Emazte urrats


2005eko ekainaren 12an
Maiatzaren 24tik 27ra, Euskal Herrian ibili da Emazteen Mundu Martxa, talde feminista anitzen plataformaren eskutik. Bigarren aldikoz etorri da, 2000.ean iragan baitzen lehena, Quebec-eko emazteek 1995ean pentsaturik, Montreal-era joan zirenean "Ogia eta arrosak" errebindikatzen, hau da, janaria eta bizitzaren goxoa.

Aurtengoa Brasilen hasi da, martxoaren 8an, eta Burkina Fason amaituko da urriaren 17an, eta bi helburu orokor ditu: pobrezia uxatu eta emazteei egiten zaien bortizkeria deuseztatu. Pobrezia ez da emazteen gaitza soilik, bistan da, baina haiek dute bereziki jasaten eta Martxak munduko estatu guztiei eta Nazio Batuen Erakundeari eskatzen die neurri eraginkorrak har ditzaten haren kontra. Hasteko, marko-lege bat ezar dezaten, emazteen eskubideak bermatzeko, beren autonomia ekonomiko eta soziala erdiets ahal dezaten eta eskura ukan ditzaten premiazko baliabideak: ur edangarria, elikagaiak, etxebizitza, osasun eta hezkuntza zerbitzuak... Aldi berean, aginte publikoek bultza dezaten emazteen eta gizonen berdintasuna etxeko zein kanpoko lan eta eginkizunetan.

Hirugarren munduko zorra altxatua izan dadin, pobrezia deuseztatzeko laguntza eskain eta finantza sistemaren kontrol politikoa egin dezaten. Bortizkeria sexistaren aurkako errebindikazioei dagokienez, jende eskubideak aitortzen dituzten estatuei eskatzen zaie kondena dezaten emazteen bizia kontrolatzen duen edozein aginte erligioso, politiko edo kultural; halaber, Nazio Batuen Erakundeak presioa egin diezaien estatuei, Emazteen eta Haurren eskubideetako hitzarmenak onar eta bete ditzaten, baita protokoloak presta ditzaten hitzarmen horien gauzatzeko; pertsonen trafikoa eta prostituzioaren esplotazioa galaraziak eta zigortuak izan daitezen; Nazioarteko Auzitegi Penalaren xedapenak onar ditzaten, haietan bortxaketa eta sexu bortizkeria gerlako krimen eta jendadiaren kontrako krimen kontsideratuak baitira; bortizkeria eta diskriminazio sexista jasaten duten pertsonei aterbe politikoa eskain diezaieten.

Errebindikazioez bestalde, ibiltzen diren emazte taldeek eraiki nahi duten mundua marrazteko, eta beren jatorri eta izaera desberdinen aniztasuna islatuz, "Emazteen mundu gutuna jendadiarentzat" aldarrikatu dute Kigalin (Rwanda) 2004ko abenduan. Hona hemen gutuneko sar hitzaren ideia batzuk:

- "Gu, emazteok, aspalditik ibiltzen gara, bizi dugun zapalkuntzaren salatzeko eta haren bukaera eskatzeko; baita errateko injustizia, gerla eta bortizkeria ekartzen dituzten nagusikeriek, esplotazioek, berekoikeriek eta mozkinen gutizia neurri gabeek badutela amaiera».

- "Gure Martxak salatzen du patriarkatua dela emazteen zapalkuntza bideratzen duen sistema, eta kapitalismoa dela emazte-gizon gehienak gutxiengo batek esplotatuak izan daitezen ahalbidetzen duen sistema. Bi sistema horiek integrismoari eta fundamentalismoari bidea zabaltzen diete, pobrezia eta bazterkeria sortzen dituzte, denen eskubideak bortxatzen dituzte, batik bat emazteenak, baita arriskuan ezartzen gure planeta eta hartan bizi diren guztiak».

- "Guharrek eta lehenago gure amandreek bost kontinenteetan eraman dituzten borroka feministetatik sortu dira askatasun une berriak, bai guretzat eta bai jende guztientzat ere. Eraiki nahi dugun munduan esplotazioak, zapalkuntzak, bazterkeriak eta intolerantziak ez dute lekurik eta aniztasuna da baliabide onena. Hartan banakotasuna zein kolektibitatea, biak dira aberastasun iturburuak, eta pertsona da ondasun preziatuena, eta BERDINTASUNA, ASKATASUNA, ELKARTASUNA, JUSTIZIA eta BAKEA nagusi dira beste ororen gainean"


Azkenak
Intsusaren bigarrena

Joan urteko udaberrian idatzi nuen intsusari eskainitako aurreneko artikulua eta orduan iragarri nuen bezala, testu sorta baten aurrenekoa izan zen. Sendabelar honen emana eta jakintza agortzen ez den iturriaren parekoa dela nioen eta uste dut udaberriro artikulu bat idazteko... [+]


Arrain-zoparako, besterik ezean, itsasoko igela

Amonak sarritan aipatu zidan badela arrain bat, garai batean kostaldeko herrietako sukalde askotan ohikoa zena. Arrain-zopa egiteko bereziki ezaguna omen zen, oso zaporetsua baita labean erreta jateko ere. Beti platerean oroitzen dut, eta beraz, orain gutxira arte oharkabeko... [+]


2024-04-22 | Jakoba Errekondo
Lurra elikatu, guk jan

Lurrari begira jartzea zaila da. Kosta egiten da. Landareekin lan egiten duenak maiz haiek bakarrik ikusten ditu. Etekina, uzta, ekoizpena, mozkina, errebenioa, emana, azken zurienean “porru-hazia” bezalako hitzak dira nagusi lur-langileen hizkuntzan.


2024-04-22 | Garazi Zabaleta
Txaramela
Pasta ekologikoa, ortuko barazki eta espezieekin egina

Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]


'Cristóbal Balenciaga' telesaila
"Nabaritu dadila euskaldun batzuok euskaldun baten istorioa kontatu dugula"

Cristóbal Balenciaga diseinatzailearen biografia kutsuko fikziozko telesaila egin du Moriarti hirukoteak, Disney+ plataformarentzat. Estreinakoa dute formatu horretan. Aitor Arregi eta Jon Garañorekin egin du hitzordua ARGIAk, Jose Mari Goenaga kanpoan baitzen,... [+]


Eguneraketa berriak daude