argia.eus
INPRIMATU
Makina bat kontu
Joxerra Aizpurua Sarasola Garbine Ubeda Goikoetxea @garbineubeda 2004ko maiatzaren 02a

Einsteinen teoria kolokan?

Gravity deituriko zunda apirilaren 20an arratsaldeko 7etan espazioratu zen Kaliforniako Vandenberg-eko aireportu militarretik. Proiektu honen bultzatzaileek 40 urteko borroka izan dute proiektua burutzeko behar ziren 700 milioi dolarrak lortzeko. Helburua hau da: Einsteinek enuntziatutako erlatibitate orokorraren teoria frogatzea.
Eisnteinen arabera masa batek, planeta edo izar batek, bere inguruan dagoen espazio/denbora eraldatu egiten omen du eta adibide gisa zera irudikatzen da: oihal karratu baten lau muturretatik ondo tiratzen badugu eta oihalaren erdian esfera edo bola bat kokatzen badugu, oihalean deformazio bat sortzen da; fisikarientzat, hain zuzen ere, deformazio horren arabera definitu behar da grabitatea.
Horretarako espazioratutako zunda Lurraren grabitatetik at kokatu behar da, gutxi gorabehera 640 kilometrotara dagoen orbita polar batean, eta hantxe hasiko dira probak. Saiakerak 16 hilabete iraungo du. Ea bada, 2005. urtearen amaieran saiakera honen emaitzak ematerik dugun.


Teknologia optikoa disko zaharren salbazio

Soinu-artxibo zaharrak salbatzeko erabiltzen hasi dira teknologia optikoa: Bosoi deritzo eta partikula azpiatomikoak detektatzen ditu. Berkeley-ko laborategi nazionaleko ekipo batek argizko kaptadore ultrasentikorra erabiltzen du biniloko diskoen ildoen irudiak hartzeko. Datu hauek ordenadorera pasa eta honek interpretatu egiten ditu musika sortuz eta musika ordezkatzen ez duten irudi akastunak ezabatuz. Beraz, softwareak irudiak musika bihurtzeaz gain, ildoak bereizten ditu denborak edo erabilerak sortutako arraietatik. Horrela, ikerlariek iragan mendearen erdialdeko hainbat kantaren kalitate handiko bertsio digitalak sortu dituzte. Teknika honen abantaila nagusia da diskoa ez dela manipulatu behar, beste teknika batzuekin derrigorra baita diskoaren arrastoetan argizaria ematea. Gainera, teknika hau hautsitako diskoetan ere erabilgarri da, ordenadorea gai baita hautsitako diskoaren irudi-sortak irakurtzeko. Teknologia hau interes handikoa da artxibo-lan eta dokumentazio-zentroetarako. Horren froga da Berkeleyko ekipoa eta Kongresu Amerikarraren Liburutegiaren arteko elkarlana.