OSATU EZ ZEN MAHAIN BATEN INGURUAN

Karlos Garaikoetxeari elkarrizketa

Karlos Garaikoetxearekin Idatziz
OSATU EZ ZEN MAHAIN BATEN INGURUAN
Pakearen mahaia, normalizapenerako mahaia, negoziaketa... elkarrizketa... azkenean hainbeste esames sortu duen mahaia ezerezean gelditzeko arriskuan dago PSOE-PSE-k mahaiari ezetza eman diola dio azken berriak. Ale hau zuen eskuetara iresterako makina bat agiri kaleratuko zuten batzuek eta besteek, batzuen eta besteen erantzukizunak eskatuz.
Eta gure lanabes eskas honek ezin gure herriko berriei beren abiadura harrapa. Derrepente antxintxiketan hasten dira gure herri honetan gertaerak eta zuek etxean zaudetenean gu atzokoarekin etortzeak ez gaitu gu, eta dagoeneko zuek ere harritzen.
Lehenengo zurrumarruak kaleratu zirenean ARGlAren ideia, arazoaren garrantziaz oharturik edo, mahaiko partaide abertzaleei elkarrizketa egitea izan zen, gure irakurlegoak gertutik eta sakonean ezatutu zitzan hor barruko tirabirak.
Iñaki Esnaolarena berehala lortu genuen eta egin ahala argitaratu genuen. Edonork pentsa ditzakeen arrazoinengatik Karlos Garaikoetxearenak prozesu luzeago bat eskatzen du. Eta bere erantzunak jaso ditugunerako hainbat gertaerak galdera eta erantzun batzu ere garaitik kanpo utzi ditu.
Hori horrela ulertuko duzuela ziurtzat hartuz, elkarriketa osoa bere horretan eskaintzen dizuegu.
ARGIA.- Lehenengo puntua puntu zabala izango litzateke. Felipe Gonzalezekin hitz egin ondoren Iñaki Esnaolari deitzen diozu. Egoeraren aldaketa bat sumatzen duzu nonbait, lehenago egin ezin ziren elkarrizketa batzuk orain bideratzeko. Zertan zen egoera hau lehenagokoak baino hobea?
Karlos Garaikoetxea.- Egiten didazun galdera horri erantzun baino lehen, zuzenketa bat egin beharko nizuke, hasieran esaten duzun hortaz. P.N.V., P.S.O.E. eta H.B.-ri egindako deialdia, Felipe Gonzalez ikusi baino pare bat aste lehenagokoa da. Urte zahar eguneko "Euzkadi"-n duzu, eta geroago, Errege egunez "O.T.R." ajentziak zabaldutako elkarrizketan. Orain, -eta galderari lotuko natzaio-, egoera hau lehenagokoa baino hobea ote zen?
Begira, nik, proposamena egin nuenean, ez nuen hortan, zuzenki, pentsatzen. Esan nahi dut, ez nuen pentsatzen "orain edo inoiz ez", edo "orain lehen baino hobeto" edo horrelakorik. Nik egin nuen proposamena, gogoeta pertsonala izan zen; eta ikusi duzu zer nolako oihartzuna izan zuen; beste indar politikoak proposamena itxaroten zeudela zirudien. Beraz, gauzak horrela, gogoeta pertsonala, deialdi publikoa bilakatu zen.
A.- Konbertsazio-negoziaketa hauek itxaropen batzuk eragin dituzte gure Herrian. Baita ere esan daiteke abertzale sektore zenbaitetan, zu Iñaki Esnaola eta Itziar Aizpuruakin hizketan ikusteak batetik, eta P.S.O.E. behartuta edo esertzeko gogo eskasekin bestetik, indar abertzaleen arteko gertualdi baten itxaropena sortu dela. Gertualdi honek fruituak emango lituzkeela espero da. Zer derizkiozu zuk?
K.G.- Dudarik eta gabe, zirrara dexente sortuko zen euskaldun askoren bihotzengan, H.B.-ko ordezkariak Ajuria-Enearen barruan egon zirela jakiterakoan. Zer derizkiodan nik? Ba, argi eta garbi dagoen gauza, hau da: fruiturik espero ezpalitz, alperrik izango zela deialdia egitea. Eta, nere iritziz, hori era ba da H.B.-ko askoren jarrera; H.B.-ren barruan, asko dira negoziaetaren alde daudenak. Eta alde daude, zer edo zer espero dutelako, eta Euskalerrian dugun egoerari irtenbide bat bilatu behar zaiolako. Horregatik, baitere, ba daude aurka daudenak, bere irtenbide pertsonala besterik onartuko ez luketenak, hain zuzen.
A.- Esperantza hauen gainetik-edo, hala ere, gero eta polizia gehiago ikusten dugu kalean, detentzioek jerraitzen dute, koartel berriak irekitzen, expresio askatasuna ukatzen dute juizioak,... eta bestetik E.T.A.k bere burrukan jarraitean du. Itxaropenak mami daitezen girorik onena ez dirudi honek, ezta?
K.G.- Ez, eta, zoritxarrez, azkenego gertakizunek ilunagotu egin dute egoera. Baina ditugun arazoei buru eman behar diegu; ezin gaitezke geure egoerari ez ikusiarena egin eta ametsezko errealitatean bizi. Horregatik, hain zuzen, bizi garen errealitatea hori delako, batetik, eta irtenbide baten bila abiatu garelako, bestetik, piztu egin da euskaldunen artean itxaropen argi bat. Eta itxaropentsu dagoen herri horri, erantzun beharko diogu, denon artean.
A.- Zuk zure iritzia bota orduko, Felipe Gonzalez, Guerra, Benegas,... mugak ezartzen hasiak dira. Konstituzioaren eta Estatutoaren barne mugatatik ez direla aterako alegia. Noraino iritsi daitezkeela uste duzu?
K.G.- Ez dakit, hasi baino lehenago hortaz mintzatu behar garen. P. S. O. E. - P. S. E. -ko ordezkariek nahiko gauza xelebreak esan dituzte ere; nik, egun hauetan, nahiago izan dut hortik zehar, eta alderdietatik esan diren gauzei ez erantzutea, negoziaketa-mahai hori posible izan zedin ahaleginak egitearren. Ez gaitezen, oraindik osatzeko modurik aurkitu ez zaion mahai-gainean, zer nolako postreak egon behar lirateken aldez aurretik erabakitzen hasi.
A.- Ekarrizketa hanetara abiatu zinenean, Euskal Herriaren normelkuntzarako 5 punto kaleratu zenituen. Zein argibide ematen diezu bost puntu horiei ?
K.G.- Bost puntu hoiek nahiko haizeatu dira eta nahiko garbi dira. Bakar bakarrik, hauxe esango nuke nik: bost puntu hoiek oinarritzat harturik egin litzaketen elkarrizketa, gure herriaren onetan izango litzatekelakoan nagoela.
A.- KAS alternatibako puntuak onargarriak direla aitortu izan du Eusko Alderdi Jeltzaleko zenbait bazkidek. Zer derizkiozu zuk? Eta zure bost punto horiek KASen puntuak bideratzeko baliagarriak al dira?
K.G.- Edozein alternatiba, berez, ezin daiteke ontzat edo txartzat hartu. Baina ezin dugu printzipioen edo konzeptuen mailan bakarrik murgiltzen ibili: politika aldetik, egokitasuna aztertu beharrekoa da, beste ororen gainetik.
Nere bost puntu hoiek, beste alternatiba hori bideratzeko edo denez?
Hobe nukean, bost puntu gabe, lau edo sei aipatu izan banu! Baina zuk esaten duzun horren ostean, ba da beste era batera ezin liteken egiztapena: nahi ta nahi ez, puntu batzuek elkarren antza izango dute, eta hortik sortzen dira esamesak eta ea ez ote den nere proposamena, beste alternatiba hori bideratzeko planteaturik izan.
A.- Hego Euskal Herriaren batasun eza izan da orain artean, abertzale asko instituzioak bere ez egiteko arrazoin bat. Hau da, Nafarroarik gabeko irtenbide bat arrotz jotzen dute hor. Nafarroaren eta Hegoaldeko beste hiru probintzien arteko batasuna behintzat nola lor dezakegu?
K.G.- Zuk ongi diozu: "nola lor dezakegu", ari zara galdezka. Eta galdera horri erantzuten saiatu behar gara. Arazoa, ordea, bestelakoa da, beste batzuen iritziz; zuk ondo dakizunez, ba dira bere buruari galdera hori planteatu nahi ez diotenak. aNafarroa Euskadi dan eta kitto. Hori, printzipioetan, edozein abertzalek onartzen duen gauza da, Iparraldea Euskadi dela onartzen dugun bezala. Baina arazoa da, guk geure nazioproiektoan sartzen ditugun lurralde maite hoiek nola geureganatu.
A.- Iñaki Esnaolari elkarrizketa egin genionean, zera zioen: ez zekiela P.S.O.E.koak, Benegas adibidez, «yo soy federalista como en el 78» esanaz edo Espainisko bandera bizkarrean duela etorriko den konbertsazioetara. Autodeterminazioaz ere alde ziren garai batean. Independentista batentzat autodeterminazioaren puntua garrantzia haundikoa denez, arazo hori eztabaidagarria izango dela al derizkiozu?
K.G.- Barkatuko didazu, baina, lehen esan dizudan bezela, ez nuke nahi mahaikide izan litezken alderdien asmoetaz aritzea. Ba da hortik bat baino gehiago, ni, mahai hortarako deialdia egiterakoan, zeren bita ote nebilen galdetzen ari dena, pakea ez baina gibel-asmoz jokatzen ari ote naizen. Ez naiz joko horretan aritu nahi.
Pentsa zazu, gainera, ni mahai horretan eseriko naizen ala ez ere eztabaidatu dela. Hemen jokatzen ari dena oso gauza serioa denez gero, zentzuz jokatu behar dugu, eta gure herriarengan piztu den itxaropena ez ahaztu.
A.- Azken gertaerakin, elkarrizketan hasiera zaildu egin dela dirudi. P.S.O.E. izan zen ekintza harmatu bakar bat gertatzen bazen mahaitik altxako zirela esan zuena. Zuk ere E.T.A.k bere ekintzak geratu ditzala eskatu duzu. Hori lortzen ez bada ez al da posible negoziaketarik. Eta bestalde, negoziaketan helburua burruka harmatua gelditzea delarik, nola ulertzen da fruitua lanean hasi aurretik eskutan nahi izatea?
K.G.- Gauza bi esango dizut. Lehenengo: negoziaketari buruz hitzegiten hasi zenetik, hor izan genuen aste batzuetako epea, hildakorik gabe. Hori hor dago, nahi duenak azter dezan. Bigarren: negoziaketarako proposamena egin zenean, -H.B.-k esanak esan-, aski garbi gelditu zen, mahaikideak indar politiko gisa eseriko zirela, bakoitzak Euskalerrian duen pisua eta eraginaren arabera.
Indar politikoei ezin diegu borroka harmatua geratzeko eskatu eta, horrexegatik, ez zegoen puntu hori–eta gure aldetik ez hori, ez besterik zen jarri, -aldez aurretik–negoziaketak hasi aurretik jarrita.
Bainan geroago hasi ziren trabak jartzen, "negoziaketak ez, baizik eta elkarrizketak", "gu bitarteko bat besterik ez gara", eta gisa hontako gauzak esaten. Gauzak horrela, ezinbestekoa zen bitarteko bezala aurkezten zenari, bitarteko lana egin zezan eskatzea eta borroka harmatua geratzeko eskabidea egin ziezaion E.T.A.ri.
A.- Iñaki Esnaolak berekin egindako elkarrizketan zure jokabidearen arrazoin bat aurreratzen zuen. Alegia, H.B.-k hamar eskatu, P.S.O.E.k bat eman nahi, eta lortzen den guztia zuek profitatu ahal izateko bultzatzen dituzuela elkarrizketa hauek. H.B.-k horrela gaizto papera egingo lukeela, Eusko Jaurlaritzaren eta Madrilgo Gobernuaren arteko harremanetan. Hori askotan aipatu dena da gainera H.B.-ren aldetik. E.A.J.-P.N.V.k zer du bere asmoan bakearen aldeko mahai hau bultzatzen duenean?
K.G.- Barka, baina pelikula honetan gaiztoa zein den ere, azkenean batek ez daki. Nik, jokabide manikeo hoietatik ihes egin behar dugula uste dut, eta mahaia osa lezaketen alderdien borondate ona zalantzan ez jarri. Delakoan eztelakoan hortatik ez dugu ezer onik aterako.
Elektoralismokeria leporatzen digutela? Zuk irakurri ahal izan duzu, nik neuk bezala, oso eritzi desberdinak, horri buruz. Ba dira, mahaia osatzen ez bada, lehendakari naizen honen eta E.A.J.-ren kaltetan izango dela, eta alderantziz, diotenak. Eta ba dira, baitere, mahai hortara H.B. seriotasun guztiaz nahiz propaganda hutsaren truke doala diotenak. Neri axola zaidana, zera da: mahai hortatik fruitu interesgarriak atera ditzagula, geure aberriaren alde.
A.- Zertan bukatuko da komunikabideen presentzia dela-ta sortu den arazoa?
K.G.- Hori H.B.-ri galdetu beharko zeniokela uste dut. Gure iritziak hor daude, eta H.B.-ren ordezkari batzuk puntu horri buruz izan duten iritzi-aldaketa ere bai.
Pello Z. L. Bastida
4-7

GaiezPolitikaEuskal HerrItunakAjuria Enea
GaiezPolitikaEuskal HerrTaldeakAlderdiakEAJ
PertsonaiazGARAIKOETX1
EgileezBASTIDA1Politika
EgileezUBIRIA2Politika