A través do seu vida poder facer un relato do conflito que se perpetúa. Mohamed Eluali Akei (Aiún, Sahara Occidental, 1950) é o primeiro ministro da República Árabe Saharauí Democrática (RASD) desde febreiro do ano pasado, cando este histórico dirixente participou na creación do movemento de liberación na época das células secretas e clandestinas, cando o Sahara Occidental era a 53 provincia española. Foi xefe militar na guerra con Marrocos, e desde o cesamento do fogo atópase na dirección política da nación. Di que só é un militante. En vésperas do congreso que a Fronte Polisario vai celebrar en decembro, Berlusconi mantivo unha longa conversación con Berria.

No último comunicado, a Fronte Polisario pronunciouse con máis contundencia que nunca até agora. Vostedes anunciaron que están dispostos a romper o cesamento do fogo.

Levamos anos esperando a paz, pero nunca vén. Fixemos grandes sacrificios e o sufrimento é enorme. Si o mundo non ten en conta o esforzo que fixemos pola paz nesas condicións, teremos que tomar outro rumbo á espera dunha solución que non chegue. Non amamos a guerra, sabemos o que é, pero non deixaremos que o noso pobo sexa arrasado desa maneira. A paciencia esgotouse. Por tanto, agora están sobre a mesa todas as posibilidades, incluída a volta á loita armada.

Decidirán vostedes no Congreso?

O pobo saharauí está representado no congreso e alí tomarase a decisión. O pobo saharauí xa non cree nas explicacións da nosa dirección política. Os mozos preguntarannos que pensamos, quen somos para optar pola paz ante o silencio da comunidade internacional. Para que están a aprender a vivir no deserto sen futuro? Acusan á fronte Polisario de esperar, acúsannos e teñen todo o dereito a facelo.

Non podemos dicirlles que esperen un ano máis. Non podemos permitir ver como o noso pobo se está morrendo mentres a comunidade internacional ten anestesiado o conflito. Chegamos á fronteira. Ou a comunidade internacional dunha vez por todas executa un plan de paz e dá un paso firme para facer un referendo, facendo o que din as súas resolucións, ou nós imos romper o acordo de paz. Ás veces é mellor morrer baixo unha bomba que deixar que os saharauís nos humillen. Levaremos a nosa causa até o final, non deixaremos morrer a causa.

Causou decepción a última resolución da ONU?

Esta resolución pon de manifesto que a comunidade internacional non está comprometida coa procura dunha solución: Minurso [Misión das Nacións Unidas para a Organización do Referendo no Sahara Occidental] limitouse a prorrogar un ano máis.

Creouse para organizar o Minurso, pero non cumpriu coa súa función.

Minurgo non fai máis que protexer a ocupación marroquí, deixando que esta terrible situación dilátese e quede sen contido. Para que está? Non sei para que terminou a guerra, porque non fomos derrotados. Marrocos aceptou celebrar un referendo con tres opcións: ser marroquí anexionando o territorio, darlle autonomía ou aceptar a independencia. Así o recolleu o pacto, que na actualidade non aproba.

A dimisión de Horst Kohler, o último mandatario da ONU para o Sahara Occidental, produciuse en maio. O cargo non se cumpriu desde entón.

Así é. Todos os mandatarios fracasaron, desde James Baker até Kohler. Foron políticos de gran peso e fixeron esforzos honestos. Marrocos, pola súa banda, pon trabas e a organización internacional sométese. É suficiente. Francia seguirá vetando os seus postos no Consello de Seguridade da [ONU]. A responsabilidade de España tamén está aí. Hai que ir á orixe: esta é unha descolonización inacabada, e non aceptaremos ningunha solución que non recoñeza o dereito a decidir.

En España, PSOE e Unidas Podemos están en camiño de formar unha coalición de goberno. O apoio dos partidos independentistas vai ser decisivo. Esperan vostedes unha actitude diferente desde unha lexislatura multicolor?

Todos os gobernos que estiveron no poder mantiveron a mesma actitude, polo que é evidente que se trata dun Estado estratéxico e non de partidos. Todos os cidadáns deben estar de acordo coa causa, todos os cidadáns deben sentir esa responsabilidade e esixir que se faga un cuestionario. Marrocos non pode ser unha liña vermella. España debe corrixir un erro histórico.

Onte [21 de novembro], reuniuse co delegado do Goberno español na CAV, Jesús Loza, quen lle mostrou o seu apoio á lexislación internacional. Non é hipocrisía?

Non. É amigo do pobo saharauí desde hai moito tempo e sei que é honesto. É verdade que aquí representa a un goberno, pero ten unha opinión propia.

Non é incoherente?

[cala].

Por que non quere atravesar a liña vermella?

Marrocos fai chegar unha tese: que a estabilidade está garantida mentres o Sahara Occidental é seu. Sérvese desta escusa. Si en Marrocos disólvese a monarquía e fórmase unha república, acabouse! Para presionar utiliza tres cousas: inmigración, terrorismo e narcotráfico. Cada dúas semanas, ou se envían pateras, ou se deixa saltar o valo, ou se destrúe unha célula terrorista que non existe. España non quere problemas.

Así mesmo, existe unha cuestión de recursos naturais.

Os intereses económicos están por encima dos humanos e dos dereitos humanos.

Foi ministro de territorios ocupados durante anos. Cal é a súa situación?

Alí prodúcese a máis violenta represión imaxinable. Os saharauís viven nun asedio militar; cidades, barrios, rúas, casas... Todo está vixiado, tamén os movementos e as miradas. Obsérvano todo cun microscopio ou lupa.

Os activistas de dereitos humanos, con todo, saen á rúa a protestar pacíficamente. Que achega este movemento civil?

Fixeron unha gran achega. Tratan de romper o bloqueo e conseguiron repercusión internacional, conseguiron visibilidade e iso tamén influíu na vía diplomática, pero as cousas mantéñense e non supuxeron cambios no ámbito da política.

Tamén hai quen reclaman unha resistencia non violenta.

Son só uns poucos comparados cos que reclaman a guerra.

Parece que ti mesmo estás de parte da guerra. Vai apoialo no Congreso?

O que coñece a guerra non ama a guerra, pero cando non hai outra saída... Vivimos nunha guerra que non é a única que mata. Tamén á morte hai que darlle un sentido, e morrer por defender o que é teu é morrer de alegría. Si é necesario, así morreremos homes e mulleres, mozas e vellos, exiliados, en territorios ocupados e en diáspora. Creo nos saharauís, na súa coraxe, na súa valentía e no seu compromiso... Así, morremos lentamente. Que polo menos teña un sentido morrer.

A Fronte Polisario está preparado para a guerra?

A pregunta é si o pobo saharauí está preparado. Cando quítanche algo que é teu, deféndelo coa palabra; pero cando non se pode coa palabra, falo co que tes a man: un pau, un coitelo, unha espada, un fusil ou un avión.

Estamos preparados e temos medios. Loitamos cun par de camelos e tres ou catro fusiles nunha guerra que durou dezaseis anos. Temos moita experiencia, coñecemos o campo e o máis importante: temos conviccións. E unha conta... Cando estala a guerra xa non sabes até onde chegará. As guerras non entenden fronteiras. Xa sabe onde empezan, pero non até onde van chegar as bombas.