argia.eus
INPRIMATU
Makina bat kontu
Joxerra Aizpurua Sarasola 2005eko urtarrilaren 09a

Indonesiako lurrikara Richter eskalan 9 gradukoa izan da

Australiako hegoaldean dagoen Tasmania irlan Richter eskalan 8,2 graduko lurrikara gertatu zen berriki; zientzialarien esanetan azken lau urteotako handiena behar zuen lurrikara honek, baina joan den astean Indiar itsasoan gertatutakoak txiki utzi du Tasmaniakoa. Izan ere, Tasmanian heriotzarik ekarri ez duen bitartean, Indiar itsasoan gertatutakoak 100.000tik gora hilotz utzi ditu. Lurrikara itsasoan gertatzeak askotan saihestu egiten ditu heriotzak, baina kasu honetan sortutako 10 metrotik gorako olatuek sarraski izugarria eragin dute, inguruko estatuetan jendea batez ere itsasertzean bizi baita.
Richter eskalak lurrikarak askatutako energia neurtzen du. Indiar itsasoan gertatutakoak 9 graduko indarra izan du eta 1900. urteaz geroztik, laugarren lurrikara gogorrena izan da.
Richter eskala, Charles Francis Richter estatubatuarrari zor zaio eta 10eko eskalan banatzen ditu lurrikarak. Gradutik gradurako igoera ez da proportzionala, esponentziala baizik eta adibidez, 6 graduko lurrikara 5 gradukoa baino 10 aldiz indartsuagoa da.


Martitzen ur-arrastoak

Science aldizkariarentzat Martitz "urteko planeta"da. Ur gaziaren eta azidoaren arrastoak topatu izanak eman dio izenburu ponpoxo hori.
Mars Global Surveyor satelite estatubatuarrean kokatutako teleskopio infragorriak Opportunity eta Spirit robotak gidatu ditu eta hauek jasotako datuekin jakinduria zientifikoa irauli dute: Lurrean bizia agertzen ari zen unean, Martitz beroa eta hezea zen eta bertan erregulartasunez lurrintzen ziren ur azidoak zeuden.
Opportunity robotak hezetasun eta lehortasun ziklikoaren arrastoak aurkitu ditu, Meridiani Planum mesetako Eagle kraterreko harkaitzetan. Spirit-ek topatutakoa lurrazpiko uren arrastoa da. Ur hauek bihurtuko zituzten, ziurrenik, sumendi-hautsak harkaitz burdinadun.
Roboten hurrengo belaunaldiak saiatuko dira harkaitz txantiloiak Lurrera garraiatzen, eta orduan jakingo da biztzarik edo honen arrastorik ote dagoen.


Lurreko telebista digitalak MPeg 4 arauaren pean

Frantziako Lehen ministro Raffarin-ek iragarri berri duenez, laster ordainpeko emisioa egingo duen Lurreko Telebista Digitalak MPeg 4 arauaren pean emititu beharko du. Orain arteko doako kateek MPeg 2 arauaren pean emititu dute eta erabakiaren inguruko eztabaida zabaldu da.
MPeg 4 teknikoki korapilatsua da eta ez da erabat eraginkorra, beraz, 2005eko irailerako kaleratu behar ziren zerbitzuak atzeratu daitezke. Gainera, doako eta ordainpeko emisioak egingo dituzten operadoreentzat bi sistemetan emititu ahal izateak eragozpen handiak ekar ditzake. MPeg Moving Picture Experts Group-en laburdura da eta hitz gutxitan esanda, konpresio-formatu bat da zeinak datu analogikoak digital bihurtzen diituen. Bertsio desberdinak daude, 1, 2, 3 eta 4 hain zuen ere, eta 4.a ahalmentsuena bada ere, hargailuak dituen eskakizunak ere askoz ere handiagoak dira. Etorkizunean segituko dugun gaia denez, hurrengo artikuluetan datu tekniko gehiago emango ditugu.