Aita Joseba Intxaustirekin izketan

Barcelona~tik
Aita Joseba Intxaustirekin izketan
–Aita Intxausti: noiztik zaude Bartzelona'n eta zer dala ta Arantzazu'tik aldendurik?
–Hirugarren urtea betetzen ari naiz aurtengoarekin hemen, Katalanok ezagutzen ari naiz piskaka piskaka. Herbeste bizitza honen zergatia nire ,ikas-lanak ditut. Orain bost urte egin nintzan apaiz; geroztik bi urte irakasle bezela eman ditut. Orain, bertiro, ikasle bihurtu naiz, noizartekoa izango denaren berri haundirik ez dudala. Bartzelonako Unibersidadean dauzkat nere gaurko buruhausteak: istoria ikasten diardut, kondaira modernua
–A. bai? Zu ez ziñan, ba, hizkuntzalaritarako? Zure lanak ta idaz lanak hala ziruditen behintzat...
–Zoritxarrez, nere adiskide ta lagunak hori bera pentsatu ohi izan dute hizkuntzazale nintzala alegia. Mutikotatik arlo horretan jardun nintzan, nere garai haietako joera ta inguruko beharrak eraginda, baiña lan ta kezka hoiek kanpotik ezarri zaizkit. Hizkuntzak matte ditut gizonaren tresna direlako, baiña horregatixe bakarrik. Ez nuke kimiko izan nahi; maiteago dut antropologia. psikoanalista, istoria, gizonaren billa doan edozein jakintza Beste puntara ere ez nuke joan nahi: ba dakit mintzaera bidez gizona arkitu ditekena, filologia-ixtudio asko, ordea,gizon horrengandik urrunegi gelditzen direlakoan nago. Filologia ez aukeratzeko beste arrazoi bat ere izan dut: Euskal Herrian filologo aunitz ba ditugu artaldeka,.. Koldo Mitxelena'k betidanik txundituta eduki nau: hainbesteren artean eroapen etengabea du. Ni ere gerra egille izan natzaio, baiña damu damututa nago.
–"Euskal Aditza" ilburua ezkeroztik idatzi Edo argitaldu al dezu beste alako zarbait gure izkuntzari buruz?
–Lehenen pekatu horren konpongarri izan diteken beste bat argitara eman dut: laburpen ta zuzengarri izan dedin. Orain hillabete batzuk irtten da kalera. Zazpi ikasgaletan ematen da euskal berboa. Horrezaz gaiñera, beste zertxobait ere eman nuen Euskera.' aldizkarian gure batxiller mutikoeri lagundu nahirik. Ez dakit ezertarako ta iñorentzat baliagarri gertatu den, baiña ni, laguntzaille izan zitekelakoan jardun nintzan. Maisu bakoitzal. omen du bere liburuxka: hori da nerea
–Zeri derizkiozu beharrekoena gure euskera erakusteko: irakas tresnrik bai al degu?
–Entzun dudanez, maistrak sortzen ari dire azken bolada honetan. Gizon eta emakumeak behar ditugu Euskal Herrian, baiña, bildur naiz, ez ditugu behar haiña izango gure herri ta auzoetarako. Irokaskintza ogi bide eskasa da.. Hortik ez da iñor aberastu, ta euskaldunok lehenik ogia nahi dugu, ta kotxearen arnetsetan hasiak gera. Laister Merkatu Komunaren maillara helduak izango geralakoan nago Beste zerbait ere komeni litzake: eliz ikastetxeetan daduzkagun irakasle zenbait kanpora bota ta kanpoan dauzkagunak ekarri. Honela Anai ta fraideok alfabetizatu genitzake, ta ogibide eskasarekin bizi ditezken fraideok Herri pobre honi euskera ere irakas dezaiotela. Moja gehienak beste tratamenturik beharko lukete, hor pentsa-moldeak baitire oinarrietatik teillaturaiño aldatu behar ditugunak. Egingo dugu hori ere, Hil baiño lehen izan dedilla! Irakasleak dire gure lehenbiziko beharkizun korria: gi zonak,
–Baiña zertarako ditugu gizon hoiek, lanegiterik ez baldin badaukate?
–Ta zertaraka ditugu legeak, asmoak ta asmazoiak, gizonik ez baldin badugu. Urliak beti uste izan du, legeak aldatzean, mundua zeru izango dugula, baiña mundu aliatu horretan ere gizadeabrukumeak suelto gelditu zaizkio, ta hoiek dire mundua inpernu egiten dutenak. Gizonak sortu behar ditu: irakasleak. Oso gaizki ez banago, etorkizunak gehiago zor izango dio Donostiako Sandia jaunari, iriki dituen gizategiengatik, beste edonungo politikori baiño. Betoz legeak; betoz, lehenago. irakasleak jakintza ta giza-sen onez beteak.
–Eskolatze-lan honetan zer gehiagoe gin genezake.
–Gaiñerako dena. Egin dezagun (ametsaren ahalmena! ) eskolak ba ditugula (legea gurekin! ) ta maisuak ere bai. Gehiagorik eska ote liteke? Euskal_Herri guzirako Irakaskuntza Ministerio bat behar dugu, lan guzia eratu ta planifika dezan. Batzorde horrek lege-agintea bere esku izan dezala gaiñera Baiña, honela nahiz bestela, liburu ta irakasbide onenak behar ditugu. zeregin hau bizpahiru urtetan burutu behar litzake: Gobernuak eman dezaigula horretarako dirua, guk horretarako ta bestetarako ematen diogunetik. Kontuz, ordea: sasimediku guziak Euskal Herritik kanpora behar ditugu (ni aldiz aurretik irten nintzan, Lan Batzorde horretatik behar ez dugun mirakulurik egin ez dezaiguten. Hau kondizione garrantzizkoa da, sasiak bidea galerazten baitute. Gobernuak, Euskaltzaindiaren agintepean, babestuko duen Batzorde honek lanari ekin dezaiola, behar dituen gizonak elkarturik eta zar zaien zorra ordaindurik. Sorterriaren alde lanean ari direnek kotxea merezi baitute. Hori bai, lan egin dezatela gero!
–Azken hiru urteotan ezer berririk aurkitu ahal duzu Euskal Herrian.
Orain zortzi_hamar urte sumatu zen bidea daramakigu, zorionez. Literatura-alorrean, gazteri berria indartsu dator. Hizkuntza_zilborrari begiratseari utzi dionean, gauza jakingarriak esaten hasi da: gizonak eta gauza hoiek bultzatuta, ezin da isillik egon. Seiñale ona da hori. Emakumea gelako ispilluarentzat apaintzen denean, gaizki doa gizadia, baiña etxeko ta kaleko gizonentzat ari denean, emakumetasun zuzenenari dagokionez apaintzen da Euskeraren "ixkribauak", azkeneko berrogitabamar urteetan, testamentu gehiegi izenpetu dute: idazle berriak nahiago dute, nunbait, ezkontza-paperak firmatzea, hizkuntza zaharrak kimu berriak irabaz ditzan. "Z. Argia"k euskerari ematen ari den osasuna kondairak bakarrik konta dezake nere barneko euskal inisidorea noizbahinka asaldatzen bazait ere. Azken bospasei urteotan euskalfedea, erdi galdurik nuen, ta, gazteri horri esker, optimistago nabil orain. Hala ere, ez nago bildurrik gabe: urrundik ikusten ta ikutzen dudan hau nik sumatzen dudan bezelako ez izatea ere ba liteke. Euskaltzaindiaren batzar-pare batera pozik jormgo nintzake, periskopio ona baita hori, nere ustez.
–Noiz joango zera berriz Euskal Herrira?
–Udaretan iristen naiz hara. Ez dut, ordea, euskalzaleekin hartuemarik izan ia Nagoen tokian egotea maite dut, nunbait Nere ikas-lanak amaitzean, ba liteke Euskal Herrira berriro itzultzea, baiña hiru-lau urte beharko ditut ordurarte.
–Bartzelona'ko euskaldunentzat bai omen duzue hor euskal Meza: asko biltzen abal zerate, nola dijoakizue Meza hori?
–Poliki. Batzuetan, ez beti, jendetza galanta biltzen da. Alde horretatik kontent egon gaitezke Orain gaiñera euskal-moja talde bat ba dugu, abestietan lagun dezaiguten. Honelako moja asko ba- genitu, bestelako kukurrukua izango genuke olilategian. Hain zuzen ez dire denak hauen antzekoak: Meza hau eratu nahirik genbiltzala, Joan gintsaizkien beren kapilla,eske Ezezkoa eman ziguten, edozein istillu sortu zitekeala ta Jainko errukitsuak barka dezatela Beste hauek, ordea, pozik baino pozikago etortzen zaiskigu laguntzera. Gure elizkizuna nola doakigun? Noizbehinka zalantzaren bat izaten dut: folklorea ala liturgia egin nahi ote denentz. Zeren billa etortzen ote da jendea? Denak ez dire arrazoi beragatik etorriko noski, baiña dudatxo hori argitu nahi nuke.
–Bartzelona ko egunkari ta al dizkarietan irakurri dedanez, ondo artua izan da Euskaltzaindia ren Euskera aldezko eragiña, ta katalandar izkuntza zaleak suspertu dira berak ere beste orrenbeste egin nainz beren izkuntzaren aldez Ikastola, Ikastetxe, Antzerk ta literatura bidez. Ez al da egia?
–Bai, Barcelona tik begiratuta orain Euskal-Herria egin diren eskari ta gaiñerakoak oso supergarri gertatzen dire katalanentzat. Sekulako indar eta bizia dugula uste dute hemengoek. Zerbait berrita pozgarririk gertatzen ari dela alegia. Katalanek, guk berak baiño gehiago maite gaituztenez, asko poztu dire gure altiste atsegiñok entzutean Tolosako Aiuntamentuarena, Euskaltzaindiaren eskaria, Nafarroako Diputazioaren erabakia, ta oso gogoko izan dire, ta hemengo unibersitaroka. talanzale ta intelektualen artean mana gozoa izan da dena Txundituta daude gure ausardiaz. Horko zera horrek bultzata-edo, hemengo "Institut d Estudis Catalans" delakoak ere eskabide berdintsuak egin ditu. Aldizkariek berriz, eman zuten bere garaian Barcelona_uriko alkatearen Madrilleko hitzaldia, katalanerak zituen eskubideak aitatuaz. Diputazioa ere oideak irikitzera doa. Horkoak ta hemengoak baturik, urruna hel gaizteke. Baiña egin artean, ikusi ta sinistu
Hemengo eskola ta gaiñerakoena agertzeko, leku gehiegi beharko zenuke aldizkarian. Eskolak ba dire, baiña ez haurrentzat, gure euskal_Herrian bezela. Hizkuntzaren egoera desberdiñak, bide ezberdiñetara eramaten gaituzte
Ta Euskal-Herriko euskalzale ta euiskaltzaiñentzat zerbait esango zenuke?
–Euskaltzaindiari nere txaloek, gaztetu bizitu ta indartu delako. Bera da itxaropideirik haundiena. Euskaltzaleeri, askori txaloak, zen. baiti eztabaidak (ezagutzen ez diren alorretan, behintzat) utz ditzatela Medikuak karrera egiten dute le henik, eta bestela sasimediku izena ematen zaie, Ta euskaltzale gazteeri etorkizuna (hau beti esan ohi da, ta ez naIz ni gutxiago izango), etorkizuna ta askotan presentea direla. Eskerrik asko, galdu nuen itxaropen osoaren erdie bihurtu didatelako
Onenbestez bukatu da segurat prantziskotar praille gazte jakintsu onekin, Aste Santuz, Bartzelonan izan degun jardunaldi atsegin eta jakingarria.
ZELETA
12

GaiezGizarteaErlijioaEliza katolApaizak
PertsonaiazINTXAUSTI1
EgileezELETA1Gizartea