Francok denbora luzez eman zuen hiltzorian eta hilabete amaigabe haietan, aldaketa sumatu zuten askok. Ez bakarrik politikan, gizartean ere bai; prentsan esaterako. Frankismoaren azkenetan, prentsaren egoera zaila eta aldi berean itxaropentsua zen. Hamar urte lehenago Inprenta Prentsaren Legea onartu zuen Gobernu frankistak. Manuel Fragak sustaturiko lege honek zirrikitu batzuk utzi zituen prentsaren kontrol zorrotzetik arnas pixka bat hartzeko. Hala ere, zentralizazioa erabatekoa zen diktaduraren amaieran. Uztailaren 18ko Mugimenduak hainbat egunkari sustatu eta babestu zituen -La Voz de España, Unidad, Arriba España...- eta gainerako egunkariek ez zuten frankismoaren inguruan duda-izpirik erakusterik, baldin eta otsoaren agin zorrotza probatu nahi ez bazuten. Telebista kate bakarra, parte ofiziala emateko derrigorrezko deskonexioa irratietan... Franco hiltzorian zegoen, baina autoritarismoak inoiz baino osasuntsuago banatu zituen bere perla goxoenak: debekuak, egunkarien bahiketak, isunak...

Sistema politikoaren aldaketarekin, jakina zen komunikabideak zentsuraren zamatik libratuko zirela -horrela uste zen behintzat-, eta egoera berriari egokitzeko postura bila hasi ziren Estatu mailako prentsan. Euskal Herrian inon baino gehiago nabaritu zen trantsizioaren lurrikara; eta dardara hartatik atera ziren Deia lehenengo eta hilabete batzuk beranduago Egin.

Euskarazko aldizkariak 70garren hamarkadako giro gazi-gozotik probatu zuten. Orduan baziren euskara hutsez argitaratzen ziren hainbat aldizkari. Kongregazio erlijiosoen babesean egiten zuten lan, fraile frantziskotarrak eta kaputxinoak zentsuraren adarkadak saihesteko kapote paregabea bilakatu baitziren; maindire santua! Zeruko ARGIA, Anaitasuna, Herria eta Goiz Argi aldizkariak ditugu urte haietan -azkeneko hau elebidun izatera pasatu zen gero-.

1976 urtea bidegurutzearen urtea izan zen aldizkari horientzat. Forman eta edukian eraberritu ziren. Izan ere, Cambio 16 aldizkari ezagunak kiosko guztiak hankaz gora jarri zituen urte batzuk lehenago; mundu mailan arrakasta handia izan zuen eredua zekarren aldizkari espainiarrak eta magazine eredu horri heldu zioten, nolabait, euskarazko aldizkariek. Anaitasuna esaterako, ohiko formatu handitik txikiago batera pasa zen 1975 bukaeran; gauza berbera egin zuen Zeruko ARGIAk hilabete batzuk beranduago eta horretaz gain, puri-purian zeuden eztabaiden mamira jo zuen -nuklearren inguruko titular deigarri batekin estreinatu zuen ziklo hori-. Lehenengo ale berrituarekin aldarrikapen bat ekarri zuen euskal aldizkariak "1976: Euskal kazetaritzaren urtea" izeneko editorialean. Urte hura euskal kazetaritzari indarra emango zion urtea izan zedila aldarrikatu zuen. Hortik gutxira, Anaitasuna aldizkariak bat egin zuen aldarrikapen horrekin. 1976an Donostiako eta Loiolako Herri Irratiek "24 ordu euskaraz" saioa antolatu zuten. Irratiaren historian lehenengo aldiz 24 orduak euskaraz egitea zen asmo nagusia, baita lortu ere. 1977an Zeruko ARGIA eta Anaitasuna aldizkariek "Geu gara euskal prentsa!" izeneko iragarkia kaleratu zuten beren orrietan; editorialean garbi ageri zen mezua: euskal prentsak euskarazkoa behar zuen eta kazetariak profesionalak. Horren ondoren, 1980an, beste kanpaina bati ekin zioten Jakin, Herria, Anaitasuna eta Zeruko ARGIAk "Prentsa euskaraz" lelopean.

Beraz, ekimenak bata bestearen atzetik, eta euforia zuhurtziaren aurretik. Ez zen gutxiagorako, orduko panorama ikusita: ikurrina legeztatua -Everesteko gailur zurian zutik gainera!-; lehenengo hauteskundeak, nuklearren kontrako mugimendua, Kilometroak'77...

Baina errealitatea gordina izaten da sarritan, eta euskarazko prentsak jaurti zuen garrasiaren oihartzuna azkar galdu zen handitasunean. Inork gutxik pentsatzen zuen garai haietan, euskara hutsezko prentsak aurrera egin zezakeenik. Prentsa elebidunaren aldeko apustua egin zuten gehienek. 1977an, gaztelerari lehentasuna eman zioten hainbat aldizkari jaio ziren: Punto y Hora, Garaia, Berriak... urte hartan ikusi zuten argia, baita ere, Deia eta Egin egunkariek. Aniztasunean odolustu zen Zeruko ARGIA; langile eta kolaboratzaile asko Deia-ra joan ziren, eta beste asko Egin-era. Hasierako erredakzio taldetik denek alde egin zuten -Mikel Atxaga, Amatiño, Donato Unanue...-; Elixabete Garmendia eta Pilar Iparragirreri egokitu zitzaien hurrengo belaunaldirako zubi lana egitea.

1980an kaputxinoek aldizkaria uzteko asmoa azaldu zieten langileei. Beste bidegurutze bat, eta zerutik lurrerako jauzian kolpe latza hartzeko arriskua gainera. Langileek ARGIA aldizkaria sortu zuten, kooperatiba baten bidez, eta proiektua diruz laguntzeko 1.000 bazkari eman zituzten Donostiako Baldan. Horrela, pausoz pauso, putzu sakonetik atera zuten aldizkaria; ordurako belaunaldi berriak txanda hartu zuen: Joxemi Zumalabe, Joxe Mari Ostolaza, Josu Landa... horien eta gehiagoren ahaleginari esker ez zuen astekariak hondoa jo 80ko hamarkada hasieran. Anaitasuna-k ere estuasun larriak pasa zituen urte horietan eta arazo ekonomikoak medio 1983an desagertu zen aldizkaria; dena den, bertako zenbait langile ARGIAra pasa ziren. 80ko hamarkadako ARGIAn errotu ziren euskarazko egunkari batera saltoa emateko sustraiak: euskarazko kazetaritza profesionala, azpiegiturak... bertatik atera zen Euskaldunon Egunkaria sortzeko kimua.