Horrela zioen, Argian, duela aste gutxiko erreportaje batek: “Quetta kulturanitza izan daiteke, baina inolaz ere elkarbizitzaren eredu”. Eta, testu horretan, Quetta (hiri hori Pakistanen egonda ere, afganistarrak omen dira nagusi) izenaren ordez Euskal Herria idatziko bagenu? Izan ere, bertakoen artean egon badago errotikako ezberdintasun ugari: espainiar kulturakoak, frantziar kulturakoak eta euskal kulturakoak batetik, gehi gurera iristen ari zaizkigun etorkinak, bestetik. Badugu, beraz, aniztasun kulturala. Baina, elkarbizitzarik?

Ezezkotan nago, ezberdina den guztia onartzea zaila zaigulako eta ezberdin pentsatzen dutenak norberaren “egia propio”ra erakartzen saiatzen garelako, beste izaera horien zilegitasunaz jabetu gabe. Eta beste horiek gutako bat bihurtzeko ahalegin horietan porrot eginez gero, “egoskor horiek” etsaitzat jo ohi ditugu. Beste herrialde batzuetan, ostera, malguagoak dira.

Gure ezaugarri kultural horren isla EAEko azken hauteskundeetan antzeman da. Euskal nazionalista edo abertzale askok ezin zuten pentsatu alderdi espainiarren bat Jaurlaritza hartzera irits zitekeenik, hori gauzatu denean harri eta zur geldituz. Alegia, Euskal Herri abertzale batekin amesten duten herritar asko ez ziren jabetzen espainiar sentitzen diren hurkoek agintea hartzeko zuten posibilitate errealaz; mehatxu gogaikarri hori gogor arbuiatzen zuten. Alegia, ametsak errealitatetzat hartuta, herritar ez-abertzale –ezberdin– horien existentziari eta indarrari uko egiten zieten. Zurruntasun kulturala, norberaren ideiekin bat ez datorren begi-bistako errealitatea ukatzeraino iristen dena.

Izan ere, politikan behin eta berriz antzematen da ezberdina denaren aurrean dugun errefus itsu hori; adibidez, abertzale eta espainiar sentitzen direnen artekoa. Areago, hain dago sartuta zurruntasun hori gurean, non abertzaletasuna partekatzen dutenak ere etsaituta dauden elkarrekin. Hortaz, abertzaletasunaren indarra ezin da ulertu EAJ + Aralar + EA + Batasuna + Hamaika Bat batuketaren arabera, enbor bereko batugai horien artean gainditu ezinezko ezberdintasunak daudelako. Letra-zopa hori ez da logikoa. Zenbait diferentzi ideologiko egonda ere, halakoak gaindituko lituzkeen oinarrizko batasun bat behar da, batez ere abertzaletasunari aurre egiteko asmotan elkartu direnen aurrean. Baina, indar politiko horiek duten elkarri ulertzeko ezintasuna ez da beti ideologikoa; gakoa, arestian esandako gure zurruntasun kulturalean datza: gu geu erabat bezalakoa ez dena etsaitzat jotzera garamatza.

Hasierako erreportajera itzuliz, pentsatzekoa da Quettan dagoen egoerara hemen ez garela iritsiko: “Talde ezberdinen arteko tiroketak, bazarreko postuetako eztandak, hilketa selektiboak eta bahiketak dira egunerokotasunaren taupadak”. Baina, Euskal Herria desagerrarazteko ez dago halakoren beharrik ere; horretarako nahikoa da-eta “ahaide politiko”en arteko ezintasuna elkarri ulertzeko. Gu geu erabat bezalakoa ez dena etsaitzat jotzeak herri bezala desagertzera garamatza.

Euskal Herrian dugun aniztasunari erreparatuta, soilik ezberdintasunak onartuta izango zaigu posible egitasmo politiko bat eraikitzea, non gehiengo zabal batentzako lekua egongo den. Hasteko eta gutxienez, euskal nazionalista edo abertzaleengandik abiatuta.