Garai politiko berrian gaude. Preso eta iheslari politikoen aldeko sostenguak lehentasuna hartu du normalizazio politikoaren bidean. Aro honen lekuko ditugu iragan abenduan plazaratu eta kaleratutako ekimen ugari –Ipar nahiz Hego Euskal Herrian–. Baionako karriketan 4.000 lagunek Euskal Herriak irtenbide demokratikoa behar duela  aldarrikatu zuten. Manifestazioan, presoen eta iheslarien eskubideak bermatzea berebizikoa dela adierazi zuten ozenki.

Oro har, abenduan, hainbat herritan manifestazioak izateaz bestera, preso eta iheslarien aldeko itxialdiak eta baraualdiak izan dira tokian toki. Barañainen, adibidez, jendeak bertako Julian Retegi frontoia bete zuen presoen sakabanaketaren amaiera eskatuz. Halaber, preso izandako 400 lagunek agerraldia egin zuten Azpeitiko Izarraitz frontoian, “Euskal Preso eta Iheslariak Etxera” aldarrikatuz. Herritar hauen guztien iritziz, Espainiako eta Frantziako gobernuek presoen dispertsioarekin amaitzea lehen –eta funtsezko– urratsa litzateke normalizazio politikoaren prozesua egonkortzeko. 

Alta bada, horiek horrela, prozesuarekiko jarrera ez da aldatu Espainiako zein Frantziako estatuen aldetik. Esate baterako, Baionako manifestazioaren biharamunean, polizia frantsesak Josu Esparza iheslaria Espainiaratu zuen “euroagindua” aplikatuz. Halaber, poliziak berak Intza Oxandabaratz eta Julen Mujika herritarrak espetxeratu zituen. Adibideak besterik ez dira. 

Gernikako adierazpena sinatu duten alderdiek, hala nola Aieteko Adierazpenarekin bat egin duten alderdi, sindikatu eta gizarte eragileek bat egin dute presoen aldeko eskubideak betetzeko nahia eta beharrarekin. Areago, esate baterako, Patxi Lopez lehendakariak eta Nafarroako alderdi sozialistak presoekin malguago izatea eskatu diote PPko Mariano Rajoy buru duen Espainiako Gobernu berriari.

Bien bitartean, Euskal Preso Politikoen Kolektiboa (EPPK) aipatutako alderdi, talde eta eragile politikoek hartutako konpromisioari batu zaio. Preso bakoitzak Euskal Herrian elkartzeko eskaera egingo zuela esan du Kolektiboak. Presoek prozesuan egin beharreko ekarpena egin ahal izateko Euskal Herrian batuta egotea nahi dute, prozesua bideratzeko landu beharreko ildo politikoa zehazteko.

Eragileak eragile, taldeak talde, “Egin dezagun bidea” taldeak aurrea hartu du. Hil honen 7an manifestazio eskerga itxaron da Bilboko kaleetan. Espetxe politika aldatzeko lehen urratsa bezala jotzen dute deitzaileek. Manifestazioa kolosala izango ei da. Hala dio lemak. 10.000 atxikimendu baino gehiago jaso du deialdiak dagoeneko. Jende osteek Bilboko karrikak beteko dituzte modu kolosalean.

Anartean, guhaurek, preso izatearen esperientzia eta presoen mundua ezagutzen duen abokatu baten lekukotasunak bildu ditugu hurrengo lau orrietan.