Anatsan sarituarekin hizketan
Azpeitiko Udalaren babesean antolatu den literatur-sari honen irabazle bat «Anatsa»n, Z. Argia honetako idazle ezaguna dugu. «Azpeitiko Sendi Ospetsu bat: Ernparandarrak» izeneko idazlana aurkeztu zuen Anatsanek. Zorionak emannz berari hurbildu natzaio elkarrizketa egin asmoz.
Beste agiri bat ere ezagutzen diagu 1319gn urtekoa berau. Urte honen maiatzeko 6-an, hots Salvatierra de Iraurgui sortu ondorengoa. Urte hartan Salvatierrako Kontsejuarekin itun bat burutu zian. Hemengo jauntxoak eta Kontsejua, Enparanga errotetan alea ehotzera hitzemandu hituan. Guzti honetatik ondorio nabarmen batzu atera behar dizkiagu beraz:
1.-- 1319gn urtean Enparandarrak jauntxo hituan.
2.-- Politika ahalbide garbiak zizkian sendi honek. Kontseju osoarekin egin zuen itun hau berau lekuko.
3.-- Enparandarrek Ahaide Nagusien ohore eta itzal guztiak zizkiaten.
Lehenago hiri barruan bizi hituan, baina hiria hesitu zenean, beste jauntxo askoren antzera, hiribildutik landara eraiki ziaten beren gaztelua.
Itun hau burutu ondotik, Erdi Aroko matxinada gehienetan Enparan/ Loiola sendiak beti elkarrekin batera ibili hituan, biok oinaztarren aldetik noski.
Sendi honen goi-gailurra sasoi honetantxe kokatuko niake. Enparan sendiko buruzagi Martin Perez de Emparan Estenaga y Murguia huan. Jaun hau Maria Lopez de Amezqueta y Lazcanorekin ezkondua zegoan. Oso gudari trebea huan noski. Lope Garcia de Salazarrek dioenez, oinaztarrek Gipuzkoan zeukaten gudalbururik iaioena. Halaxe hil ere egin huan 1446gn urtean ganboatarren aurka burruka eginaz ari zela.
Enparandarren gorabehera eta xehetasun asko agertu dizkigu Anatsanek. Denak ezin hemen agertu. Beste era batzutako galderak egin dizkiot.
Belaunaldien jatorburuari gagozkiola ere, zenbait egileren datoak oso zuzenak ez direla ohartu nauk. Nere lan honek, ezeren baliorik badu hauxe dik: erabat originala izatea.