Orain urtebete (2005eko uztailaren 22an) ireki zitzaion publiko zabalari Mendukilo koba. Astizko biztanleak gonbidatu zituzten ikustera, eta zaharrenak harrituta geratu ziren «jakin bagenu hau zegoela hemen azpian!». Eurak betidanik ezagutu zuten sarrera dena lokatzez josia, eta ez ziren barrurago sartzen. Obrak egin eta zuzentzeko kontu handia izan dute, horretan aditu gutxi baitago inguruan. Andaluziako bi adituk markatu zieten gauzak nola egin. Azaroan Kobazulo Turistikoen Nazioarteko Lehen Kongresua egin zen, Cuevatur 2005 deitua. Urtarrilean eta otsailean koba itxita izan zuten, irekieran sumatutako gabeziak bete eta kongresuan ikasitakoa aplikatzeko. Martxoan hobekuntzak eginda ireki eta ekaina arte, 9 hilabetean, 23.000 ikusle pasa dira, horietatik 3.000tik gora eskolako ikasleak.

Proiektuaren arduradunek garbi dute Mendukilo ez dela koba turistiko bat bakarrik: Laborategia da, eta Lurrazpiko Nafarroako I. Eskola ere bai. Ingurumen heziketako programak eskaintzen dira, eta ikastetxeekin lan egiten dute, lurrazpiko ekosistemaren berezitasunak ezagutzeko. Izan ere, euren helburua jendea sentsibilizatzea da eta horretarako ezinbestekoa da ezagutzea.

Kobazuloek egonkortasun klimatiko izugarria dute. 8,5 gradu egiten ditu Mendukilon, eta urte osoan gehienez gradu bat berotzen da. Hezetasuna %100ekoa da. Baina gu koban sartzen garenean kobako klimatikan eragiten ari gara. Hau dena ikertu eta kontrolatu ahal izateko, koba barruan estazio klimatiko bat dago bisitatuko dugun gela bakoitzeko. Hauek neurtzen dute CO2, hezetasuna, tenperatura, presio atmosferikoa... Datu horiekin bi urte inguru iraungo dituen ikerketa bat osatzen ari dira, Alfontso Antxia Zientzia Espeleologiko Elkartearekin. Helburua, zehatz eta datu objektiboekin, kobaren karga gaitasuna zein den neurtzea da, eta hori kudeaketan aplikatzea. Hau da, kobako klimatikak kalterik nozitu gabe zenbat pertsona sar daitezkeen eguneko jakin nahi dute. Kopuru zehatza jakin artean, prebentzio gisa 375 pertsona sartzen dira koban egunean.

Argiztapena dinamikoa dela ohartuko da kobara sartzen dena. Kobazuloko gune bat pizten da, eta bertan bisitariek pare bat minutu eman ondoren, gune hau itzali eta hurrengo gunea pizten da. Argiztapen mota honi esker lortzen da bisitak 50 minutu irautea, eta gaitz berdea deitzen dena saihestea. Gaitz hau da koba turistikoen arazo nagusietakoa, argiztapen artifizialak sortzen baitu. Izan ere, kobako paretetan bizi diren mikroorganismoek moldapen gaitasun handia dute, eta argi izpirik sumatzen badute, gai dira klorofila sortzen hasteko, eta ondorioz, landareek bezala fotosintesia egiteko.

Kobazulo sarreran zaldain edo pasarela baten gainean egiten ditugu beheranzko lehen metroak. Material bereziak erabili dira hau egiteko, izan ere, koban ura etengabe iragazi egiten da, eta pasarelak urari iragazten eta bere bidea jarraitzen uzten dio. Hortik aurrera, zaldain flotakorretik ikusiko dugu koba osoa. Hau ere zuloz josita dago, helburu bera lortzeko. Gauzak okertuko balira, zaldain osoa kentzeko moduan dago eginda.