argia.eus
INPRIMATU
Gureak entropia handiko sistemak dira
Joxerra Aizpurua Sarasola 2009ko martxoaren 01
Joxerra Aizpurua
Dani Blanco
Bizitzan izan ditudan irakasle gehienek kontzeptu fisikoak eta matematikoak halako edo horrelako formula edo legerekin nolabait ordezkatu daitezkeela adierazi didate gehienetan. Baina beti bazegoen oso garrantzitsua den koletila, honako hauxe: “Esandakoak balio du laborategi-baldintzetan edota beste fenomeno edo gertaeren ezean”.
 
Hamabost urte nituela lehen aldiz entzun nuen entropia hitza irakasle baten ahoan. “Entropia sistemen desordena neurtzen duen parametroa da” eta “Unibertsoan entropia etenik gabe handitzen doa”. Bi esaldi horiek geratu zitzaizkidan errekamaran nahiz eta artean ez nien garrantzirik eman.
 
Unibertsitateko garaia amaitu ondoren, lan munduan murgildu nintzenean, laneko metodoek, prozesuek, proiektuen hitoek eta abarrek jarraitu zioten arestian aipatu kontzeptu fisikoak azaltzeko antzeko bideari. Hau da, produktu hau saldu behar dugu merkatu honetan, prezio horretan eta baliabide haiekin. Oso gutxitan, inoiz ez esatearren, saldu dugu edo produzitu dugu produktua aurrez planteatutako eszenatokian; gehienetan gurutzatu zaizkigu ezustekoak, hots, gaixotasunak, teknologi-arazoak, merkatu-aldaketak, eta abar.
 
Beste hitz batzuekin esanda, aurrez finkatutako asmoak betetzeko ezusteko bideak hartu behar izan ditugu. Baina hori ez da negozio-kontuetan bakarrik gertatzen ezta? Ez al da ba gure eguneroko bizitza sozialean edo familiarrean ere gertatzen?
Hala ere, arazoak edo gertaerak, banan-banan, laborategi-baldintzetan aztertzeko heziak gaude eta sortzen diren konplikazioen aurrean “dakizuna edo posible duzuna egitea baino ez zaizu geratzen”.
 
Hau dela eta, nire bizitza oso entropikoa zela konturatu nintzenean zig-zag eran ibiltzen hasi nintzen eta ez dut uste orain arte bi zig-zag berdinak egin ditudanik. Hurbileko lagun asko ikusi dut galdurik “nola gertatu da hau” esaten zuen bitartean. Egia da gertaera behin gertatu eta gero, batzuetan zergatiaren arrazoiak jakitea posible dela, baina beste askotan ez, hortxe bestela ozono-zuloaren errekuperazio lasterra –oraingoz–, poloetako urtze azkarra –teoria asko dago, baina ezer ez dago frogatuta–, eta nola ez! bizi dugun krisia. Azken hau adibidez: ez al da oso entropia handiko sistema? Ekonomilariak, teknikariak eta politikariak ezarritako parametro guztiak ez al dira pikutara joan? Ez al zaizue iruditzen entropia handiko sistemetan nolabait defendatzeko edozein legeren edo formularen aurretik, giza sena edo bestela esanda zig-zageatzeko ahalmena ezeren aurretik baliatu behar dugula?