Itziar Aizpurua Mintzo
Luis Alberto, 'Amatiño' Aranberri
1976ko irailaren 05
Zazpi Lurteren Ondotik
Deba. 1969ko. martxoaren 8an. Goizeko zazpietan ate joka ari dira Labatai taberna gaineko lehendabiziko pisuan. Ate joka baino, atea bota nahian, inork ez baitu, antza, aterik ireki nahi.
Etxe barrukoek nora ezean dihardute, Aizpuruatar gurasoak zer egin jakinezta. Suhia, berriz, nondik ihes egingo. Azkenik, leihoa ireki, eta kaleruntz sei metro inguruko saltoa egiten du, orkatila hautsiz. Boza bat entzuten da: «Ahí va uno!». Etxe guztia, kale eta teilatuz, metrailetadun zibilez inguraturik dago. Jokin Gorostidik eskuak jasotzen ditu, «piparik» ez duela adieraziz.
Tartean, etxe barruan sarturik da iadanik zibil eta polizia mordo bat, alaba horma kontrara jaurtiz eta aita joaz. «No peguen a mi marido!». «Cállese, encubridora de terroristas! ».
Telefonoa ebaki eta, aita, Xabier eta itziar seme-alabak eta beronen senarra deteniturik eramaten dituzte. Amak eta alabarik gazteenak leihotik ikusten dute nola eramaten duten familia guztia. Aita eta 17 urteko Xabier semea hamabost egun barru etxeratu ziren. Jokin eta Itziar senar-emazte gazteak ez, ordea.
Den dena Estazio aurrean gertatu da, Eibarrera doazen langileak aho zabalik begira daudela. Makinista ere trena utzi eta kalera atera da. Inor ez da mugitzen. Trena ez da denboraz irtengo.
Operazio guztia Bilboko Saiz polizi buruzagiaren ardurapean eratu da.
Hainbat urte gero, «El problema de ETA no tiene solución policial sino política» esan zuen berbera. Gaur egun polizia utzi, eta entrepresa pribatu batetan lanean ari dena.
Zenbait hilabete lehenago, 1968ko urrian, poliziaren eskutan eroria zen Jose Mari Dorronsoro. Azaroan Arantza Arruti, eta 1969ko urtarrilean, berriz, Izko eta Lopez Irasuegi, Arantzaren bila Iruineko presondegira inguratu zirelarik. Ondoren Larena, eta, martxoan, Gorostidi eta Itziar Aizpurua, esan bezala. Geroztik, «Picos de Europa»-ko Mogrovejon eta Bilboko Artekalean, Uriarte, Onaindia, Gesalaga, Abrisketa, Etxabe, Arana eta Jone Dorronsoro erori ziren.
Hamalau hauek, Antton Karrera eta Kalzadarekin batera, elkar ikusi zuten 1970eko abenduaren 3an, Burgosko Judizio ospetsuan, eta 1971ko urtarrilaren 11an elkarrengandik aldendu.
Karrera eta Gesalaga Burgosen bertan
utzi zituzten. Etxabe eta Kalzada apaizak Zamorara bidaliak. Larena eta Abrisketa Alikantera. Gorostidi Cartagenara. Izko, Lopez Irasuegi eta Jose Mari Dorronsoro Cordobara eraman zituzten. Onaindia eta Uriarte Caceresra, non Zalbide lehendanik bakar-bakarrik zegoen. Jone Dorronsoro eta Itziar Oizpurua Alcalara, eta baita Arantza Arruti ere, Burgosko epaiketatik libro atera arren, TOP-ekoa kunplitzeka baitzuen.
Geroztik, bost urte terdi luze pasatu dira. Ez asko, agian, gertakari guzti hauen berri egunkariez halamoduz jakin ahal izan zuen kaleko irakurle arruntarentzat. Baina bai, denbora hau bere baitan sufritu behar izan duenarentzat.
Garai haretako lekuko aparta dugu oraintsu atera berri den Itziar Aizpurua debarra. Itziartxok, gogotan ditu gertakari haitako zertzelada guztiak.
Izenak, fetxak eta datook borborka darizkio, bart gauean gertatu izan balira bezalaxe.
Zazpi urte elkar ez ikusi arren, Itziartxo beti bezain alai eta maja aurkitu dut. Honela mintzo natzaio, eta ez lausenguka hastearren, ez, egia baino ez delako baizik. Berak, ordea, barre egiten du, burua instintiboki mugituz, bereak eta bi pasatzera ohiturik dagoen pertsona bezala.
Itziar, 1969ko erorketakoetatik amnistiaz atera den bakarra da, Antton Karrera kunpliturik atera baitzen duela zenbait hilabete. Ezin bestez, amnistia da gaia, eta amnistiaz mintzo gara.
Espetxe barruan, ordea, egoera hobeagotuz joan da. Gose-oporrak eta beste eginez, hainbat lorpen gureganatu dugu. Haseran, esate baterako, komunekin bateran egoten ginen. Gero, Alcalan behintzat, nahiko ondo, egia esan, gure liburutegi eta bestelako gela bereziekin.
Publikazioei buruz, berriz, euskal aldizkaririk ez genuen hartzen, eta erdarazkorik, Euskal Herriko notiziak kenduz gero. Euskarazko liburuak bi eta hiru hilabeteko zentsura pasatu ondoren.
Guzti honetaz nahiko diskriminaturik egon izan gara euskaldunok. Besteak baino estuago hartu izan gaituzte.FRAP-ekoak, esate baterako, gaizki ikusiak egon arren, guk baino erraztasun gehiago izan dute beti.
Esate baterako, lehen Deba herri erdaldundu bat zen. Gu bezala Itziartik jatsitako familia batzu eta beste dozena erdi batek baino ez zuen euskaraz hitzegiten. Gaur, aldiz, gazteriak euskaraz hitzegiten du, eta ez dakienak nahia azaltzen du behinik-behin.
Horrez gainera, lehen lau lagun ginen lanean ari ginenak. Orain, berriz, eskakizun demokratikoak herri mailan egiten dira. Herri kontzientzia bat nabaritzen da, klase eta herri kontzientzia. Alde honetatik pozik nago. Amnistia ere ez da erregalu bat izan, Herriaren lorpen bat baizik.
Beste pausu bat gainerako nazionalitateen arteko elkartasuna litzateke. Hau zail ikusten dut nik, baina ahalegindu beharra dago. Ez dut uste nazio kontzientzia Catalunyan edota Galizian hemen haina landu denik. Hala ere, gure bideak hildo horretatik jo behar du.
Elkarrizketa periodistikoak nonbait amaitu behar duen arren, ez da horratik elkarren arteko iharduna bukatzen, nahiz eta sarri asko hurbiltzen zaizkion bisitengatik ebaki egin beharra suertatu.
Izan ere, begi bistan da Deba herriak Itziarri egin dion harrera ezin hobea. Berak apal asko diostanez: "Harrera izugarri ona. Gehiegi behar bada, nik egin dudanarentzat" .
Baina, hori, ltziartxo, zuk ezik, Herriak epai beza.