Duela bi aste irakasle mordoa joan zen Kubara, Pedagogia 2009 Kongresuan parte hartzera. Guztira 5.000 irakasle inguru, gehienak latinoamerikarrak, tartean nola ez hogeiren bat euskaldun ginen. Hik Hasiko lagunek antolatutako bidaian, hemengo hotz-elurteak atzean utzi eta gogoz abiatu ginen Habana epelera, eredu pedagogiko berrien bila.
 
Larria da egoera Latinoamerikan, indigenen egoera, emakumeena, txiroena... Testuinguru horretan irakasle askoren egitekoa militantea da horregatik, halabeharrez. Trintxera moduan bizi du irakasle askok lanbidea eta ondorioz politika ere oso presente egon da Kongresu osoan.
 
Latinoamerikako testuinguruan ezin da irakaskuntzaz hitz egin, politikaz edo ekonomiaz hitz egin gabe. Deigarria da esaterako irakasle-militante horiek Karl Marx auditorioan ikustea, 40 herrialdetakoak izan arren guztiak batera oihu egiten: “¡Alerta! ¡Alerta! Alerta que camina la espada de Bolibar por América Latina”. Horrelako bilkurak ezkerraren indar erakustaldiak bihurtzen dira.
 
Bolibarren ezpata horrek ordea gazteleraz bakarrik zekien. Kongresuko ekitaldi ofizialetan ez genuen beste hizkuntzarik entzun. Gazteleraz egin zen sarrera, gazteleraz abestu ziguten, diskurtso politikoak, ponentzia guztiak, dena egin zuten gazteleraz. Irakasleek sakoneko aldaketak nahi dituzte, hori argi geratu zen, baina antolatzaileek gazteleraren hegemonia ez zuten zalantzan ipini.
 
Oihuok entzutean nire golkorako pentsatzen nuen Bolibarren ezpata hori ez ote zen Luis Cernudak loriatu zuen beste ezpata hura. Gaztelerari Amerikako bidea ireki zion ezpata kolonial hura alegia: “Cuatro siglos atrás, con la pluma y la espada, ganaron para ella destino universal. Porque el poeta no puede conseguir para su lengua ese destino si no le asiste el héroe”. Kolonialismoaren ezpata linguistikoa altxatzen da oraindik ere Bolibar “askatzailearen” eskuan.
 
Bolibarren ezpatak horrela ezin ditu indigenen haurrak askatu, zapalkuntza kulturalaren hazia bere baitan daramalako. Cernudak zintzoki aitortu zuen: “Ellos, a sabiendas o no, quiéranlo o no, con esos mismos signos de su alma, que son las palabras, mantienen vivo el destino de nuestro país”.
 
Bilkura hauek gazteleraz bakarrik egiten diren artean, tokian tokiko hizkuntzei leku duin bat egiten ez zaien artean, beldur naiz Latinoamerikak kulturalki odolusten jarraituko duela ezpata kolonialak duela bost mende irekitako zauritik.