Errenditzeak ez dizue balioko. Ez esatera ausartu zineten. Orain denari bai esateak ez zaituzte salbatuko. Bost urtez austerizidioz miseriara eraman ostean, itun itxurako inposaketaz bonbardatu du Europako establishmentak Grezia. Europako ezker osoak bizi du haren larruan XXI. mendeko katarsi handi hau, kalamitate berriak iragartzen dituena.

Ez itxaron Keynesi: aspaldi hil zen. Alexis Tsiprasek eta Syrizak ez omen zuten programa sozialista bat aurkezten, soilik betidanik sozialdemokratek defenditu izan dituzten politiken antzeko zerbait, Krugman eta Stiglitz Nobel saridunek bermatzeko modukoa. Barack Obama bera ari zela bultzaka Washingtondik norabide berean. Baina “Niet” entzun da Bruselastik.

Greziako populuaren %62k gaitzetsi duela bost urtez porrota baizik erakutsi ez duen errezeta neoliberala. Kontuz ibiltzeko geopolitikarekin, Europaren ekialdeko mugaldearekin, Turkiarekin, ultraeskuindarren mehatxuarekin... Niet, erantzun du Europako nomenklaturak. Edo obeditzen duzue itsu-itsuan eta orduan ere ez da segurua salbatuko zaretenik, edo hondora zoazte, suntsiketara.

The Guardianek negoziaketetan zeukan korrespontsal Ian Traynorrek kontatu zuen Merkel, Hollande eta Tsipras aurrez aurre geratu ziren azken bilkura-estualdiaren giroa azaltzeko Europako goi funtzionario batek alderatu ziola bañera tortura saio batekin. 

Bost urte lehenago, 2010ean, antzeko zelada bat egin zioten New Yorken Jose Luis Rodriguez Zapaterori, Juan Jose Millas idazle ezagunak El enigma Zapatero-n kontatu duenez. AEBetako banku eta inbertsio funts nagusiekin bildu zen, Espainiarentzako laguntza eske. “Bilera hartan ikusi zen lehendakari konstituzional bat erruki eske de factozko Gobernu bati. Jakina da harez geroztik (lehenagotik ere bai, egia esan) Zapatero hasi zela ordura arte sinesten zuenaren justu alderantzizkoa egiten”.

Bañera-n torturatzen duten atxilotuari gertatzen omen zaion bezalatsu, agian Tsiprasek eta Tsakalotosek  sinetsiko zuten borreroei denetan amen sinatzearekin arinduko zitzaiela patua. Gurutze-bide oinazetsuaren geldialdia baizik ez zen, ordea. 

Argiak uztailaren 12ko azalaren tituluetan ipini zuen: “Greziaren ezetzak Europa berritzea eskatzen du”. Hura baikortasunetik sinetsi zuenak orain gauza bera sinetsi beharko du hamabost egun beranduago ezkortasunetik. Europar Batasunaren diseinu ekonomikoa, politikoa eta soziala errotik aldatu beharra erakusten du lokatzetan abandonatutako Greziak.

Eta hala ere, Greziari zorraren zati bat barkatu beharko zaio, beste hainbat herrialderi behin baino gehiagotan (Alemaniari barne) egin bezala. Erreferendumean “Oxi” defenditu zutenen argudio hura geroztik berretsi dute baita austeritate formula neoliberalaren propagandistek ere. Nazioarteko Diru Funtsak berak, horra.

Baina argudioak balio du derrigorrezko Grexita defenditzen dutenentzako ere. Alemanian herritar askok (gehienek?) diotenez, pagatu ezingo dutenez, zertarako eduki bazkide? Greziarrek beren borrero nagusitzat daukaten Wolfgang Schaüblek erreparorik gabe aldarrikatu du eurotik kanporatzea aldi baterako soluzio moduan.  

Non da B plan sinesgarria?

Yanis Varufakis finantza ministroak aitortu du publikoki hirugarren memorandum edo erreskatea hitzartzeaz at Atenasko gobernuak ez zeukala B planik. Ura pasa eta gero gutxienekoa da Varufakisek noiz abisatu zuen eta zenbat egin zuen. Euroaren inguruan dagoen makineria erraldoitik irteteko operazio konplexuak lan talde zabala eskatzen zuen, antolaketa serioa, eta ez da egon. Edo Syrizaren zuzendaritzak baloratu zuen ez zegoela B plan errealista batentzako tarterik.

Nork dauka, ordea, gaur Europan horrelakok B planik? Greziako Zorraren Egiaren batzordeko burua den Eric Toussaintek azaldu ditu bere ustez izan behar lituzkeen lerro nagusiak, baina hortik herrialde oso bateko egitura guztiak eurotik at bestelako moneta berri batean artikulatzera mendia dago.

Europako ezkerreko alderdi, sindikatu eta pertsonalitateetatik nork egingo luke apustu Toussaintek edo Varufakisek aipatu alternatiben alde? Zenbat gehiagok, isilean bederen, aitortuko dute ados datozela Dimitris Mardas ministroarekin esan duenean eurotik irten eta drakmara itzultzea proposatu dutenak ilargian bizi direla?    

Greziarrek kartarik ez jokorako eta etsaiak jakin. Baina Europan inork gutxi dauka autoritate morala aurpegiratzeko Syrizako agintariei B plana antolatu ez izana, hirugarren erreskate leunago bat lortzeko apustua jokatu izana Europako aginte faktikoak hain urrun iritsiko ez ziren itxaropenean.  Hamarkada luzeotako ortodoxia neoliberalaren ostean zer besterik egiten du, alternatiba teorikoak aipatzez gain, Europako ezker politiko eta sindikalak?

Sare sozialak bai egon dira sutan #ThisIsACoup garrasika. Ez ordea kaleak. Europako instituzioek osatutako amaraunaren sendoak eta oligarkiak neoliberalismozko hamarkadotan hartu duen indar bortitzak aurrez aurre alternatibarik edukiko balin badute, haiek zulatu nahi dituztenek akademiko keynestarren artikuluak baino zerbait zorrotzagoa erakutsi beharko dute.

Horra Grezia hiru hamarkadatako miseriara kondenatua. Alemaniatik entzun da: zorraren zatirik barkatzerik ezin da aipatu, aldiz, zorra luzatzea ba omen da arintzeko modua. Ondoko hiru belaunaldiak preso harturik? Lehenago sutuko dira bazterrak. Ez dugu ikasi Adolf Hitler agintera eraman zuen Versaillesko itunaz geroztik.

Tsiprasi dimisioa ematean hau idatzi dio Nadia Valvani ministroak: “Alexis, nik baino hobeto dakizu gerra batean etsaia askoz indartsuagoa dela ikusitakoan errenditzea onartzen dela, zeure indarrak bildu eta porrotera eraman zaituzten baldintzak aldatzeko asmoz. Baina errenditze hau hain da izugarria ezen ez baitigu gure indarrak berrantolatzeko aukerarik emango. Gure sinadurak okerragotzen du burua jasotzen hasi behar zuen jende txiroaren egoera, hobi gaineko harri handi bat gertatuko da, urte luzetarako askapenerako edozein ahalmen hondatuko duena”.

Uda nahasia Grezian, udazken trumoitsua Europan. Are murrizketa gehiago iragarri dira uztailean Britainia Handian. Ez dira gutxiago izanen Frantzian eta Espainian, zer esan Portugalen, Italian eta Irlandan. Nork bere burua salbatu nahian, denetan indartuz autoritarismoa eta eskuin muturra.