forzas armadas ao mando do Estado, así como versións oficiais construídas para xustificar eses asasinatos. Levamos anos reivindicando a necesidade de abrir a caixa escura das versións oficiais”.

Neste sentido, destacou que a loita pola verdade deu os seus froitos ao longo destes anos: “Como xa se demostrou oficialmente en 66 casos de morte, as versións oficiais construíronse para ocultar crimes reais. Proximamente superaremos a cifra de 500 recoñecementos oficiais de mulleres e homes que sufriron vulneracións de dereitos humanos en Hego Euskal Herria por parte da Policía Española, a Ertzaintza, a Garda Civil, a extrema dereita, o Triplo A ou o Batallón Vasco Español. De feito, xa son 487 as persoas oficialmente recoñecidas e o proceso segue adiante”.

Por iso, Muguruza reivindicou a verdade sobre a morte de Gardoki: "Sabemos que o tiroteo foi provocado pola Policía. Sabemos, en concreto, que foi a policía a que disparou en solitario. E coñecemos o nome e apelidos de varios policías que organizaron e levaron a cabo aquela vigilata. A Mikel Gardoki o ametrallaron para matalo deliberadamente, sen intención nin posibilidade de utilizar as armas que levaban encima. Desde entón e até a actualidade, tanto o informe policial como as dilixencias xudiciais practicadas por mor daqueles feitos se mantiveron en segredo. A base de mentiras, a verdade escóndese detrás da escuridade dos segredos oficiais e dos tribunais”.

Así mesmo, criticou que as institucións públicas sigan tendo en conta as versións oficiais franquistas: “Cales son os elementos que sosteñen a versión oficial? Ningunha. O relato daqueles que lle causaron a morte foi suficiente para que durante 50 anos a versión do réxime militar que a Lei de Memoria Democrática declara ilegal convértase en oficial”. “Con mil repeticións desa mentira construíuse o relato que hoxe queren contar nas nosas ikastolas”, engadiu.

Por último, Muguruza subliñou que a sociedade vasca é "plural e plural" e que nos últimos anos tivo "unha evolución positiva na defensa e o respecto dos dereitos humanos". No entanto, lembrou que aínda queda moito traballo por facer nese camiño e, para iso, todas as vítimas da violencia política teñen que ser tratadas da mesma maneira para “construír a convivencia de forma democrática” e “garantir que este tipo de feitos non se repitan”. “Para iso, os novos xestores deberían asumir compromisos que son prepolíticos: deixar de agredir e humillar ás vítimas da violencia do Estado, permitir o camiño a miles de cidadáns sen recoñecemento oficial e non promover máis a discriminación e a exclusión que sufrimos nas políticas de memoria pública”.