Do-do si do...

  • Donibane lohizune, 1928. Udako goiz batez Maurice Ravel (1875-1937) hondartzan zegoen eta itsasoan bainu bat hartzea erabaki zuen. Urtebete lehenago, 1927an, Ida Rubinstein dantzari eta koreografo ezagunak “espainiar izaerako ballet batentzako” musika egiteko eskatu zion ziburutarrari. Pariseko Operan erraz ahaztuko ez zen lana estreinatu nahi zuen Rubinsteinek.
Ravelek Andaluziako antzinako dantza bat berreskuratu nahi zuen: boleroa. Baina musikariak egunak eta asteak pasa zituen Donibane Lohizuneko etxean, nota bat bera ere idaztea lortu gabe. Goiz hartan, hondartzako uretan sartuta jaso zuen luzaroan bilatutako inspirazioa. Korrika irten zen uretatik, korrika zeharkatu zuen hondartza, eta korrika egin zuen etxerainoko bidea, Gustavo Samazeuilh laguna, harrituta, atzetik segika zuela. Pianoaren aurrean eseri eta, hatzak oraindik bustita zituela, jotzen hasi zen: do-do si do si do re do si la do-do la do. Ravelen Boleroa jaio zen. Melodia sinplea behin eta berriz errepikatuz, ordu laurden inguruko obra osatu zuen. 1928ko azaroaren 22an estreinatu zuten. Publikoaren harridura izan zen lehen erreakzioa. Baina berehala arrakasta izugarria lortu zuen eta Boleroa benetako maisulantzat jo zuten. Ez denek, ordea. Behin emakume batek ero baten lana zela esan zuen. Horrela erantzun zuen ziburutarrak: “Celle-là, elle a compris” (Horra hor, berak ulertu du). Maurice Ravelentzat neurriz kanpokoa zen Boleroak jasotako harrera, hainbesterainoko arrakastak nekatu egin zuen. Beretzat, Boleroaren sorrera “musikaz betetako esperientzia bat” baino ez zen izan.

Baina Boleroak bere bidean aurrera egin zuen. Metro eta erdira iristen ez den Bo Derek aktorea mito bihurtu zuen 10, emakume perfektua film kaxkarrean, belaunaldi oso bat liluratuta geratu baitzen aktore txikia hondartzan korrika ikusi zuenean Boleroaren notak entzuten ziren bitartean. Garai beretsuan, Sarajevoko Neguko Olinpiar Jokoetan, Jane Torvill eta Christopher Dean patinatzaile bikoteak inoiz izotz gainean eskainitako ikuskizunik ederrenetakoa eskaini zuten Ravelen piezaz lagunduta.

Bo Dereken filma (zorionez) ez dute zinemako antologiek jaso. Sarajevoko izotz pista (zoritxarrez) Balkanetako Gerran suntsitu zuten.
Baina egunero jende mordo batek, konturatu gabe, melodia hauxe du buruan edo ezpainetan: do-do si do...

Azkenak
BOLLOTOPAKETAK
Bollera subjektua erdigunean jartzera datorren hitzordua

Apirilaren 26, 27 eta 28 hauetan iraganen da Euskal Herriko bolleren topaketa, Leitza herrian. Izenak argiki dioen gisara bollerei irekitako jardunaldiak dira, baina, oro har, sexu/genero disidente oro da gomitaturik. Egitarau aberatsa eta askotarikoa ondurik, taldean... [+]


Gorputz hotsak
"Pianoa da konpainia izatea bezala, ez zara inoiz bakarrik sentitzen"

Musika klasikoa, regetoia eta rocka gustuko ditu Jakes Txapartegi pianistak (Hondarribia, Gipuzkoa, 2009). Itsua da, musika klasikoa jotzen du eta poliki-poliki jazza eta inprobisazioa ikastea gustatuko litzaioke. Etxean zuen teklatuarekin Pirritx eta Porrotxen “Maite... [+]


2024-04-28 | Axier Lopez
Dronea, munduko botere harreman desorekatuen ikur eta eragile

Giza asmakizun oro lez, onena eta txarrena egiteko gai dira. Baina, tamalez, dronea, beste ezeren gainetik, Mendebaldeko potentzia kapitalistek munduaren gehiengoa menpean jartzen jarraitzeko tresna nagusietakoa da. Zirrikitu teknologikoetatik haratago, funtsezko pieza da bizi... [+]


Iñaki Soto. Erredakzioko kazetaritza ardatz
"Gure Herriaren etorkizuna eta hizkuntzarena batera joango dira"

25 urte beteko ditu aurten Gara egunkariak. Ez da erraz izan. Teknologiak ekarritako iraultzari neurria hartuagatik ere, Espainiako auzitegietako epaileek erabakitako oztopo arbitrarioek egunean eguneko jarduna baldintzatu dute. Mirari hutsa, Iñaki Soto zuzendariaren... [+]


Migrazio eta Asilo ituna: Europaren legatu kolonialista denon begien bistan

Europar Batasunean berriki onartu den Migrazio Itunak, asko zaildu dizkie gauzak euren herrialdetik ihesi doazen eta asiloa eskatzen duten pertsonei. Eskuin muturraren tesiak ogi tartean irentsita, migratzaileentzako kontrol neurri zorrotzagoak onartu dituzte Estrasburgon,... [+]


Eguneraketa berriak daude