Eta wolframioa gerran sartu zen

Bigarren Mundu Gerra
Alemaniar Panther tankea Bigarren Mundu Gerran. Naziek wolframioa behar zuten tankeen, ontzien nahiz hegazkinen blindajea hobetzeko eta jaurtigaiak gogortzeko. Horrek, azkenean, Espainia frankistaren eta AEBen arteko harremanak baldintzatu zituen.www.deviantart.net
Madril, 1943ko martxoa. Alemaniako enbaxadore Hans Adolf von Moltke Francoren Industria eta Merkataritza ministro Demetrio Carcellerrekin bildu zen eta zera esan zion: “Guretzat wolframioa gizakiarentzat odola bezain garrantzitsua da”.

Wolframioa edo tungstenoa metal estrategikoa zen, fusio puntu altuena duen elementua baita. Bigarren Mundu Gerran blindajerako eta jaurtigaiak gogortzeko erabiltzen zuten. Txina zen munduko ekoizle nagusia, baina 1941ean Alemaniak SESB inbaditu zuenetik Asiatik Europarako garraioa etenda zegoen, eta Europa bertako ustiapenetara jo behar izan zuten alemaniarrek. Europako wolframioaren %95 Iberiar penintsulan erauzten zenez, nazien arma industriarentzat nahitaezko bihurtu zen gobernu frankistarekin hornikuntza adostea. Eta orduan Espainiaren eta AEBen arteko “wolframioaren gatazka” piztu zen, Joan Maria Thomas historialariak La batalla del wolframio. Estados Unidos y España de Pearl Harbor a la Guerra Fría (Cátedra, 2010) lanean jaso duenez.

AEBetako Gobernuak Espainiari petrolioaren salmentaren gaineko enbargoa ezartzea erabaki zuen, eta bi herrialdeen arteko tentsioa areagotu egin zen. AEBek hainbat baldintza ezarri zuten enbargoa altxatzeko: Espainiako uretan atzemandako itsasontzi estatubatuarrak askatzea, Hitlerren alde borrokatutako soldaduak zigortzea... Baina baldintza nagusia Alemaniarako wolframio esportazioak etetea zen.

Roosevelt presidenteak hauxe esan zuen: “Egungo Espainiako erregimena higuingarria da estatubatuarren demokraziari eta gobernu egokiari buruzko ideientzat”. Carlton Hayes historialariak, garai bertsuan, zera esan zuen memorando batean: “Estatubatuar gehienek Espainia errepublika demokratiko bihurtzea nahi dute”.

Baina gatazkaren oinarriak ekonomikoak ziren, ez ideologikoak. Eta, hala, baldintza ekonomikoak konpondu ahala, estatubatuarren iritzia ere aldatu zen. Hayesek berak geroxeago esan zuenez, “Espainia funtsean herrialde demokratikoa dela onartzen dut, demokraziak askotariko adierazpideak izan baititzake”. AEBek Francoren diktaduraren amaiera ez bultzatzea erabaki zuten, besteak beste, 1783an, Bergaran, Elhuyar anaiek isolatutako elementu kimikoari esker. Edo haren erruz.

Kanal honetatik interesatuko zaizu: II. Mundu Gerra
Missak Manouchianen lorratza
Euskal partisano komunistak nazien kontra

Otsailaren 21ean Missak Manouchian eta Melinée Assadourian senar-emazte armeniarren gorpuzkiak Pariseko Panteoian sartuko dituzte ohore guztiekin. Poeta eta partisano komunista, Manouchianek ekintza ikusgarriak gidatu zituen Bigarren Mundu Gerran okupaturiko Frantzian,... [+]


2024-02-12 | Jakoba Errekondo
Indi gaztainondoaren gerrateak

Zuloan sartuta egotea ez duk txarrena –esan zion Manuk–, txarrena duk ez jakitea noiz aterako haizen, edo inoiz aterako haizen ere. Lander Garroren Gerra Txikia nobelan, non gerra bateko iheslarien gorabeherak azaltzen dituen, pertsonaien artean, Anna Frank dakarte... [+]


Frankismoko bunkerrak
Hormigoizko orbainak Pirinioetako mugan

1936ko Gerra amaitzear zela, Franco diktadoreak Pirinioetan milaka bunker eraikitzea agindu zuen. Mendian horiek ikusten aspaldi ohituak gaude, baina ez genekien defentsarako lerro erraldoi bat osatzen zutela, eta azken urteetan berreskuratzeko ekimenak jarri dira abian. Izan... [+]


Adolf Eichmann: errugabea sentitzen zen nazia

Aurten 60 urte bete dira Hannah Arendtek Eichmann Jerusalemen liburua kaleratu zuenetik. Urte bat gehiago pasatu da Adolf Eichmann funtzionario nazia, Holokaustoaren "arduradun logistikoa", Israelen urkatu zutenetik. Eichmannen epaiketaren jarraipen... [+]


Nor zen Adolf Eichmann?

Karl Adolf Eichmann (Solingen, Alemaniako Inperioa, 1906 - Ramleh, Israel, 1962) Alemania naziko SSetako goi-mailako ofiziala izan zen, bereziki ezaguna Azken Konponbidea edo Azken Soluzioa deitu zitzaioneko “arduradun logistiko” gisa izendatu izan delako... [+]


Eguneraketa berriak daude