Pedro Migel Urruzunoren Omenez Bere Heriotzaren 50garren Urtebetetzean(1844-1923)

Pedro Migel Urruzunori buruzko elkarrizketa
Elgoibarko Herria
Pedro Migel Urruzunoren Omenez Bere Heriotzaren 50garren Urtebetetzean (1844-1923)
Gure lan eta burrukak, gure egungo kondaira eta bideak, hitz batetan, gure izateak ez du geldiunerik, ez pausaldirik. Dena da abiadura, dena aurreratze; eta guztiok gara euskaldun, guztiok geure herriaren etxegintza honetan nola-halako peoi eta langile.
Hori aitortzen digute bizi ditugun egun, aste eta urteek. Esandako hau batipat azkenaldi honetan han-hemenka loratzen diren kultura-aste, omenaldi, jalaldi, hitzaldi eta abarrek garbi baina garbiago erakusten digute. Badirudi euskaldunok halako batez gure kulturaren indartu beharraz ohartu garela, gure kulturaren funtzioaz jabetu garela, eta desio hau ez da bartertu edo guttiestekoa noski.
Egia, aspaldian geure kulturaren hildotik jo nahi dugu euskaldunok, geure kulturaren bidetan ibili, gure izateaz jabetu. Euskal interrogante asko dugu buruan, geure buru txikian, eta beharrezko, nahi eta nahi ezko zaigu hauei erantzun bat ematea.
Kultura alorrari gagozkiolarik ez da aspaldion gaur hainbat mugimendu ikusi. Hemen ez bada hor, hor ez bada han, nunnahi da zar ikusi edo entzunik, zer esan edo azterturik, zer ikasi edo irakatsirik.
Gogoan ditugu oraindik Iruiñeko topaketak, Urolako Biltzarrak, Baiona, Bergara eta Arrasateko kultura asteak tab. Hitzaldi eta mahai-inguru, abeslarien jaialdi eta antzerki, ipuin sariketa, bertsolari saio...; horra hor euskal txoko, ballara eta herrialdeetatik gure kultura xuxpertzara datozen sorkari eta ekintza aipagarriak. Hala ere ez dut uste gure herriak duen bizi eta dinamika osoaren ispilu eta agertzalle direnik. Behar bada agiriko espresio dirateke, espresio jator eta egiazko bestalde, baina beste mila alderdi ditu gure bizitzak hemendik at galditzen direnak; egunerokotasun apalean gelditzen diren beste mila alderdi: etxea, Iana, lantokia, ardoa, kuadrilla, deportea, jolasa, mendia, jendea, dirua...
Dena den, Elgoibarko herritik dator gaurko notizia eta albistea. Joan den abenduko omenaldi eta kultura asteei jarraituz, Urruzuno euskal idazle izan zenaren omenez ari zaigu Elgoibar bere kultura-hamarraldia gertutzen. Hain zuzen ere aurten ospatzen bait da P.M. Urruzunoren heriotzaren 50garren urtebetetzea. Hori dalata gartsuki ekin diote elgoibartarrek lanari beren herritarra omendu nahiz eta eskura zaigun programa mamitsuaren berotasunak eraginik, jai antolatzalleengana zuzendu gara zerbait gehiago eta batez ere argiago jakin nahiz. Han aurkitu ditugu gure lagunak "Ongarri" elkarteko batzuk, beste elkerteetako gazte batzuekin batera eta denon artean galdera-erantzun hauk jaso ahal izan ditugu.
–Omenaldi baten barruan mugituko zarete. Jakintza haro hau P.M. Urruzunoren omenez eta inguruan burutu duzue. Dudarik gabe, ezaguna dateke Urruzuno zuen artean baina zoritxarrez, agian, ez hainbat irakurleen artean. Ager dizaiguzue Urruzuno. Nor zen P. M. Urruzuno?
–Hitz gutxitan erantzungo dizut. Elgoibarren jaio zen 1844garren urtean eta hementxe hil 1923an. Apaiz ikasketak egin ondoren Lesakan eta Oñan apaiz bezala egona dugu. Ondoren, Mendaro hauzora etorri zen, lehenik bertako parroko eta gero Agustinetako kapellau bezala, eta hemen hil zen lehen esan bezala, duela 50 urte. Apaiz ez ezik, euskal idazle ere bada Urruzuno. Batez ere bere ipuinetatik dugu ezaguna. Hamaika ipuin idatzitako idazlea dugu Urruzuno. Jakin dugunez astean bi ipuin burutzen zituen, gero euskal aldizkarietan atera zirenak. Hori delata ipuin sorta handia utzi digu Urruzunok. Lau liburuxkatan bildu ditu Auspoak bere lanik aipagarrienak, baina oraindik bada beste liburu mardul bat argitaratzeko lanik aski, eta hain Zuzen ere asmo horietan dabila Auspoa editoriala. Beraz, apaiz eta ipuin-idazle duzu bereziki P. M. Urruzuno.
–Zer esango zeniguke apaiz eta idazle zen aldetik? Izango dira, noski, hemen, Elgoibarren, bera ezagutu zutenak eta batez ere bere lanak irakurri dituztenak.
-Bai, halaxe da. Badira gure artean Urruzuno ezagutu dutenak eta hauei ere hurbildu gatzaizkie bera hobeto ezagutu nahiz. Batez ere Mendaroko Agustinetako mojatxoak dira hari buruz gehien esan dezaketenak, beren artean izan bait zuten kapellau bezela. Hauek diotenez apaiz on bat zen. Urruzuno, apal eta jakintsu. Hamaika errosario, bederatziurren eta elizkizun gozo eta ederren zuzendaria. Harenak bai noski errosarioak...; eta gutxi gehiago adineko jende nagusi gehienak ezagutu zuen Urruzuno. Idazle bezela berriz, ipuin idazlea esan dut lehen. Oso herrikoia bere idazlanetan; herri hzkuntza jatorra berak darabilkiena. Ez zen purista edo berrizalea; "nik herri xehearentzat idazten dut" zion berak. Bere garaian irri asko eragin zuten bere ipuin xelebreak. Zirikatzalle eta umore oneko agertzen da beti lanetan (ez dakit pundu honetaz ijitoak zer esango luketen).
–Litekeena da ondorengo galdera hau desegoki gertatzea baina zeurontzat, antolatzaileontzat zer da Urruzuno antolatu dituzuen jai hauen barruan, aitzakia bat agian?
–Beno, ez da haserretzeko adina baina aipatu duzun hitz horri ez deritzat egokiena. Urruzuno motibu eta arrazoin bat bezala hartu dugu egin nahi dugun jakintza haro honetarako. Bera gabe ere egin zitekean gauza dela uste dut, baina zer arrazoin egokiagorik euskall kultura haro bat eratzeko eta honen barruan bere garaian kultura horren laguntzaile eta indartzale jator izan zen gizona omentzeko?
–Erabat zurekin natorrela aitortu behar. Nola burutu duzue jaialdia?
-Jaialdiaren eraketa Elgoibarko "Ongarri" elkarte kulturalaren inguruan burutu da Gehienbat, eta honekin batera herriko beste elkarteetako jendearekin. Esango dizut, jende gaztea izan dela gehienbat omenaldi hau antolatzen ibili dena. Omenaldia berriz San Antongo Jaietan egitea ikusi genuen egokiena; horregatik egingo da urtarrilaren 17tik 88ra.
–Labur bederen emango ahal diguzue omenaldi honetan egingo diren jaialdi, hitzaldi, sariketa eta ekintza berezienen berri?
–Esan bezala omenaldia urtarrilaren 17tik 28ra izanen da eta hona hemen ekintza berexienak: Euskal jaialdi bat ikastolako umeekin; Abeslarien jaialdi bat. Mahai ingurua euskal aldizkarietako arduradunekin, euskal kazetaritzaren inguruan. Herriko margolarien erakusketa bat ere bai. Argazki sariketa bat. Haurren pintura eta esku-lanen sariketa. Egungo euskal literaturari buruz Joseba Intxaustiren hitzaldia eta "Gure Ikastola" liburuaren aurkezpena; euskal liburuen eta diskoen azoka eta bertsolari saio bat. Hauetaz gainera beste bi ekintza daude Urruzunori zuzenago dagozkionak. Bata "Iru-Ziri" antzerki irrigarria Urruzanoren ipuinekin Agustin Zubikarai jaunak taxutu eta Elgoibarko talde ezagun eta jator batek antzestuko duena. Eta bestea, Urruzuno euskaltzain izan zenez, Euskaltbaindika Elgoibarren ospatuko duen hileroko Batzar Nagusia.
–Ikusten dugunez asmo eder eta handiak dira zuenak eta ez txikiagoak hori dena antolatzen hartu dituzuen lanak. Beste galdera bat egin nahi nizueke. Zer da Elgoibarrentzat honelako omenaldi bat?
–Elgoibar berez da aberatsa bere manifestazio guztietan dinamika handiko herritzat daukate atzerritarrek. Ez dugu ahaztu behar industrializatutako herri bat dugula eta industrial izate honen eragina ageria dela elgoibartarren zenbait ekintzatan. Omenaldi honek herri osoaren agerpen bizi izan nahi luke, gure kulturaren sakontze bat. Beti lantzen dira urtean zehar jakintza gaiak ematen diren hitzaldi eta saioetan baina aspaldian ez genuen hain saiaera eta jardanaildi seriorik ukan.
–Eta azkenik galdera bat: nolakoa izango dela uste duzue herriaren erantzuna? Nola erantzungo diete elgoibartarrek P. M. Urruzunoren omenez eratu dituzuen jai hauei?
–Erantzuna herri osearena izango da. Omenaldi hau elgoibartar guztiok egiten dugu eta denok dugu esku omenaldi honetan. Egingo diren jaialdiak denon onari begira eginik daude, denontzat zabaldurik daude: gazte eta zaharrentzat, kaletar eta baserritarrentzat, nekazari eta langileentzat. Eta hori horrela izanik ezin hobea izango dela uste dugu herriaren erantzuna eta handikiro ospatuko dugula elgoibartarrok gure herriak eman duen idazle eta gizon handi honen heriotzaren 50garren urtebetetzea.

Hauetxek izan dira omenaldi honen antolatzaIleek gure galderei eman dizkietan erantzunak. Horra beraz Elgoibar Urrozunoren omenez. Gure lana beterik genuen eta etxera bidean jarri gara.
Baina han, han utzi dugu Elgoibar omenaldi bikain honen ametsa aurrez miresten zeren eta gaur amets dena bihar egia gertatuko bait da, eta gaur kapulu dena bihar lore eder bihurtuko elgoibartarren lorategian, Pedro Migel Urruzunoren omenezko jai honetan.
HARANEKO

Pedro Migel Urruzuno
1

GaiezGizarteaErlijioaEliza katolApaizak
PertsonaiazURRUZONO1