Iñaki Gil Uriarte: «Nazionalismoa izatez burgesa da»


2006ko urriaren 15an
Nork hitz egin zizun lehen aldiz anarkismoari buruz?
Osaba batek. Ni mutikoa nintzen artean, baina ez dakit zergatik grabatua gelditu zitzaidan. Esan zidan oso gauza polita zela, zoragarria, baina ezinezkoa.

Orain ikusiko bazenu osaba hura zer esango zenioke?
Ezinezkotasun horrek ez duela hainbeste inporta. Gainera nik asko miresten nuen osaba, batez ere pertsona bezala. Azken batean hori baita anarkismoa, pertsona ona izatea, pertsona dezentea, pertsona on asko edukitzera iristen bagara, azkenean mundu dezente bat osatzera ere irits baikaitezke. Baina hori kenduta, niri ez zait hainbeste interesatzen anarkismoaren filosofia. Beraz ez hasi galdezka, «eta nola izango ote litzateke mundua...?». Ez zait inporta, badakit ez dudala ikusiko. Jende asko dago horrelako galderekin burua jaten ibiltzen dena, eta horrek azkenean ezer ez egiteko balio du. Txorakeriak dira, inoiz ikusiko ez dituzun lelokeriak, beraz goazen behintzat esku artean dugunari heltzera. Ongi dago pentsalariak egotea, baina askoz nahiago dut ekiten duen jendea.

Eta ekiten norbere burutik hasi behar du lehenik.
Jakina, anarkismoak ez du aurpegi publikoa bakarrik, badu aurpegi pertsonal bat ere. Anarkista izatea lehenik zure barne iraultza egitea da, eta iraultza horrekin kontsekuente izatea. Niri norbaitek esaten badit, «nik halako ideologia dut», baina egunerokoan txorizo bat baldin bada, ez dakit bere buruarekin gustura egon ote daitekeen. Agian jarrera egoista izango da, baina ni gustura nago nire buruarekin. Hortik aurrera munduan zer gertatuko den? Ez daukat ideiarik ere eta ez zait inporta. Hemen, besteen kontuak utzi, eta bakoitzak egin behar du bere iraultza propioa. Horretan ezkerrak badu zer ikasia. Ezkerra beti izan baita biktimista, sufritzailea, eta sekulako mania masokistak dituena. Baina ez dut uste horrela hartu behar direnik gauzak, nork bere bizitzarekin disfrutatu ere egin behar du, norbere buruarekin ongi sentitu, hori garrantzitsua da. Ezin da momentu oro bizi, «ze nazka, zein higuingarria» esanez, ni adibidez oso gustura nago pentsatzen dudanarekin, eta egiten dudanarekin.

Eta nola pentsatu zenuen CNTn sartu behar zenuela?
CNTra zure konbentzimendu pertsonalez sartzen zara, ez dizu inork esaten, «hemen apuntatu zaitez, hau eta hura egin, eta honi eman botoa...». Hemen zeure ideia eta bide propioa landu behar duzu, eta pixkanaka gizartea aldatu. Baina gaur egungo arazoa da, zuk pertsona ona izan nahi baduzu, indar bat egin behar duzula. Guk bilatzen duguna da, kabroi bat izan beharrik egongo ez den mundu bat. Tira, beti egongo dira lau, baina lau eta denak ez da berdina, eta orain denak dira.

Ez da munduaren oso ikuspegi baikorra...
Ez dago eta motiborik. Orain dela urte batzuk eskirol batek bazekien eskirol bat zela, baina bazuen klase kontzientzia bat, eta horregatik zen eskirol bat. Orain, berriz, salbuespena eskirola ez dena da. Klase kontzientzia erabat galdua dago. Lehen oso garbi zegoen: nagusiak dena zuen, eta langilea gosez hiltzen zen. Orain izugarri irabazten duten langileak badituzu, baina bihar «klak» egingo diote, eta bukatu zaio dena. Ez du erabakitzeko gaitasunik. Lehendik hona gehien aldatu dena erabaki gaitasuna da. Orain, batek badu hitza, eta besteak ez. Nahiz eta bera oso garrantzitsua dela eta asko irabazten duela sinestarazi.

Zuek ere, lehen, hitz eta erabaki gaitasun gehiago zenuten. Aspaldi, ordea, oso behera etorriak zaudete. Anarkosindikalismoa ez dago modan?
Orain ez. Baina garai batean, nagusi ginen, Bartzelonako mitin sonatu haren garaian; pentsa, 300.000 pertsona zeuden. Baina Estatuak lagundurik hori dena pikutara joan zen. Guri ez digute egurra besterik eman. Baina nik diot, hori ongi ari garenaren seinale dela. Egun batean Estatuak, «kontxo, zeinen laguna zaren, tori 30 milioi mahaiaren gainera» esaten badigu, agian kezkatzen hasiko naiz. Festa polizialak muntatzen dizkidaten bitarte, izorratzen nauten bitarte, lasai nago, ongi egiten ari naizen seinale da, hori da behintzat nire teoria.

Sindikalismoa, orokorrean dago krisian?
Krisian ez, sindikalismoa desagertu egin da. Eta sindikatuak mantentzen baldin badira, batez ere, erreminta estatal bat direlako da, milioiak dituztelako, eta sistemak behar dituelako. Nik beti esan izan dut, ken diezaiotela subentzioa mundu guztiari, eta gu bakarrik geldituko ginateke. Gu gara diru-laguntzarik gabe gure burua mantentzen dugun bakarrak. Eta nahi bada, nolabait esatearren, amildegian behera gatoz gu ere, baina nola daude besteak? Gurea erraztasun faltagatik izan da, egurtu egin gaituztelako, baina besteek beraien buruaz beste egin dute ideologikoki. Eta horren eraginez, sindikalismoa, bere kontzepzio klasikoan, alegia, langile klasea elkartzea gizartea aldatzeko, ez da existitzen. Guk berdin pentsatzen segitzen dugu, baina argi dago oso gauza marjinala garela. Joan daitezela UGTri galdetzera ea zein asmo iraultzaile dituen, hori da gaurko sindikalismoa funtsean. Orain edozeri deitzen zaio sindikatua. Deituko balitzaie zerbitzuen bitartekari, edo dena delakoa, ados, baina arren ez daitezela sindikatu deitu, sindikalismoa desprestigiatzen ari direlako.

Krisi horren erdian, bere txikitasunetik, zein da CNTren funtzioa?
Gu bezalako jendea existituko ez balitz gauzak oraindik eta okerragoak izango lirateke. Batzutan mundu hau nola dabilen ikusi, eta esaten duzu zure kasa: «Ostra, eta guk zer egiten dugu? Utz diezazkiegun eskuak libre eta ea zer egiten duten». Baina orain pixka bat libre dauzkate eta begira nondik doazen tiroak, erabat libre utziko bagenizkie esklabo erabatekoak ginateke.

Sindikatu abertzaleak nola ikusten dituzu?
Bat behintzat ez da sindikatu bat eta ez da sekula izan, ELA. Sentitzen dut baina ELA CNT eta UGTri kontra egiteko apaiz batek sortutako sindikatua da. Hala da historia, argi eta garbi, eta besterik esaten duenak irakur dezala. Eta geroko bilakaera ikusita, zer esango dizut, nagusiaren sindikatua da.

Baina bera da afiliatu gehien duen sindikatua...
Bai. Baina nik edukiko banu beraiek omen daukatela esaten dutena, iraultza segidan egingo genuke. Lotsagarria da hain leku mugatuan ehun mila afiliatu dituela esaten duen sindikatu batek ELAk dituen jarrerak edukitzea. Caballitoko greba esate baterako; metaleko konbenioa bere erruz gelditu zen izenpetu gabe, egoera larria baino larriagoa, eta hala ere eskaskeriak egiten, sekulako leherketa soziala eragin gabe. ELArena klientelismo hutsa da, funtzionaritzaren eta administrazioaren sindikatu bat azken finean, langile gogor eta gordinak tokatzen diren bakoitzean kaka galtzetan egiten duena. Horri sindikatu deitzea ere... Jakina, oso ongi etortzen da, monopolioa dute, eta ELAn sartzen da mundu guztia, baita Mosquera ere bere garaian. Jendeak uste du entxufea izango duela ez dakit zertan, baina ELAk gobernu babes pixka bat galtzen duen egunean, pikutara joango da, ez baitu ideologiarik. Sindikatu abertzale bat da, ez dena ez sindikatua, eta ez abertzalea. Eta LAB kasu aparte bat da, orain dela lau egun jaio zen sindikatu bat, beharturik jaioa gainera. Hori da behintzat nire interpretazioa. LAB ez zen sindikatu bat, euskal askapenaren mugimenduak adar sindikala behar zuelako atera zen, baina sindikalismoa egiteko inongo asmorik gabe, politika egiteko asmo hutsarekin. Azkenean beraiek nahi baino afera sindikal gehiagotan sartu behar izan dutela uste dut, eta nire ustez denborarekin ELAk irentsiko du, orain bertan ere ia irentsia du.

Anarkista izatea eta abertzale izatea elkarren aurka doaz?
Bai. Asmakuntza batzuk ere egon dira, anarko abertzale jendea, bere garaian egon zena, eta aldika berriz pizten dena. Baina kontradikzioak dira. Abertzaletasunaz ari bagara estatuez ari gara hizketan, armadez, pila bat gauzaz, eta gu printzipioz horien denen aurka gaude. Azken batean estatuetan interesatuak beti dira kapitala eta bere ingurukoak, eta horrek langile klaseari ez dio ezer konpontzen, ez eta jaten ematen.

Abertzaletasuna burgesa dela esan izan duzu.
Hala da antonomasiaz. Galizian ez, baina Katalunian eta hemen, burgesia izan da abertzaletasunaren ahotsa eta bere interes ekonomikoak beti egon dira tartean. Gero lekuan lekuko berezitasunak izango ditu, erromantizismoa, aldarrikapenak, kultura. Baina pentsamendu iraultzailea antonomasiaz da unibertsalista. Eta nire lagun batek esaten duen bezala, elizak, unibertsalista izateari utzi zionean galdu zuen dena. Nik uste ideologia iraultzaileekin ere antzeko zerbait gertatzen dela.

Beraz, ezin da izan iraultzaile eta abertzale?
Ezker abertzalea da horretan adibiderik garbiena. Ezkerrekoa dela esango du, baina boterera iritsi denean ez du mirakulu handirik egin. Txapuza urbanistiko batzuk bai. Kontratista batzuk esan izan didate, «guk beldurra genuen ezker abertzalea iritsi zenean zer gertatuko ote zen eraikuntzekin, baina ez, alderantziz, batzutan lehen baino hobeto atera izan zaigu». Halako tristea da egoera. Eta lan munduan ere ikusten dut. Beraz ezker abertzalea, abertzalea bai, baina ezkerrekoa...

Ni batzutan asto samarra naiz hizketan hastean, baina ezker abertzaleaz ari garenez gero, batzutan iruditzen zait erraza dela bere ideologiaren transmisioa. ETAren kontua, adibidez, erraza da gazte bati saltzen, abentura da, akzioa, eta gutxi pentsatzea. Hori gazte jendea harrapatzeko sekulako kakoa da. Esango balizute, «presta zaitez, formatu ezazu zure burua, pentsatu», hori sekulako buruhaustea da. Baina abentura eta akzioa eskaintzen baduzu, «eta aste buruan gauzak erretzera joango gara», batzutan erraza da konbentzitzea. Agian ni zahar samarra naiz, baina aberrazio kultural bat iruditzen zait, besterik gabe. Horregatik esaten dut, abertzalea baietz, baina ezkerrekoa, ez dakit ba nik.

Anarkismoak uler dezake bortizkeria?
Lehenik galdetu beharko litzateke ea zer den bortizkeria. Hitzen esanahiekin kontuz ibili behar da, dena baita orain bortizkeria. Beraz, bortizkeria armatuaz hitz egiten badugu, lehenik aztertu beharko litzateke, noiz, non, nola eta zergatik egiten den. Gu oso baketsuak gara, baina horrek ez du esan nahi bakezaleak garenik. Ezberdina baita.

Zenbateraino zaren kontsekuente frogatuko dugu orain. Noizbait bozkatu al duzu?
Uuuu... behin edo behin bekatua egina naiz. Behin bozkatu nuen.

(Isiltasun luze bat)
Kar kar kar kar, orain itxaroten ariko zara nori bozkatu nion esateko ezta?

Bai.
HBri, mandacojones.

Tira, ez dizut azalpen gehiagorik galdetuko. Nola ikusten duzu bake prozesua?
Min ematen dit lehengoan egunkarian irakurri nuen kabroi baten iritziarekin bat egiteak, baina okerrena da gauzak gertatzen direla, ez, gertatu behar direnaren konbentzimenduz, baizik eta hala gertatu behar dutelako. Heroina ere ez zen bukatu txarra zelako, baizik eta kokaina iritsi zelako eta heroina modaz pasa zelako. Finagoa zen kokaina. Eta ETArekin ere berdin da, baketzea ez da izan arrazoi ideologiko meditatu batengatik, baizik eta begi bistakoa zelako hala tokatzen zela.

Baina ez da borroka armatua bakarrik. Hemen gatazka politiko bat dago.
Borroka armaturik gabe ere berdin-berdin egongo gara, batzuk gauza bat esango dute eta besteek beste bat. Batzuk eta besteak sokatiran, baina inork tirorik jo gabe. Eta abertzaletasuna bukatu egingo da, ez konbentzimenduz, agian hau baita horretarako azken aukera historikoa, abertzaletasuna bukatuko da nondik zer harrapatuko hasiko baita, nondik zer jango, eta bera jango dute azkenean.

Gaiz aldatuz, ikusi duzu Salvador filma?
Ez.

Ez duzu ikusiko?
Egia esan ez, ez dut uste oso ona denik. Batetik ezinezkoa delako garai haiek ongi kontatzea, eta MIL (Askapenerako Iberiar Mugimendua) oso gauza berezia izan zelako, oso marjinala. Ez zait pelikula interesatzen, ezta gutxiago ere.

Memoria historikoa berreskuratze aldera, orain ari dira Gerrako fusilatuen hezurrak lurpetik ateratzen. Baina non dira anarkistak?
Ez dut uste asko aterako dituztenik. Ez dira memoria historikoa berreskuratzen ari, momentuko interes politiko bat baino ez da joko hau guztia. Historia bakoitzak nahi duen bezala idazten du, baina orduan errepresio handia ez zen abertzaletasunaren aurkakoa izan. Beraz ez dagoen lekutik ezingo dute atera, eta gehiegi ateratzen hasten badira anarkistak aterako zaizkie, horiek fusilatu baitziren gehien hemen. Eta gero saltzen dizute Gerra Zibila errepublikarrek faxisten aurka egin zutela. Hori gezurra da. Historia beti idazten dute irabazleek, eta orain galtzaileen artean irabazleak izan zirenak ari dira idazten. Errepublikaren sakralizazio hau aspergarria egiten ari zait, Errepublika da, ona, txarra, erregularra, edo oso txarra izan daitekeen sistema bat. Kobratzeko baino balio ez duen tipo bat edukitzea baino hobeto iruditzen zaizula, konforme, baina Errepublika berez ez da ezer. Bush ere errepublikarra da. Baina uste dut hemen istorio asko mitifikatzen ari direla orain. Errepublikarrak lau katu eta danborra baino ez ziren orduan. Hemen benetan borrokatu zirenak sozialistak, komunistak eta anarkistak izan ziren, asaltoko guardiak izango ziren borrokatu ziren errepublikar bakarrak, azken batean gobernuaren enplegatuak zirelako. Beraz, historia berreskuratu behar omen den honetan, gure historia ez da lurpetik ateratzen ari, alderantziz, gureari lurra botatzen segitzen dute. Baina historia oso buru gogorra da, eta beti aterako du ezkutatu nahi duten zerbait.

Kontuz faxismo hitzarekin
«Faxismoari Hitlerrek eman zion izen txarra, Hitlerrek kendu zion prestigio guztia, baina Ingalaterran, AEBetan, Frantzian, Alemanian, eta Italian, faxismoa haizea erabat alde zuen ideologia zen. Gertatu zena izan zen Hitlerrek hogei herri bere egin zituela eta orduan prestigio handia kendu ziola, baina nik denetik irakurtzen nuenez, benetan faxismoa zer den jakin nuen. Eta eskerrak ez duen inork irakurtzen, eta eskerrak orain prestigioa galduta dagoen. Zeren eta faxismoa bada gizakiaz gaindiko balore batzuei kultu handia ematea, komunitate itxiari atxikia egotea, eta abar. Alegia, gaur egun oso zabalduak dauden baloreak dira, eta abertzaletasunak ezaugarri horietako batzuk biltzen ditu. Beraz, ongi pentsatzen jarriz gero, abertzaletasunetik faxismora oso tarte txikia dago, oso-oso txikia».

Frankismoan hobeto
«Esaten dutenek frankismoarekin hobeto pasatzen genuela, alde batetik begiratuta arrazoi dute. Egia esan nahiko garai interesgarria bizi zen. Ez zegoen problema ideologiko handirik jendearen artean, Franco zen filmeko gizon gaiztoa, eta denak geunden haren kontra, denak harmonian. Frankistak ez ziren nabaritu ere egiten, agian zaharrak izango ziren, edo harrien azpian ezkutatuta zeuden. Gerora ohartzen zara baietz, bazirela nonbait, baina orain inork lotsarik ez duen bezala gauza lotsagarriak aldarrikatzeko, garai hartan jendeari lotsa ematen zion eskuinekoa zela esateak. Jende guztia zen ezkerrekoa».

Anarkismoaren definizioa
«Osabak anarkismoa zer zen esplikatu zidanean, lehen gauza, hiztegian definizioa bilatzera joan nintzen, eta hor gauza beldurgarri batzuk esaten zituzten. Anarkismoa, zerbait desordenarekin lotua, desordena txarren batekin… Oraindik ere hala jartzen duela uste dut, itxaron pixka bat. (Begiratzera joan da, eta hiztegi batekin itzuli da...)
Hemen, anarkia, entzun. 'Anarkia: botererik eza, nahasmena, inkoherentzia, zalaparta'. Oraindik ere berdin segitzen dugu».

Nortasun agiria

Iñaki Gil Uriarte 1956ko apirilaren 16an jaio zen Gasteizen. Lau anaietan hirugarrena, fraideetan ikasi zuen lehenik, eta Deustuko Jesuitetan filologia hispanikoa gero. Franco hil eta laster CNTn sartu zen, eta geroztik ez da atera. CNTko Euskal Autonomia Erkidegoko idazkari orokorra izan da 2003tik 2005era bitartean. Arazoak dituzten adineko pertsonei laguntzen egiten du lan. Elgean bizi da.

Lotsa pixka bat mesedez
«Orain txorizo bat kartzelatik ateratzen da eta ez zaio aurpegian lotsarik ere nabaritzen. Eta hain zuzen horixe da niri japoniarrak gustatzeko arrazoi bakarra. Bat gezur baten erdian harrapatzen baldin badute, bere buruaz beste egiten du. Eta hori da lotsa pixka bat edukitzea. Baina orain hemen txorizo bat harrapatzen dute, Marbellan bezala, eta tipoak barrabilak dauzka kartzelan liburu bat idazteko, zuzenbide penalari buruz. Nolaaaa? 'Ez, denbora baliatuz zuzenbideko liburu bat idatzi dut, ikusi dut jendeak gutxi dakiela honi buruz eta...'. Baina zu txorizo bat baino ez zara eta!».

Literatura iraultzaile guztia
«Orduan denek irakurtzen zuten. Marxen Manifestu Komunista, Kapitala, Cheren egunerokoa, gu izango gara belaunaldi bakarra literatura hori guztia irentsi duena. Guk adina, ezta marxistek ere. Irakurtzeko sekulako afizioa genuen. Eta irratiak ere entzuten genituen, Radio Paris, eta erbesteko irratiak. Eta gero pentsa, kezkatzeko moduko nahasketa ideologikoak genituen».


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Oroimen historikoa
Materialismo histerikoa
"Mario Lopez" eta "Gernika"

Krimen matxistak, mediatizatzen direnean, emakumeontzat lezio bilakatu ohi dira, eta bizirik badago, biktimarentzat. Nerea Barjola ikertzaileak Alcasserko kasuaren bidez azaldu zigun hori. Eta Nagore Laffageren hilketak ere lezio astun bilakatzeko arriskua izan zuen, lezioa... [+]


Jokin Pantxeska Etxebarria. Gerrako ume, aitaita
"Hiru aldiz esan dute gorria naizela, komunista!"

Irisarriko herrigunera sartu orduko, hantxe, etxe baten atarian, ikurrina eta estelada. Jokin Etxebarriaren bizitokia duzu. Gerrako ume izandakoa, hamaika ibilera –eta hamaika baino gehiago ere bai–, han eta hemen egindakoa. 92 urtek nahi beste bizitzeko aukera... [+]


Industria agortu eta gero, zer?

Beriain (Nafarroa), 1974ko otsaila. Potasas de Navarra enpresako langileek greba egin zuten, besteak beste, aurreko urtean Motor Ibérica lantegiko langileek egindako grebak bultzatuta. Ez zen, beraz, Nafarroako industriako lehen greba, ezta Potasasena ere. Baina Potasas... [+]


Ertzaintzaren foam jaurtigai batek pertsona bati matrailezurra apurtu zion Gasteizen

Orain arte ezagutzen denagatik, Ertzaintzak Martxoaren 3ko igandeko manifestazioan jaurtitako foam jaurtigai batek zauritu zuen pertsona hori, matrailezurra bi lekutan apurtu zioten, ospitalean dago eta ebakuntza egin beharko diote. Hori da asteazken honetan Gasteizen egindako... [+]


2024-03-01 | Euskal Irratiak
Gabi Mouesca: "Didier Laffiten etsenpluak erakusten digu lorpenak erdiesteko borrokan sartu behar dela"

Duela 40 urte hil zuen frantses poliziak Didier Lafitte Baionan. Donibane Lohizuneko arrantzalea tiroz hil zuten, Iparretarrak taldeko Gabi Mouesca autoz hitzordu batera eramaten zuela. Gertakari horren ondoren, Mouesca hamar urteko presondegi zigorrera kondenatua izan zen, eta... [+]


Eguneraketa berriak daude