Beldurra aldatuz doa adinarekin

Tximistak
Tximistak
Beldur sentsazioa geneetan dago itxuraz, baina beldurra eragiten diguten arrazoiak aldatu egin daitezke, adinean aurrera goazen heinean. Horrela dio, bederen, Archives of General Psychiatry aldizkarian argitaratu den azterketa batek.

Ikertzaile estatubatuar eta suediarrek 2.490 bikiren garapena jarraitu zuten, zortzi urte zituztenean hasi eta hogei bitartera. Denbora horretan, beldurra eragin dezaketen hamahiru faktorerekin ea ikaratu ziren galdetu zieten. Iluntasuna, tximistak, dentistari egindako bisitak, armiarmak edo leku altuak ziren faktore horietako batzuk.

Ikerketak baieztatu egiten du pertsona batek beldurtzeko joera handiagoa edo txikiagoa izatea eragiten duten faktore genetikoak aldatuz doazela bizitzan zehar. Haurtzaroan, biki batek beldurra izateko probabilitatea handiagoa zen baldin eta beste biki identikoak ere beldur horixe sentitzen bazuen. Biki ez identikoek (bibitelinoek) ere beldurra eragiten duten faktore berberez ikaratzen ziren, baina proportzio txikiagoan. Eta horrek adierazten du badela osagai genetiko bat beldurrean.

Hala ere, umeak izutzen zituzten faktore horiek ez zuten berdin iraun, bikiak haziz joan ziren heinean. Biki batzuek gauza beren beldurra sentitzen zuten zortzi urterekin, baina ez hamabost edo hogei urte zituztenean. Eta behin heldu ondoren, pertsona horiek sentitzen zituzten beldurrak ez ziren ez beraiek, eta ezta beraien bikiek ere nerabezaroan sentitu zituztenak.

Adin bakoitzean beldur sentimendua eragiten duten geneak ezezagunak dira oraindik. Ikertzaile taldearen iritziz, gene horiek identifikatzeko lana hasi besterik ez da egin. Gene diferenteak aldarte edo izaera mota jakin batzuekin lotzeko saioak ere hasierako fasean daude. Itxaron egin beharko dugu, beraz.

Azkenak
Intsusaren bigarrena

Joan urteko udaberrian idatzi nuen intsusari eskainitako aurreneko artikulua eta orduan iragarri nuen bezala, testu sorta baten aurrenekoa izan zen. Sendabelar honen emana eta jakintza agortzen ez den iturriaren parekoa dela nioen eta uste dut udaberriro artikulu bat idazteko... [+]


Arrain-zoparako, besterik ezean, itsasoko igela

Amonak sarritan aipatu zidan badela arrain bat, garai batean kostaldeko herrietako sukalde askotan ohikoa zena. Arrain-zopa egiteko bereziki ezaguna omen zen, oso zaporetsua baita labean erreta jateko ere. Beti platerean oroitzen dut, eta beraz, orain gutxira arte oharkabeko... [+]


2024-04-22 | Jakoba Errekondo
Lurra elikatu, guk jan

Lurrari begira jartzea zaila da. Kosta egiten da. Landareekin lan egiten duenak maiz haiek bakarrik ikusten ditu. Etekina, uzta, ekoizpena, mozkina, errebenioa, emana, azken zurienean “porru-hazia” bezalako hitzak dira nagusi lur-langileen hizkuntzan.


2024-04-22 | Garazi Zabaleta
Txaramela
Pasta ekologikoa, ortuko barazki eta espezieekin egina

Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]


'Cristóbal Balenciaga' telesaila
"Nabaritu dadila euskaldun batzuok euskaldun baten istorioa kontatu dugula"

Cristóbal Balenciaga diseinatzailearen biografia kutsuko fikziozko telesaila egin du Moriarti hirukoteak, Disney+ plataformarentzat. Estreinakoa dute formatu horretan. Aitor Arregi eta Jon Garañorekin egin du hitzordua ARGIAk, Jose Mari Goenaga kanpoan baitzen,... [+]


Eguneraketa berriak daude