Lehen sail batean senaren balorea. Bigarrenean, berriz, ohituraren balorea. Jendea jaiotzean senarekin gizarteratzen da, baina gizarteak kultura bat, ohiturak irakatsiko dizkio. Nire ustez, gizarte guztiek tradizio bat daukate, beren nortasuna definitzen duena. Gero gizarte horiek balore orokorrak topatuko dituzte; orokor diot, ezen mundukorrak inperialismo kutsu handia duelako, beraz. Erakusten saiatu naiz herri batetik bestera zer diren hedatzen diren gogamen «unibertsal» ospetsu horiek eta zein hedatzen ez direnak eta nola.

Biharrak esango du zertara joango garen. Ideologien erdi porrota gogoan edukitzen badugu, ez gara ezerezetik abiatuko, oker guztien inbentarioa eginik baita.

Behetik gora lihoakeen demokrazia bidea ez da hartu, gainetik behera legebiltzarrek jendeen asmoak behartzen dituzte. Herri bakoitzak, ordea, bere eredua, bere egitura asmatu behar luke. Batasun handiago bati (hala nola Europari) kalterik egin gabe eta inperiokeria berri bat asmatu gabe. Egia Bakarraren banbu zut, zurrun, lerden, adar gabekoaren ideologia garaia joan da. Ea norabide ugariren garaia abiatuz, europarrok zuhaitz adartsu sendo askoa egiten jakiten dugun! Ala estatubatuarren mundializazioan, «heriotza dantzan», aurrerakuntzaren, ekonomia haztearen idolatrian, lurzabal hau suntsitzen lagunduko dugu?