Toni Mollà Valentziako Unibertsitateko filologia irakasleak Marta Mata pedagogoari egin dio erreferentzia www.gipuzkoaeuskara.net webguneko artikuluan. Mata pedagogo katalan hilberriak, beste gauza askoren artean, sare bakarreko eskola katalana defendatu zuen, hau da, katalanez irakatsiko zuena. Eredu horretako eskola kohesio sozialeko eta integrazio soziolinguistikoko tresna zela defendatu zuen. Hona Mataren harira Mollàk idatzitakoaren zati bat: «Bere arrazoibideen eta proposamenen zehaztasunak erabateko arrakasta izan zuen. Kataluniako Generalitateko bi gobernuek, Jordi Pujolenak eta Pasqual Maragallenak, ‘estatu politika’ gisa hartu dute sare bakarra, malgua eta gizarteko aldaketei adi egongo dena behar dela. Gainera, biek katalana hartu dute integrazio eta sustapen sozialeko tresna gisa, irakaskuntzaren hizkuntza instrumental eta herrialdearen hizkuntza sinboliko gisa. Tamalez eta zuhurtzia soziala alde batera utzita, valentziarrok kontrako eredua, eredu horren negatiboa, garatu dugu. Gobernu sozialistek eta popularrek gaztelaniazko irakaskuntzarekin jarraitu dute, eta katalana eta valentziera borondatezko hizkuntzatzat utzi dituzte, irakasleek, ikasleek eta ikasleen gurasoek aukeratzeko hizkuntzatzat. Logikoki, Katalunian lortu duten emaitzaren kontrakoa lortu dugu, gobernuan edozein koloretako alderdia egon arren. Valentziako eskola -eta, beraz, baita Valentziako gizartea ere- zatituta dago, irakaskuntzako hizkuntzen arabera. Hizkuntza ez da integrazio tresna, eta zatiketa eta bereizketa bultzatzen du. Hori oso larria da herrialdera iristen ari diren migrazioak kontuan hartuta; izan ere, gaztelania aukeratzen dute integrazio hizkuntza gisa».

Xabier Aierdi soziologoak www.euskara.euskadi.net/hizkunea webgunean EAEra doazen etorkinen hizkuntz eta kultur integraziorako bideei buruz idatzi du. Hona pasarte bat: «Beste kontu bat iruditzen zait euskararena, eta immigrazioak hemen ere ez ditu arazo berriak sortzen, zeudenak berriro seinalatu edo intentsifikatu baino ez. Horrela,
1. Nork ez du irakurri Koldo Izagirreren «Z Eredua» artikulua eta nor ez dator bat han esaten zen %90ekin gutxienez?
2. Nork ez du askotan pentsatu eta esan egungo ereduak errebisatu egin behar direla, ez dutelako euskararen geroa bermatzen: egoera berriek esperimentazio berritua behar dutela?
3. Nor ez da konsziente euskarak bi kode dituela egungo ikasleengan: bizipenena, zeinetan ia agertzen ez den, eta ikasketena, angustiaz bizi dutena askotan ikasleek. Hau zer da, egoki ala desegoki, on ala txar? Seguruenik on eta desegoki. Seguruenik, izan behar duena.
(...)
5. Zer egin behar du etorkinak bertakoak egiten ez duenik? Hau ere argumentu erretorikoa da, baina egia da. Agian, bertakoak egiten ez duena eta euskara ikasi, baina hori ere zaila da».